Политика

Биэнсийэ үрдээтэ

Бэрэсидьиэн Владимир Путин дьаһалынан бэс ыйын 1 күнүттэн үлэлээбэт биэнсийэлээхтэр биэнсийэлэрэ уонна тииһинэн олоруу алын кээмэйэ 10 бырыһыанынан үрдээтэ.

Инньэ гынан, Арассыыйаҕа биэнсийэ орто кээмэйэ 19 360 солкуобайга тэҥнэстэ. Барыллаан 35 мөлүйүөн киһи биэнсийэтэ эбиллиэҕэ.

Ону таһынан бэс ыйын 1 күнүттэн тииһинэн олоруу алын кээмэйэ 10 бырыһыанынан улаатта. Ол түмүгэр босуобуйалар уонна социальнай төлөбүрдэр кээмэйдэрэ эмиэ үрдүөҕэ.

Ыалдьааччылары бэрээдэктээн

Арассыыйаҕа спорт күрэхтэһиилэригэр сылдьарга тус (персонифицированнай) каарталары ирдиир буолуохтара. Маннык нуормалаах сокуон бэс ыйын 1 күнүттэн күүһүгэр киирдэ.

Ыалдьааччы каартата эбэтэр Fan ID – спорт тэрээһинигэр кэлэр дьону идентификациялыыр электроннай докумуон. Билигин бу быраабыла РФ Бырабыыталыстыбатын бигэргэппит официальнай күрэхтэһиилэригэр тарҕанар буолуоҕа.

Официальнай матчтар билиэттэрин каарталаах эрэ дьоҥҥо атыылыахтара, оттон стадиоҥҥа анал турникетынан киллэрэр буолуохтара.

Матч кэмигэр уопсастыбаннай бэрээдэги урут кэһэ сылдьыбыттарга Fan ID каартаны биэриэ суохтарын сөп.

Манна даҕатан эттэххэ, бу аҕыйах хонуктааҕыта Парижка “Реал” уонна “Ливерпуль” хамаандалар футболга күөн күрэстэригэр ыалдьааччылар дьаабыланнылар аҕай дии: охсуһан, барытын алдьатан, ыһан-тоҕон Оттон маннык Fan ID киирдэҕинэ, оннук быһылаан биһиэхэ буолуо суоҕа диэн эрэнэбит.

Болҕомто -- оробуочай идэлэргэ

Идэҕэ үөрэтии бырагырааматын тэрийэр саҥа технологиялары оҥоруу, боруобалааһын уонна киллэрии эспэримиэнэ саҕаланар. Бэс ыйын 1 күнүттэн киирэр РФ Бырабыыталыстыбатын уурааҕар бу барыллар баар буолуохтара.

Уураахха «Профессионалитет» федеральнай бырайыак чэрчитинэн туттуллар бырагыраамалар тустарынан этиллэр. Тэрилтэлэр үөрэх бырагыраамаларын анал цифровой ресурска олоҕуран оҥорон таһаарар буолаллара былааннанар. Бу бырагыраамаларынан үөрэххэ киирии 2022 сыл күһүнүттэн саҕаланыаҕа, судаарыстыбаннай түмүктүүр аттестация көрдөрүүлээх эксээмэн быһыытынан ыытыллыаҕа.

Саҥа бырайыак оробуочай идэлэргэ үөрэх болдьоҕун кыччатар аналлаах олохтонор.

Аһаҕас былаас өссө дьэҥкэриэ

Эрэгийиэн дьокутааттарын уонна субъект баһылыктарын боломуочуйаларын биир тэҥ болдьоҕо бигэргэннэ. Боломуочуйа болдьоҕо 5 сыл буолла. Эрэгийиэннээҕи аһаҕас (публичнай) былаас туһунан сокуон маннык нуормалара бэс ыйын 1 күнүттэн киирдилэр.

Ол эрээри эрэгийиэн баһылыга дуоһунаһыгар төһө болдьох олорорун Арассыыйа Федерациятын субъектара бэйэлэрэ быһаарыахтарын эмиэ сөп.

Федерация субъегын үрдүкү дуоһунаһын аата бу докумуоҥҥа биир халыыпка тэҥнэннэ. Маннык дуоһунас «Баһылык» дэнэр – онтон салгыы эрэгийиэн аата кэлэр.

Ону тэҥэ национальнай эрэгийиэн бэйэтин үгэһин, уратытын учуоттаан, Конституцията биитэр устааба бигэргэппит аатын эрэгийиэннээҕи быраап-нуормалыыр аахталарыгар ыйара көҥүллэнэр. Холобура, биһиэхэ Ил Дархан диэн суруйарбыт сокуонунан күөмчүлэммэт.

