Мунньаҕы Ил Түмэн бэрэссэдээтэлэ Алексей Еремеев иилээн-саҕалаан ыытта. Мунньахха СӨ Бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлэ Кирилл Бычков, СӨ Үрдүкү суутун бэрэссэдээтэлэ Любовь Летучих, СӨ Борокуруора Максим Попов, сенатор Сахамин Афанасьев, ыҥырыылаах ыалдьыттар кыттыыны ыллылар. Ил Түмэн бэрэссэдээтэлэ мунньах саҕаланыыта Владимир Федорову 55 сааһын туолар дьоһун күнүнэн эҕэрдэлээтэ.
Мировой судьуйа
Биир маҥнайгы боппуруоһунан 33 №-дээх Усуйаана мировой судьуйатын дуоһунаһыгар Юрий Анисимов диэн хандьыдааты көрдүлэр. Кинини Ил Түмэҥҥэ судаарыстыба тутулугар уонна сокуону оҥорууга сис кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ, Ил Түмэн Бэрэссэдээтэлин солбуйааччыта Афанасий Владимиров билиһиннэрдэ.
Юрий Семенович юридическай салааҕа өр сылларга үлэлээбит уопуттаах. 2008 сылтан Ньурба улууһун судьуйатын көмөлөһөөччүтэ, 2012-2014 сс. суукка сэкирэтээрдээбит. 2014 с. кулун тутар ыйыттан Ньурба улууһун мировой суутугар судьуйа көмөлөһөөччүтүнэн үлэлиир. Бу ааспыт сылларга эппиэтинэстээх, киэҥ билиилээх, сатабылын хаҥатар исписэлиис быһыытынан биллиһиннэрдилэр. Хандьыдааты пленарнай мунньахха кистэлэҥ куоластааһынынан бигэргэттилэр.
Уопсастыбаннай балаата саҥа чилиэнэ
Дьокутааттар СӨ Уопсастыбаннай балаататыгар биир миэстэҕэ хандьыдааттары көрдүлэр. Кинилэри Афанасий Владимиров билиһиннэрдэ.
Кэмитиэт бэрэссээдээтэлэ иһитиннэрбитинэн, бу иннинэ үлэлии сылдьыбыт уопсастыбаннай балаата чилиэнэ Светлана Давыдова Ил Түмэҥҥэ дьокутаатынан талыллан, миэстэтин босхолообут. Кэмитиэккэ түөрт хандьыдаат докумуона киирбититтэн, биирэ сыыйыллыбыт. Онон пленарнай мунньахха үс хандьыдаат көрүлүннэ. Олор истэригэр РФ Садоводтарын түмсүүтүн эрэгийиэннээҕи салаатын салаайааччыта Вера Устинова, СӨ Аҕалар Лигаларын бэрэстэбиитэлэ Георгий Глебов, СӨ Арассыыйа норуотун фронуттан Елена Винокурова. Хандьыдааттар докумуоннара ирдэбиллэргэ сөп түбэһэллэр. Кистэлэҥ куоластааһынынан СӨ Уопсастыбаннай балаататын чилиэнинэн Вера Устинованы бигэргэттилэр.
Нолуокка уларыйыылар
Ил Дархан көҕүлээһининэн киирбит сокуон барыла маҥнайгы ааҕыыны ааста. СӨ Экэниэмикэҕэ миниистирэ Петр Попов сокуоҥҥа кииирэр уларыйыылар тустарынан иһитиннэрдэ. Ол курдук, патеҥҥа олоҕуран, атын дойдулар гражданнарынан абаансанан төлөбүр сууммаларын суоттуурга хас биирдии киһи дохуоттарыгар нолуок эрэгийиэннээҕи кэписиэнин кээмэйэ олохтонор. Иккиһинэн, тиэхиньиичэскэй көннөрүүлэр. Үсүһүнэн, билигин үлэлиир нолуоктарга чэпчэтиилэр болдьохторо уһатыллар. Норуот дьокутааттара Владимир Поскачин уонна Иван Данилов чопчулуур боппуруостары биэрдилэр.
Ил Түмэн Бүддьүөккэ, үпкэ, түһээн уонна сыана бэлиитикэтигэр, бас билии уонна приватизация боппуруостарыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ, Ил Түмэн Бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Юрий Николаев иһитиннэрбитинэн, сокуон барыла кэмитиэт мунньаҕар сэтинньи 24 күнүгэр көрүллүбүт. Ил Түмэн Судаарыстыбаннай быраап управлениетыттан, СӨ Борокуратууратыттан, СӨ Юстицияҕа министиэристибэтиттэн сөбүлэҥ түмүктэр киирбиттэр.
Ил Түмэн Төрүт олохтоох, аҕыйах ахсааннаах хотугу омуктар боппуруостарыгар уонна Аартыка дьыалаларыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Елена Голомарева бырабыыталыстыбаҕа уонна парламеҥҥа хоту дойду общиналарын нолуоктан босхолуур боппуруоһу ситэри толкуйдуурга тыл көтөхтө, маны тэҥэ кинилэри Аартыка резидиэннэригэр киллэрэргэ эттэ.
Норуот дьокутаата Андрей Николаев орто хамнас үрдүүрүнэн, атын дойдулартан үлэлии кэлээччилэр патеннарын улаатыннарарга эттэ. Оттон дьокутаат Ньургуйаана Заморщикова өрөспүүбүлүкэҕэ урбаан сайдыыта экэниэмикэҕэ туһалааҕын, дьадайыыны утары охсуһууга биир сүрүн биричиинэнэн буоларын санатта. Владимир Поскачин бөдөҥ хампаанньалартан нолуогу үрдэтии булгуччу ирдэнэригэр тохтоото.
