Общество

Үлэһит үтүөтэ дьоммут

Билигин көрүҥ, хайдахтаах курдук улахан хотоннор, хаарыаннаахай сайылыктар кураанахсыйан туралларый!? Итиннэ үлэһит үтүөтэ дьоммут тигинэччи үлэлээн ааспыттара.

• Уопсай хотон кыбыытыгар субуотунньук

Дьохсоҕон нэһилиэгэр бастакы механизированнай хотону үлэҕэ киллэрбит Н.Ф.Львов, уотун-күөһүн оҥорбут К.И. Давыдов, водовоз П.Х. Петров, сүөһү сааҕын таһаарааччы, тиэйээччи тырахтарыыстар Т.И.Андросов, Дулганов  уо.д.а.

Өрөспүүбүлүкэҕэ тиийэ аатырбыт механизированнай звенолары үлэлэппит Н.Ф. Львов, кэннэки бырааттыы Саввиннар. Оччолорго сводка өрөспүүбүлүкэҕэ бэриллэн иһэрэ. От хаачыстыбатын салалта чиҥник тутара. Сүөһү туруга үчүгэй буолара. Сопхуос үлэтигэр тэрилтэнэн тахсан, уопсай дьыала туһугар, бары үөрэ-көтө күргүөмүнэн үлэлиирбит.

 Оскуола оҕолоро кыра саастарыттан Амма үрдүгэр Төрүккэ  окко киирэллэрэ, Куттуга үлэ-сынньалаҥ лааҕыра үлэлиирэ.

     Оччолорго хамнас кырата. Кэннэки сопхуос буолбутун эрэ кэннэ кыратык үрдээбитэ. Маҕаһыыннарга сыана чэпчэкитэ. Ол да кэмҥэ араас нолуок элбэҕэ. Оннооҕор оттообут оппутуттан бырыһыаннаан туталлара.

     Оччолорго элбэх оҕолоох ыал элбэх этэ. Мин 4 оҕолоох буолан -- 4 солк, Герой ийэ Е.И. Тистяхова 10 оҕотугар 10 солк ылара, онтукабытыгар маҕаһыынтан син ой-бото атыылаһар этибит.

      Аатырбыт сылгыһыттар К.М. Бабанов, Е.Е. Сысолятин, М.М. Хабытин, Р.Т. Захаров, Р.Д. Итириков, ыанньыксыттар Настаа Неморицына, Харитина Иванова, Евдокия Кириллина, Мария Андросова-Төрүөс Мааса уо.д.а. үлэлэригэр дьиҥ-чахчы дууһаларын ууран үлэлииллэрэ.

     Үчүгэй үлэтин иһин М.Н. Тихоновы үлэ геройугар өрөспүүбүлүкэҕэ көрдөһүү түһэриллибитэ. Ленин орденын ылбыта.

      Хонуу араас үлэтэ, зона үлэтэ, табаарыстыы суут үлэтэ, нэһилиэги кытта үлэ, оччотооҕу сэбиэт салалтата, Н.В. Лягушин, И.Е. Тарбахов, секретарынан Дмитрий Посельскай, наһаа үчүгэй үлэһит этэ, онтон М.Е. Мамин кыайа-хото тутан үлэлээн ааспыт эбиттэр.

     Почта диэн суоҕа. Почтабытын атынан П.Е. Мамин Ытык Күөлтэн таһара. Кэлин саҥа почта дьиэ үлэҕэ киирэн, М. Винокурова, Охлопкова Надежда үлэлээбиттэрэ. Кулууппут хоту бөһүөлэккэ баара. Онно кэннэки детсад буолбута. Кулууп сэбиэдиссэйинэн Петров Михаил Архипович үлэлиирэ. Дьааһыла баара, сэбиэдиссэйинэн Анна Васильевна Григорьева, поварынан , мин кэргэним эдьиийэ Маайа (Платоновтар ийэлэрэ), Нь.Давыдова, М.Христофорова, М.Баснаева, Т.Васильева, М.Саввина, Л. Тихонова үлэлииллэрэ.

