Аҕытаассыйа чуумпу
Улуустарынан аҕытаассыйа чуумпу – сокуону, киһи быраабын кэһии суох, үҥсүү киирбэт. Урукку кэмнэри санаан аастахха, улуус баһылыктара хас нэһилиэк аайы сылдьан, олохтоохторго аҕытаассыйа бөҕөтүн ыытар буолаллара. Билигин тыа сирин уулуссаларыгар араас өҥнөөх, ох тыллаах аҕытаассыйалыыр плакаттар суохтарын кэриэтэ, көстүбэт.
— Атырдьах ыйыттан саҕаламмыт аҕытаассыйа кэмигэр ыҥырыы да суруктар, бырагыраамалар да, былааннар да, хандьыдааттар хаартыскалара да ҕаны ханна да көстүбэттэр, — диэн тыа сирин олохтоохторо санааларын үллэстэллэр. Дьиҥинэн, аҕытаассыйа ыытарга нуорма быһыллыбат, ити курдук, саҥа үйэ тэтимигэр киирэн хандьыдааттар үксүн социальнай ситимнэри туһаналлара баар суол.
Быйылгы быыбар үөһээ бүлүүлэргэ ураты — быыбардааччылар улуус, нэһилиэк баһылыктарын уонна дьокутааттарын талар бүлүтүөннэри тутуохтара, оттон улуус мунньаҕын дьокутааттара талыллыбаттар. Быйыл муус устарга Үөһээ Бүлүү дьокутааттарын бэһис ыҥырыылаах сэбиэтин быыбара ыытыллыбыта. Олохтоохтор быыбарга 49,8 % кыттыбыттара.
Санатар буоллахха, Үөһээ Бүлүү улууһун мунньаҕын дьокутааттара, бары биир киһи курдук, олунньу 4 күнүгэр боломуочуйаларын устуммуттара. Атыннык эттэххэ, Үөһээ Бүлүү улууһун бэрэстэбиитэллээх уоргана бэйэтинэн дьокутааттарын дуоһунастарыттан босхолообута. Улуус дьокутааттара 2018 с. балаҕан ыйыгар талыллыбыттара, ол эбэтэр болдьохторо бүтүөр диэри — 2023 с. балаҕан ыйыгар диэри, өссө балтараа сыл үлэлииллэрэ ирдэнэрэ.
Быыбарга харгыс суох
Дьокуускайга быйыл быыбар ыытыллыбат. Онон сибээстээн куораппыт төрөөбүт күнүн үөрэ-көтө бэлиэтииргэ мэһэйдэри үөскэппэт эрээри, кэлиҥҥи сыллары ылан көрдөххө, быыбардааччы кыттыыта 50%-тан намыһах. Оттон быйыл хайдах буолуоҕай?
Бастакытынан, быыбар пандемиянан сибээстээн, бары хааччахтыыр миэрэлэри тутуһан ыытыллыаҕа. Учаастактааҕы быыбардыыр хамыыһыйалар тустаах үөрэҕи аастылар, ону сэргэ тэрийээччилэр хара дьай утары быһыыны ыллыллар. Киин быыбардыыр хамыыһыйа иһитиннэрэринэн, учаастактааҕы хамыыһыйалар маасканан, бэрчээккэнэн, халааттарынан, антисептиктэринэн толору хааччылыннылар, ону тэҥэ санитарнай-эпидемиологическай куттал суох буолуутун хааччыйыы ирдэбилинэн куоластааһын ыытыллар эбийиэктэрин бэлэмнээһин үлэтэ барар.