Ону таһынан публичнай былаас туһунан сокуоҥҥа сокуон уоргана уонна субъект үрдүкү дуоһунастаах киһитэ боломуочуйатын болдьоҕо бүтүөн иннинэ тохтотор төрүөтэ уонна бэрээдэгэ ыйылынна.

Экипаж дьаһайталыа

Экипаж чилиэннэрэ сөмөлүөккэ күлүгээнниир пассажирдары утары анал тохтотор ньымалары туттар буолуохтара. Маннык сокуон бэс ыйын 5 күнүттэн олоххо киирэр.

Ол курдук, бэйэтин дьайыытынан көтүүгэ кутталы үөскэтэр уонна ыйыыга-кэрдиигэ бас бэриммэт дьоҥҥо «тоҕоостоох миэрэлэри, ол иһигэр күһэйэр миэрэлэри ыларга» экипаж чилиэннэригэр көтөр аал хамандыыра дьаһал биэриэн сөп.

Сөмөлүөт содуомньутун тохтоторго экипаж анал ньымалары, ол иһигэр былаастык наручнигы туһаныан сөп. Бу ньымалар испииһэктэрин уонна ону туттуу быраабылатын бырабыыталыстыба бигэргэтиэҕэ.

Бириистэбэ суох ылынар кыахтаныахтара

Туох эмэ толоруутун производствотын сорох быһаарыыларын, бириистэп булгуччу кыттара ирдэммэт буоллаҕына, аптамаатынан бигэргэтэр буолуохтара. Маннык сокуон бэрээдэгэ бэс ыйын 20 күнүттэн туттуллан барыаҕа. Холобур, ол производство аккааһыгар уонна бүтүүтүгэр, иэстээххэ анаан хааччаҕы киллэриигэ эбэтэр көтүрүүга, бобууну ууруугэ уонна устууга.

Толоруулаах производстволыын электроннай көрүҥүнэн дьайсар, ону кытта Арассыыйа олохтоохторун сыыһа идентификациялаабат туһугар, суут бирикээһин таһаарар туһунан сайабылыанньаҕа, суут бирикээһигэр, исковой сайабылыанньаҕа уонна докумуоҥҥа эппиэттээччи идентификатордарыттан биирдэстэрин ыйыахтаах – СНИЛС, биитэр ИНН, эбэтэр пааспар сиэрийэтин уонна нүөмэрин.

Өссө биир нуормалыыр аахтаҕа – Бырабыыталыстыба уурааҕар – толорор лиискэ физическэй сирэй ирдэһээччи төрөөбүт күнүн-дьылын уонна сирин, ону таһынан биир идентификаторын ыйыахтаах: СНИЛС, ИНН, пааспар сиэрийэтин уонна нүөмэрин, суоппар дастабырыанньатын сиэрийэтин уонна нүөмэрин.

Иэстээх биитэр ирдэһээччи аһаҕас-бырааптыы тэриллии буоллаҕына, толорор лиискэ толоруулаах производствоҕа кыттар боломуочуйалаах уорган ИНН-а суруллуохтаах.

Көҥүллэммэтэх эмтэри көҥүллүөхтэрэ

Онкологическай, гематологическай, о.д.а. ыарахан ыарыылаах оҕолору эмтииргэ инструкцияҕа ыйыллыбатах препараттарынан эмтиири көҥүллүөхтэрэ (офф-лейбл эмтэринэн). Маннык сокуон бэс ыйын 29 күнүттэн киирэр.

Докумуоҥҥа этиллэринэн, эмтэнээччигэ эбэтэр кини сокуоннай бэрэстэбиитэлигэр бу туһунан булгуччу биллэрэн уонна сөбүлэҥин ылан баран эмтиэххэ сөп буолуоҕа.

Саастарын сиппит ыараханнык ыалдьар эмтэнээччилэр (испииһэктэрин Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтэ быһаарыаҕа) 21 саастарын туолуохтарыгар диэри оҕо сылдьан көрдөрүммүт анал мэдиссиинискэй тэрилтэлэригэр салгыы эмтэнэр бырааптаныахтара.

Бүгүн оҕо искэнин улахан киһи киэнинээҕэр эмтиир уустук, тоҕо диэтэххэ, кыра эмтэнээччилэр эмтэрин эгэлгэтэ быдан кэмчи. Фармокология хампаанньалара кыра дозалаах эмп үс түһүмэхтээх клиническэй тургутуутун ыыталлара барыһа суох буолан, үгүстэрэ инструкцияҕа “оҕолорго бобуллар” диэн суруйаллар. Ол түмүгэр онкологтар, гематологтар оҕолору улахан дьон эминэн эмтииргэ күһэллэллэр. Үгүс эмтээччи итинник эрэ тыыннаах хаалыан сөп. Ол эрээри, страховой хампаанньалар бэрэбиэркэлэрэ буоллаҕына, мэдиссиинискэй тэрилтэлэр, киһини өрүһүйбүт үтүөлэригэр сааҥсыйалары көрсөн, эмтэниини сүүс бырыһыан бэйэлэрэ төлүүр ночоокко тэбиллиэхтэрин сөп.