     Маҕаһыыммытыгар Иван Васильевич Наумов кэргэнэ Истуния, Варламова Елена, Степанова Елизавета, онтон кэлин эдэрдэр үлэлээбиттэрэ.

Саах күрдьэр күрдьэхтээх -- куоракка

Оччотооҕуга сайдыы бөҕө эбит. Сөмөлүөт Ытык Күөлтэн көтөрө. Оҕолорум кыра кылаастарга үөрэнэллэрэ, кыра Валя оскуолаҕа киирэ илигэ. Эдьиийим Мариялаахха уонна убайбар Володялаахха Чымнаайыга барарбытыгар, 18 мүнүүтэнэн Харбалаахха өрүс уҥуор көтөн тиийэрбит. Чычымахха эмиэ көтөрө.

• Төрүт 1957 с

      Аммаҕа кыстыыр дояркалары сөмөлүөтүнэн көһөрөллөрө. Онно маннык түбэлтэ буолан турар. Ыанньыксыттар куоракка көтөр сөмөлүөккэ Харбалаахха көтөр диэн олорбуттар. Көтөн тиийэн түспүттэрэ -- Маҕан пордугар тиийэн хаалбыттар. Онон куоратынан, Ытык Күөлүнэн мучумаан, күрүдьүөс бөҕө буолбут. Онон кэргэним Владимир Васильевич порт начаалынньыгыттан сэмэлэнэн турар. Барахсаттар ынах ыыр олоппосторун, саах күрдьэр күрдьэхтэрин илдьэ сылдьаллара үһү.

Куруусчуттар

     Харбалаахха борохуотунан оройуон аһа-үөлэ, тиэхиньикэ арааһа, райпо таһаҕаһа, корма барыта кэлэн сүөкэнэрэ, бары үллэстэн, тиэхиньикэ ылыахтаах киһи биэрэктэн сүүрдэн дойдулууллара. Куруусчуттар палаакканан хоно сыта сүөкүүллэрэ. Массыыналар түүннэри-күнүстэри таһаҕас таһаллара. Дьон кууллаах корманы, атын таһаҕастары Харбалах аарыма ыскалааттарыгар таһаллара. Өссө таһырдьа кыстыыллара. Мин уолаттарым үөрэнэ сылдьан, курууска үлэлээннэр, маҥнайгы бэлисипиэттэрин атыыласпыттара.

     Ол үлүгэрдээх таһаҕаһы уолум Володя кранынан массыынаҕа, тыраахтарга ууран биэрэрэ. Өрүс уута түһүө диэн, куруус үлэтэ ыксаллаах этэ.

• 1958 с. Чымнаайы

    “Харбалаах бөһүөлэгэ тутулларыгар победалар, ворошиловтар сылгы, ынах этинэн хааччыйбыттара”, -- диэн Владимир Васильевич кэпсиирэ. Тутуутун маһын эмиэ Боробултан тиэйбиттэрэ диирэ. Үтүмэннээх киһи, үлэһит дьон күүһүнэн Харбалаах бөһүөлэгэ тутуллубута.

