Өрөспүүбүлүкэ парламена судаарыстыбаны салайыыга уонна СӨ сокуону оҥоруу конституционнай төрүттэригэр, бүддьүөт уонна нолуок өттүгэр сокуоннары таһаарыыга, экэниэмикэҕэ, тыа хаһаайыстыбатыгар, айылҕа баайын туһаныыга уонна сир сыһыаннаһыыларыгар, билимҥэ, култуураҕа, үөрэҕириигэ, доруобуйа харыстабылыгар, олохтоох бэйэни салайыныыга, социальнай бэлиитикэҕэ, административнай эппиэтинэс өттүнэн сокуоннары таһаарыыга, уопсастыба куттала суох буолуутугар уонна бэрээдэккэ, тулалыыр эйгэҕэ, хотугу аҕыйах ахсааннаах норуоттар бырааптарын көмүскээһиҥҥэ сыһыаннаах боппуруостары сааскы үлэтин сүрүн хайысхаларынан оҥорбут.

Судаарыстыбаннай салалтаҕа уонна СