Уопсастыба

Дойдуга бэриниилээх дьону иитэн таһаарарга киэҥ хабааннаах дьүүллэһиигэ норуот дьокутааттара, уопсастыбаннай диэйэтэллэр, үөрэх, култуура салаатын үлэһиттэрэ, муниципальнай тэриллиилэр, уопсастыбаннай түмсүүлэр бэрэстэбиитэллэрэ кытыннылар.

Юнармия этэрээттэрэ, кадет кылаастара

СӨ Үөрэҕин уонна билимин миниистирин бастакы солбуйааччыта Алевтина Аргунова сиэр-майгы, духуобунас сыаннастарыгар өрөспүүбүлүкэ бастакынан сокуон ылынарын бэлиэтээтэ. Кини патриотическай иитии туһунан сокуону 2022 с. ылыммыттарын, итиэннэ 2019 с. Ил Дархан Ыйааҕа тахсыбытын, ону таһынан, 2021 с. ыччаты иитиигэ кэнсиэпсийэ оҥоһуллубутун о.д.а. ааттаталаата. «Эркээйи эргиирэ» бырагыраама өрөспүүбүлүкэ оскуолаларыгар киирдэ.

Соторутааҕыта буолбут быһыыга-майгыга олоҕуран, оҕолорго куттала суох буолууну хааччыйыы сытыытык турарын иһитиннэрдэ. Ыччаты иитиигэ байыаннайдыы-патриоттуу,юнармия этэрээттэрэ, кадеттар кылаастара, спорт кулуупатара тэриллэн үлэлииллэрин билиһиннэрдэ. Алевтина Аргунова ыччаты патриоттуу иитиигэ инникитин устудьуоннары, федеральнай үрдүк үөрэх кыһаларын хабар былааннаахтарын туһунан эттэ.

Нэдиэлэ аайы дойду оскуолаларыгар, ол иһигэр өрөспүүбүлүкэҕэ иккис сылын илиниэйкэ ыытыллар, манна Арассыыйа былааҕын көтөҕөллөр, дойду гимнэ өрөгөйдөөхтүк тыаһыыр. Былырыыҥҥыттан «Арассыыйа — мин саҕахтарым»  бырайыак үлэлээн эрэр. Оскуола оҕолоро төрөөбүт дойдуларын туһунан видеролик оҥороллор, быйыл саамай элбэх үлэ киирэн, бырайыак федеральнай таһымҥа тахсыбыт. Онон, үүнэр көлүөнэни дойдуга бэриниилээх буолуу тыыныгар иитэргэ хаһааҥҥытааҕар даҕаны ураты болҕомто ууруллар.

Эко духуобунас

Мунньах кыттыылаахтара РФ атомнай энергетикэтин уонна өҥнөөх металлургиятын бэтэрээнэ, тиэхиньиичэскэй билим хандьыдаата, бэрэпиэссэр, СӨ духуобунаска Академиятын бочуоттаах академига Иоган Максимов эко духуобунас туһунан ааптарскай кэнсиэпсийэтин биһирииллэрин биллэрдилэр. Иоган Егорович Саха Сириттэн Новосибирскай куоракка үөрэнэр устудьуоннарга 20 тахса сыл устата куратор быһыытынан үлэлээбитэ.

Кини бырайыага хайдах үөскээбитин туһунан кэпсээтэ, айылҕа, киһи уонна уопсастыба алтыһыытын, ол иһигэр, үөскүүр конфликт туохха тиэрдэрин сэһэргээтэ. Холобур, уопсастыба иһигэр өйдөспөт буолуу байыаннай өрө турууга кубулуйда. Киһи айылҕаны аҥаардастыы туһанар, алдьатар дьайыытын түмүгэр тулалыыр эйгэ уордайыытын көрүстүбүт, экология дириҥ кириисиһигэр чугаһаатыбыт. Онон эко-духуобунаска олоҕуран, айылҕатыбын харыстыах тустаахпыт.

Иоган Егорович, былыр киһи-аймах атынан сылдьар кэмигэр, айылҕаны алдьаппатын бэлиэтээтэ. Оттон кэлиҥҥи 100 сыл иһигэр бырамыысыланнас сайдан, тиэхиньикэ элбээн, ойуурбутун, уубутун киртиттибит, тулалыыр эйгэ туругун уларыттыбыт. Учуонай этэринэн, биһиги билигин информационнай сэрии кэмигэр олоробут, төрүт аспытыттан тэйэн, маҕаһыыҥҥа атыыланар, өр кэмҥэ буортуйбат химия буккаастаах аһы сиибит, сэниэ биэрэрэ саарбах утахха, эмкэ-томко убанан хаалбыппыт.

Өскөтүн, олохпут отуорун уларыппатахпытына, экология өртүнэн алдьархайдаах, бэйэ доруобуйатын эрдэ кэбирэтэр суолунан баран иһэрбитин сэрэттэ. Киһи айылҕа оҕото буолан айыллан кэлэрин утаран, аныгы үйэҕэ айылҕаны туһанааччыга, кэрдээччигэ кубулуйда.

Бэрэпиэссэр үүнэр көлүөнэни айылҕаҕа харыстабыллаах сыһыаҥҥа иитэр тоҕоостооҕун, экология диэн хайысха айылҕаны харыстыыр билим буоларын умнубуппутун санатта. Аныгы киһи халыҥ харчыны, баайы-дуолу эккирэтэн, духуобунас өттүнэн ситэ сайдыбакка хааларын, сиэр-майгы сатарыйыыта баарын бэлиэтээн, үөрэх салаатын ону туоратарга уонна  киһи айылгытын уларытарга ыкса үлэлэһэригэр ыҥырда. Ону ситиһэргэ ФГОС үөрэх ирдэбилин эко духуобунас таһымыгар таһаарыахтаахпыт.