Бастыҥнар сүлүөттэригэр сылдьыбытым

Мин үлэм суолун холкуос оҕуруотугар үлэттэн саҕалаабытым. Табах, хаппыыста, хортуоппуй үүннэрэр этилэр. Ан-Пен-Чу диэн кэриэй саха кэргэннээҕэ. Кини салайар этэ. Оҕуһунан уу баһан кутарбыт, хортуоска сыыһа ыраастыырбыт. Кэриэйбит бэйэтигэр оҕурсуну, моркуобу таһынан мак үүннэрэрэ. Кыра холкуостар холбоһон, “Труд” холкуос буолбута. 1953 с. уот кэлбитэ. Чымнаайыга улахан механизированнай хотон үлэҕэ киирбитэ. Ынах ыыр электродойка, от киллэрэр хоппо, рельсэнэн хамнатыллар саах таһаарар вагонетка. Ыанньыксыттар үлэлэрэ наһаа чэпчээбитэ. Механизациятын убайым Володя уонна Дмитрий Чекуров оҥорбуттара. Оройуоҥҥа бастакы механизациялаах хотон буолан, дэлэгээссийэ бөҕө кэлэн көрөн бараллара. Уот биэрэр локомотивы “Труд” холкуос бэйэтэ атыыласпыта. Уотунан бурдук мэлитэллэрэ, онон бурдук мэлийэр тааспыт быраҕыллыбыта.

•  Дьиэбэгэнэ 1967 с

Мин онно 4 сыл ыанньыксыттаабытым. Онтон төрөөбүт Төрүппэр кэлбитим. Оччолорго “Труд” холкуос учаастага этэ. Эмиэ ньирэй көрөн, ынаҕы аан бастаан ньирэйтэн араарыы үөдүйбүтэ. Онно ньирэй көрбүтүм. Эмиэ да борооску көрбүтүм. Ыанньыксыттаан, Чымнаайыга өрүс илин эҥээринээҕи сүлүөккэ сылдьыбытым. Онно аммалар (оройуона) Ольга Иванова “Киэһээҥҥи сөрүүҥҥэ...” диэн тыллаах ырыаны үөрэппиттэрэ. Ырыа-тойук, үлэ-хамнас туһунан кэпсэтии эдэр саас үлэтин түмүгэ этэ. Үлэбинэн Төрүппэр ыанньыксыттыы сылдьан, райсовекка депутат буолбутум. Үлэ ударнига, 1960 сыллаахха өрөспүүбүлүкэҕэ бастыҥнар сүлүөттэригэр сылдьыбытым.

Харбалаахха участковай балыыһаҕа өр кэмҥэ (10-тан тахса сыл) повардаабытым. Арааһынай үчүгэй быраастары кытта алтыспытым: Н.Т. Николаев, И.И. Дмитриев, кэргэннии Н.А, Ф.П. Максимовтар, В.Г. Малышева, Н.Р. Скрябина, ыстаарсай сиэстэрэ Е.И. Бурнашева, биэлсэр З.Н. Дедюкин, лаборант Р.Г. Корякина, аптека – З.И. Искакова, С. Попова, сиэстэрэлэр Н.С. Охотина, Г.П. Дедюкина, Т.Д. Акимова, Г.А. Рахлеева уонна да элбэхтэр. Напарница поварым -- И.Л. Уварова. Завхоз – Л.М. Савватеева. Онно үлэлээн, ыарыһахтар махталлара, быраастар ытыктабыллара элбэх буолара.

Биэнсийэҕэ тахсарбар үлэбинэн коммунистическай үлэ ударнига 1987 с. буолбутум. Иккис сүлүөккэ Дьокуускайга барарбар, Победаттан ньирэй көрөөччү Петрова Фекла Гурьевна сылдьыбыта. Кыра сөмөлүөтүнэн үһүө буолан барбыппыт. Мин онно “Бэлэм буол” хаһыакка тахсыбытым. Ол хаһыаты өр баҕайы илдьэ сылдьыбытым сүттэҕэ дии.

Төрүккэ үлэлии кэлбит Дьохсоҕон уолун билсэн, биһиги 1961 сыллаахха Владимир Васильевич Наумовтыын ыал булбуппут.

Владимир Васильевич  1964 сылтан Победа учаастагар сэбиэдиссэйинэн, управляющайынан, 1979 с. «Коммунизм» сопхуоска племзоотехнигынан, 1986-1987 сылларга кылаабынай зоотехнигынан, 1987-1992 сылларга «Сайдыы» сопхуоска, Харбалаахтан көһөн кэлэн, сүрүн зоотехнигынан үлэлээбитэ. 1992 сылтан бочуоттаах сынньалаҥҥа барбыта.