Ил Түмэн спикерэ Алексей Еремеев нолуок бэлиитикэтигэр үөскүүр боппуруостары норуот дьокутааттара ханнык да түгэҥҥэ ыйыталаһар бырааптаахтарын санатта. Маны сэргэ, кини Саха Сиригэр сир баайын хостуур хампаанньаларга биэс сыллаах нолуокка чэпчэтиилэр олохтоммуттарын туһунан санатта. Манан сиэттэрэн, эрэгийиэҥҥэ үлэлиир хампаанньалар биэс сылынан өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүгэр нолуок ыыталлар. Ырытыы түмүгэр сокуон барыла маҥнайгы уонна бүтэһиктээх ааҕыыга ылылынна.
ТФОМС бүддьүөтэ бигэргэннэ
Пленарнай мунньахха «СӨ мэдиссиинэҕэ страховкалааһынын 2024 сылга уонна былааннаммыт 2025-2026 сс. бүддьүөтүн туһунан» сокуон барылын көрдүлэр. Докумуону СӨ Бырабыыталыстыбата бэлэмнээбит. Сокуон барылын Юрий Николаев билиһиннэрдэ.
- Ил Түмэн бэһис ыҥырыылаах мунньаҕыттан саҕалаан, СӨ Бырабыыталыстыбатын уонна Ил Дарханын кытары бу боппуруоска ыкса бииргэ үлэлиибит. Биһиги Уһук Илиҥҥи эрэгийиэннэр парламеннара туруорсууларбытын РФ Бырабыыталыстыбата ылынарын ситистибит. Инньэ гынан, бүддьүөтү уларытыыга ирдэнэр СӨ Мэдиссиинэ страховкалааһынын пуондатыгар эбии алта миллиард солкуобайтан тахса үп-харчы көрүллэрин ситистибит. Ол курдук, бэһис ыҥырыылаах мунньахтарын кэмигэр 35-38 млрд солк. көрүллүбүт эбит буоллаҕына, бүгүҥҥү күҥҥэ ТФОМС 2024 сыллааҕы бүддьүөтүгэр дохуот 62 млрд 407 мөл. солк. кэриҥэ тэҥнэстэ, - диэн кини эттэ.
Бу курдук, сокуон барылынан СӨ судаарыстыбаннай бүддьүөтүттэн муниципальнай бүддьүөттэр икки ардыларынааҕы үп-харчы хамсааһына чопчуланна. Маныаха көрүллэр харчы тирэх бырагыраамаҕа киирбэтэх мэдиссиинэ страховкатыгар эбии өҥөлөргө уонна усулуобуйаларга көрүллүөҕэ. Куоластааһын түмүгүнэн сокуон барыла маҥнайгы уонна бүтэһик ааҕыыга ылылынна.
Тыа хаһаайыстыбатын өйөөтүлэр
Дьокутааттар тыа хаһаайыстыбатын бородууксуйатын оҥорон таһаарааччыларга үбүлээһини улаатыннарыыга бары биир куолаһынан өйөөтүлэр. Ол курдук, пленарнай мунньах кэмигэр 2024 сыллаах уонна былааннаах 2025-2026 сс. СӨ судаарыстыбаннай бүддьүөтүгэр уларытыылары киллэриини иккис ааҕыыга ылыннылар.
Юрий Николаев бу сокуон барыла сис кэмитиэт мунньаҕар көрүллүбүтүн туһунан иһитиннэрдэ. «Барҕарыы» пуонда социальнай уонна үөрэҕирии бырайыактарыгар өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүттэн көрүллэр үбүлээһин улаатарыгар СӨ Ил Дарханын дьаһала бигэргэммитэ.
Маны таһынан, кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ агробырамыысыланнай комплекс салаатыгар судаарыстыбаннай бэлиитикэ олоххо киириитинэн, сөбүлэҥ хамыыһыйалар сөпсөһөн, бүддьүөт кэмитиэтэ өйөөн, быйыл АПК-ҕа үбүлээһинэ 13 млрд 700 мөл. солк. тэҥнэспит. Маны таһынан, тыа хаһаайыстыбатыгар иитиллэр кыыл ахсаанын улаатыннарыыга саҥа өйөбүл көрүллүөҕэ. Бу туһунан Ил Дархан парламент аппараатын кытары көрсүһүүгэ иһитиннэрбитэ. Манан сиэттэрэн, Айсен Николаев 2024 с. тохсунньу 1 күнүттэн киилэ үүккэ субсидияны 60 солкуобайтан 65 солк. диэри үрдэтэри сорудахтаабыта. Кэтэх хаһаайыстыбалаахтарга ынах сүөһү төбөтүгэр субсидияны 37 тыһ. солкуобайтан 39 тыһ. солк. диэри, оттон бырамыысыланнай уонна Аартыка оройуоннарыгар 45 тыһ. солк. диэри үрдэтэргэ этии киллэрбитэ.
Ити курдук, Ил Дархан дьаһалынан саха сүөһүтүн ахсаанын харыстыырга, таба иитиитигэр, балыктааһыҥҥа эбии үп-харчы көрүллүөҕэ, олохтоох оҥорон таһаарааччы тэрилтэлэр эмиэ өйөнүөхтэрэ. Оттон сүөһүгэ эбии аһылыгы оҥорон таһаарар муниципальнай бырагыраамаларга өйөбүл кээмэйэ оннунан хаалыаҕа.
Галина МАТВЕЕВА, Василий КОНОНОВ хаартыскаҕа түһэриитэ
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