Суоппар быраабын туһаныахтара

Кирэдьиит-үп тэрилтэлэрин, страховой хампаанньалар, сибээс оператордарын, судаарыстыбаннайа суох биэнсийэ пуондаларын килийиэннэрин идентификациялыыр судургутуйуо. Маннык сокуон бэс ыйын 29 күнүгэр киириэҕэ.

Ол курдук, килийиэн – физическэй сирэй -- ким буоларын судургутук быһаарарга суоппар дастабырыанньатын нүөмэрин туһанар кыах бигэргэннэ. ОСАГО уонна сиринэн сылдьар тимир көлөнү баҕа өттүнэн страхование дуогабардарынан, 40 тыһыынча солкуобайы куоһарбат кээмэйдээх страховой бириэмийэни киллэрэн, идентификацияны ыытыы көтүрүллэр.

Сэби-сэбиргэли туттуу хонтуруола кытаатар

Иккитэ уонна онтон элбэхтэ сууттана сылдьыбыт уонна массыынаны итирик ыытан тутуллубут дьон ытар сэпкэ лиссиэнсийэни кыайан ылыа суохтара. Маннык сокуон бэс ыйын 29 күнүгэр киирэр.

Ону таһынан 21 саастарын туола илик дьон судаарыстыбаннай байыаннай тэрилтэҕэ сулууспаны ааспатах, сэрии сэбигэр сыһыаннаах үлэҕэ үлэлээбэт, ытар спордунан дьарыктаммат, аҕыйах ахсааннаах төрүт олохтоох омук бэрэстэбиитэлэ буолбатах буоллахтарына, сааны-саадаҕы атыылаһалларын бобуохтара.

Ытар сэп көрүҥүн уонна категориятын быһаарар тиэхэньиичэскэй харахтарыыстыкатын уларытаары, сүрүн чаастарын кубулутан оҥоруу бобууга киириэҕэ. Маннык уларытан оҥоруу туһунан информацияны тарҕатар эмиэ көҥүллэниэ суоҕа.

Манна даҕатан эттэххэ, эстэр бэссэстибэлэри уонна тэриллэри бэйэ оҥоруу, сэрии сэбин, ытар сэп сүрүн чаастарын сокуоннайа суохтук оҥоруу уонна уларытыы ньымаларын туһунан информациялаах ресурсалары бобуулаах саайтар испииһэктэригэр киллэрии туһунан быһаарыыны ылар боломуочуйа, Бырабыыталыстыба уурааҕынан, ИДьМ-ҥэ, ФСБ-га уонна Росгвардияҕа сүктэриллэр. Бу ирдэбил бэс ыйыни 29 күнүттэн күүһүгэр киирэр.

Балаҕан ыйыгар диэри уһаата

Дойду баһылыга Владимир Путин «О внесении изменений в Федеральный закон «О страховых пенсиях» и статью 1 Федерального закона «О внесении изменений в отдельные законодательные акты Российской Федерации» сокуоҥҥа илии баттаата.

Ол курдук, сокуоннай саастарын туолбут оскуоланы бүтэрээччилэр аҕаларын сүтэрбиттэринэн ылар биэнсийэлэрин балаҕан ыйын 1 күнүгэр диэри ылар буолуохтара. Төлөбүр кини орто эбэтэр үрдүк анал үөрэххэ киирбититтэн тутулуга суох кэлиэ.

Бу иннинэ 18 сааһын туолбут оҕо, оскуоланы бүтэрээтин кытары, атын үөрэххэ киирбитэ биллиэн иннинэ, биэнсийэлэрэ тохтуур түбэлтэлэрэ тахсара. Бу сокуон бэс ыйын 1 күнүттэн күүһүгэр киирдэ.

Саҥа ирдэбил

Эрэгийиэн үбүн тэрилтэтин салайааччытын дуоһунаһыгар хандьыдаакка саҥа ирдэбили олохтуохтара: кинилэр бүтэһик биэс сылтан бэттэх, аччаабыта үс сыл устата, федеральнай хааһына эбэтэр федеральнай нолуок сулууспатын территориальнай уорганыгар, куораттааҕы эбэтэр муниципальнай уокурук үп уорганыгар салайааччы биитэр салайааччы солбуйааччытын дуоһунаһыгар үлэлии сылдьыбыт буолуохтаахтар.