 Үлэтинэн төттөрү-таары Чычымаҕынан, Төрүтүнэн, Харбалааҕынан көһө сылдьан олорбуппут. Икки кыыс, икки уол оҕоломмуппут. Уолаттар Владимирдаах Иосиф оскуола кэнниттэн Харбалаахха СПТУ-18 бүтэрэн, аармыйаҕа сулууспалаан кэлээт, сопхуоска суоппардаабыттара. Улахан кыыс Марианна Винокурова Харбалаах участковай балыыһатыгар ситиһиилээхтик үлэлиир. Кыра кыыс Валентина Бечеканова Хабаровскайдааҕы педуниверситеты бүтэрэн черчение, уруһуй учууталынан үлэлээбитэ. Бары оҕолоох-уруулаах ыаллар.

  Владимир Васильевичтыын дьон сиэринэн үлэлээн-хамнаан, оҕо-уруу төрөтөн, сиэннэнэн, хос сиэннэнэн, син балай эмэ сааһырыахха диэри 53 сыл бииргэ олорбуппут. Владимир Васильевич уһугулаан сытан, дьонун-сэргэтин, бөһүөлэгин сонунун сураһа, от-мас үүнүүтүн, сиэннэрин, оҕолорун, ыалларын барытын билэ-истэ сытан барбыта, 80 сааһыгар өлбүтэ.

Үлэнэн иитэрбит

Оскуола оҕолоро кыра саастарыттан кыыстыын-уоллуун Аммаҕа-Төрүккэ окко киирэллэрэ. Биир да оҕо аккаастанан дойдуларыгар тахсыбыттарын өйдөөбөппүн. Биһиги оччолорго Төрүккэ олорор этибит. Окко кэлбит оҕолор күһүн сир астаан, отонноон, сугуннаан, дойдуларыгар барыахтарыгар диэри мин үүтүм умуһаҕар уураллара. Нуучча Ваня отонноон, эмиэ уурдарара.

Ат кыраабылыгар, туохха барытыгар түсүһэн, үлэ бөҕөтүн үлэлээн, күһүн биирдэ дойдуларыгар тахсаллара.

• Зона (түөлбэ) кэнсиэрэ

Билигин санаатахха, оҕо санаатын табан илдьэ сылдьыы манан дьыала буолбатах буолуохтаах. Оччотооҕу оҕолор барахсаттар үлэһиттэрэ, улгумнара, үлэҕэ үөрүйэхтэрэ киһи сөҕөр эрэ.

«Кутту» үлэ-сынньалаҥ лааҕырын салайааччытынан Гладкин Бүөтүр сылдьара, өр үлэлээбитэ. Бу сопхуоска көмө быһыытынан, оскуоланы кытта бииргэ үлэлээһин биир көрүҥэ этэ. Сүрүн отчуттар - оскуола оҕолоро.

Попова Елена Алексеевна биир сайын ыанньык ынаҕын илдьэ тахсан, лааҕырга поварынан үлэлээбитэ.

Лааҕыр аһыллыан иннинэ төрөппүттэр Куттуга субуотунньук ыытан, дьиэлэрин сууйан, таһын ыраастаан, курулаан, үөрэ-көтө үлэлиирбит.

Биһиги улахан уолбут V кылаастан лааҕырга от үлэтигэр сылдьыбыта, онтон Чымнаайыга хаппыыста хомууругар барбыта. Валя Харбалаахха от лааҕырыгар, Марианна балыыһаҕа санитарка солбуйара, Иосиф бэйэбитин кытта окко сылдьара.

 Кураан дьыллар буоланнар, аҕабыт Үөһээ Бүлүүгэ командировкаҕа барбыта, үс Амматтан үлэһиттэр тиийэн, сүөһү көрбүттэрэ, хата, ыччат дьоммут ыал буолан кэлбиттэрэ.