Иккиһинэн, биллэн турар, күн-дьыл туругуттан тутулуктанар. Балаҕан ыйын 11 күнүгэр, холобур, киин куоракка күнүһүн +9° +10° кыраадыс сылаас күн күүтүллэр, ардаҕа суох. Хоту улуустарынан инчэҕэй хаар түһэрин сабаҕалыыллар, күнүһүн +9+14°, киин улуустарга +4+9°, соҕуруу - +15+20°. Мантан сибээстээн, өрөбүл күннэри баттаһа, хортуоппуй хостооһун тыҥааһыннаах күннэрэ саҕаланан, быыбарга кыттыы рекорду олохтуура биллибэт. Көрүөхпүт. Барыллаан ааҕыынан, муниципальнай быыбарга кыттыы 62,4 % тэҥнэһиэ.
Саҥа нэдиэлэттэн — саҥалыы дьаһаныы
Үүнэр үлэ нэдиэлэтэ саҥа талыллыбыт улуус да, нэһилиэк да аҕа баһылыктарын уонна дьокутааттарын эҕэрдэлээһинтэн саҕаланар. Ити кэннэ быыбардааччыларын итэҕэллэрин ылан, дьаһалта баһылыгын солотун биитэр дьокутаат мандаатын туппут дьоннор иннилэригэр улахан сорук турар. Балаһыанньаларын сүрүн чааһа 2023 сыл тохсунньу 1 күнүттэн олоххо киирэр , «Аһаҕас былаас тиһигэр олохтоох бэйэни салайыныыны тэрийии уопсай бириинсиптэрин туһунан» саҥа федеральнай сокуон барылын чэрчитинэн, 2028 сылга диэри дойдуга былаас хас да түһүмэҕэ биир кэлим тиһиккэ киллэриллэрин кинилэр сүрүннүөхтэрэ. Сорох түгэҥҥэ, быйылгы муниципальнай таһымнаах быыбар историческай суолталаах, бүтэһиктээх буолара сэрэйиллэр. Этиллибитин курдук, саҥа сокуон үлэҕэ киирэр түгэнигэр муниципальнай уокуруктары тэрийиэхтэрэ, оччотугар миэстэтигэр олохтоох муниципальнай тэриллиилэр дьаһалталара, ону кытта үлэһиттэрэ үлэлэриттэн босхолонуохтара. Быһаччы эттэххэ, олохтоох бэйэни салайыныыны биир киэптээх гына оҥорууга, быһаччы нэһилиэнньэ олоҕун-дьаһаҕын хааччыйыы боппуруостарын быһаарарга, биир тэҥ быраабылалары, ньымалары олохсутууга көҕүлүүр уонна олохтоох бэйэни салайыныы уорганнарын миэстэлэригэр үлэтин тупсарыыга туһуланар. Сокуон барыла Госдумаҕа ылылла илик, көрүүгэ сылдьар.
Этэргэ дылы, быыбар киэҥ далааһыннаахтык барыаҕа – былаас уларыйара дьоһун суолталаах дьыала. Ол эрээри, төрдүттэн тосту уларыйара күүтүллүбэт. Бастакы үлэ күнүттэн саҥа олох салҕаныа. Бука бары быыбарга!
Балаҕан ыйын 11 күнүгэр Абый, Үөһээ Бүлүү, Дьааҥы, Бүлүү, Ленскэй, Мэҥэ Хаҥалас, Ньурба, Орто Халыма, Томпо улуустарын быыбардааччылара баһылыктарын талыахтара. Үөһээ Бүлүү улууһун баһылыга Владимир Поскачин үһүс болдьоҕун, Бүлүү улууһун баһылыга Сергей Винокуров уонна Мэҥэ Хаҥалас улууһун баһылыга Николай Старостин иккис болдьохторун түмүктүүллэр. Атыттар: Абый улууһун баһылыга Станислав Цюхцинскай, Дьааҥы улууһун баһылыга Гаврил Чириков, Ленскэй улууһун баһылыга Жумарт Абильманов, Ньурба улууһун баһылыга Алексей Иннокентьев, Орто Халыма улууһун баһылыга Евгений Слепцов, Томпо улууһун баһылыга Яков Степанов 2017 сыллаахтан үлэлииллэр.
-
0
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