Ити кэмҥэ аҕабыт кэтэхтэн үөрэнэ сылдьара, кэтэх сүөһү көрүүтэ, дьиэ-уот үлэтэ оҕолорбунаан бэйэбит дьаһанан хааларбыт.

Дьиэлэнэр оҕолорум Ваня, Ганя, Боря Платоновтар (Владимир Васильевич эдьиийин Мария оҕолоро) олорбуттара. Ийэлэрэ Маайа ыалдьан өлбүтэ. Онон эмискэ 7 оҕоломмутум. Уолаттар эдьиийдэрэ Аня Харбалаахха үөрэнэрэ.

Урут бэкээринэ суох буолан, килиэби бэйэбит астанарбыт. Бурдугу маҕаһыынтан атыылаһан, салааскаҕа соһон аҕалынарбыт. Элбэх оҕолоохтор килиэптэрин күҥҥэ иккитэ астаналлара. Окко бардахпытына, улахан кыыһым Марианна буһарара. Оннук кыһалҕаттан буһарарга, астыырга үөрэммитэ. Киэһэ оппутуттан кэлиибитигэр дакылааттыы тоһуйара “...килиэп буста, сүөгэй ииртим, арыы таптайдым, оҕолор таҥастарын сууйдум” диэн.

Дьэ, ити курдук оҕолорбутун үлэ үөрүйэхтэригэр, оҕолору кытта алтыһыннара үөрэппиппит.

• Төрөппүттэрим Анисия Ивановна уонна Иосиф Терентьевич Дайбанныровтар

Оскуола  олоҕо оргуйа олороро

Үлэлэригэр наһаа бэриниилээх дириэктэрдэр, учууталлар үлэлээн ааспыттара: Дм. М. Стрекаловскай, Н.Н. Петров, А.П. Кондратьев...

Онно төрөппүт уонна учуутал икки ардыгар наһаа убаастабыллаах сыһыан баара. Учууталлар эппиттэрэ сокуон курдук буолара.

Оҕолорум оскуолаҕа үөрэнэр кэмнэригэр үлэлээбит учууталлар, мин өйдүүрбүнэн, Елена Пантелеймоновна Павлова, Винокурова Федосия Гаврильевна, Слепцова Зинаида Никитична, Ючюгяева Августина Кимовна, Наумова Анна Васильевна, Дмитрий Деевич Матвеев, Иванов Манчаары Константинович, завуч Колосова Ольга Ильинична, Чехордуна Екатерина Петровна, Николаев Власий Иванович, Кондратьев Афанасий Петрович, Кондратьева Анисия Прокопьевна, Иванов Петр Николаевич, Рожин Иван Иннокентьевич, Пинигин Алексей Павлович, Потапов Иван Иванович, Посельская (Севирьянова) Альбина Лукинична, Тарбахова Альбина Алексеевна, Слепцова Анастасия Михайловна, Егорова Светлана Иннокентьевна, Григорьев Григорий Никитич, Григорьева Лидия Егоровна. Техническэй үлэһиттэринэн Гладкина Ирина, Толстякова Мария, Бысыина Мотрена, Антоева Ульяна уо.д.а.

Эргэ оскуоланы (аҕыс кылаастаах оскуола) тутууга көрүллүбүт үбүн Иван Васильевич Николаев Харбалаах тутуутугар ылаары гыммытын, үөрэх миниистирэ Шариҥҥа тиийэ маннааҕы салалта туруорсан, миниистир бэйэтинэн тахсан быһаарсан тохтотуллубута. Миниистир кэлиитигэр нэһилиэк олохтооҕо барыта субуотунньукка тахсыбыта. Онон, оскуола тутулларыгар биир бигэ санаалаахпытын көрдөрбүппүт. Норуот барыта турунан, саҥа оскуола тутуллан, үөрэх-сайдыы биир баараҕай тутуута буолбута.

 80-с сыллар бүтүүлэригэр арболитовай улахан оскуола тутуллан, нэһилиэнньэ эмиэ бүтүннүүтэ субуотунньуктаан үлэҕэ киирбитэ. Манна үөрэнэр оҕолордоох төрөппүттэр бары көмөлөспүттэрэ.

Мин ыалым Кириллина Дуунньалыын стеллажка ыттан, истиэнэ шкуркалааһыҥҥа үлэлээбиппит. Икки этээстээх, таас дьиэҕэ тэҥнээх сырдык, киэҥ оскуолаҕа оҕолорбут үөрэнэллэриттэн санаабыт көтөҕүллэрэ.

Эдэрдэргэ этэрим...

Билигин кырдьаҕастар суохтарын кэриэтэ... Саҥа сайдыылаах олоҕу тутар ыччаттарбыт салалтаҕа кэллилэр. Онон салалта өттүттэн, ыччаты өрө күүрдэн, санааларын өйөөн, икки өттүттэн өйдөһөн, өйөнсөн үлэлиир буоллахха, үлэ хорутуулаах, кыайыылаах буолара чуолкай. Санааны ууран, түмсүүлээх буоллахха, үлэ түмүктээх буолуоҕа.

Биһиги пааркабыт наһаа үчүгэй сиргэ турар. Олбуорун тула мас олордон, кыһанан, үчүгэйдик үүннүн диэн бүөбэйдээн, уу кутан көрүө эбиттэр. Маһы олордон баран, 3 сыл уу кутуллуохтаах. Декоративнай мастары хото олордуохтар этэ. Сибэкки олортунар, көрөргө төһөлөөх үчүгэй буолуо этэй?

Уу кытыытыгар сылын аайы мас чөмөхтүүллэр, ол оннук хаалар. Эрбээн, кэтээн туран уматтахха умайыа этэ. Үлэни үчүгэйдик тэрийдэххэ барыта кыаллыа.

• Аҕа дойду Улуу сэриитигэр тыыннарын толук уурбут бырааттыы Дайбанныровтарга анаан туруоруллубут обелиск . 1996 с

Төннө туруом Төрүппэр

  Мин төрөөбүт Төрүппэр Талкы хайатыгар Авсентий Егорович Мординов, Харбалааҕы туппут, “Коммунизм” сопхуос дириэктэрэ Иван Васильевич Николаев көмүс уҥуохтара хараллан сытар. Виртуоз хомусчут Петр Петрович Оготоев удьуордара Оготоевтар эмиэ бу дойдулар. Өтөхтөрүгэр скульптор-худуоһунньук уол "Эһэ хара аттаах Элэс Боотур" автора Петр Васильевич Оготоевка  пааматынньык туруорбута. Аатырбыт хомусчут Лука Турнин маҥнайгы хомуһун Төрүттэн, быстах үлэҕэ киирэ сылдьан, олохтоох Бабанова Ааныскаттан мэллээх иһитигэр уура сылдьарын көрөн, көрдөһөн ылбыт.

Өрөспүүбүлүкэҕэ биллэр худуоһунньук Корякин Иннокентий Дмитриевичтыын үс сыл Төрүккэ дьукаах олорбуппут. «Сааскы кэм» киинэни Төрүккэ уһулбуттара. Онно биһиги Дьохсоҕоммут кыыһа, ыалбыт оҕото Сардаана Попова (Вырдылина) оонньуур.

Мин оройуон медиктэрин кинигэтигэр киирбитим. “Оонньооботох оҕо саастарым” М.П. Прокопьева сэрии сылларын оҕолорун туһунан кинигэтин таһыгар биһиги 5 оҕо ийэбитиниин түспүт хаартыскабыт баар.

«Биһиги -- Төрүттэр» А.С.Попова кинигэтигэр мин үлэлээбит кэмнэрим, оннооҕор көрбүт-харайбыт ынахтарбыт ааттара сурулла сылдьар.

Дьон-сэргэ сэрии бириэмэтигэр үлэтин-хамнаһын, төһө үлэ күнүн аахсыбыттарын барытын Егор Иннокентьевич кумааҕыга тиһэн, уура сылдьыбыта ити кинигэҕэ киирбит.

1953 сыллаахха типовой хотоҥҥо бииргэ үлэлээбит, дояркалаабыт дьонум Федорова Марфа Михайловна (орденнаах Мааппа), Антоева Мария Дмитриевна, Бястинова Мария Степановна, Бочонина Дора Михайловна, Уваровская Анна, Татаринова Анна, Дайбаннырова Евдокия, управляющайынан Самыров Демьян Васильевич, биригэдьииринэн  Хоютанов Егор Артемьевич үлэлээбиппит. Мин оччолорго сааһым кыра, быыбардыы илик этим.

• Бииргэ төрөөбүттэрбин кытта

     Дойдубар Төрүккэ ыанньыксыт дьонум барахсаттар Бабанова Мария Титовна, Большакова Варвара Михайловна, Винокурова Дария Петровна олус да эйэлээхтик, иллээхтик үлэлээбиппит. Ону долгуйа, махтана ахтабын. Сайылыыр фермабыт Амма үрдүгэр турара. Ыамтан киирээт сөтүөлүүр этибит. Билигин кырдьан олорон санаатахха, кэрэ да кэмнэр ааспыттар...

Төрүттээҕи биригэдьиирбин Антоев Егор Иннокентьевиһы наһаа ытыктыы саныыбын. Үлэтигэр наһаа ирдэбиллээҕэ, эппитин тиһэҕэр тиэрдэрэ, киһи үтүөкэннээҕэ этэ.

     Барыта буолуохтааҕын курдук үлэлээн-хамнаан, үөрэ-көтө сылдьан, оҕо, эдэр саас умнуллубат түгэннэрэ элэҥнэһэн ааспыттар...

     Төрүппэр, сааспын ситэн, саҥа быыбардаабыппын өйдүүбүн. Тастыҥ убайбар Дайбанныров Лэгэнтэйдээххэ дьиэлэнэн олорбутум. Саҥаһым Өрүүнэ, убайым -- иккиэн «сытар ынаҕы туруорбат» сымнаҕас майгылаах дьон этилэр. Валя, Петя, Оля диэн оҕолордоохторо. Саҥаһым наһаа иистэнньэҥ, мин былаачыйаларбын араастаан быһыылаан тигэрэ. Кыһыҥҥы каникулга оҕолоро кэллэхтэринэ, эмээхситтэр быыстарын уларсан, занавес оҥостон, кэнсиэр көрдөрөрбүт. Кырдьаҕастар сэргээн, сэргэхсийии бөҕөтө буолаллара, онтон оҕолор астынан үөрэрбит.

     Былыргылар этэллэринии, киһи олоҕо, чыычаах түннүгүнэн көтөн ааһарын курдук, элэс гынан ааһар эбит. Мин уһун олохпор үлэлээн-хамнаан дьоллоохтук олорон, сааһым ырааппыт эбит. Кэннибин хайыһан көрбүтүм, Чымнаайынан, Төрүтүнэн бииргэ үлэлээбит, алтыспыт дьонум бука бары суохтар. Хаарыаннаахай дьонум барахсаттар. Күн-дьыл ааһара түргэнэ...

     Олох оҕо оонньуута буолбатах, олох – таптал, олох – дьол... Олоҕу, үлэни тэҥҥэ дьүөрэлээҥ, оччоҕо дьон тэҥэ олоруоххут, бар дьоҥҥутун ытыктаан, ааспыты умнумаҥ, билиҥҥини харыстааҥ...

Дьоллоох буолуҥ, бар дьонум!

Евдокия Наумова,

сэрии тулаайаҕа, үлэ бэтэрээнэ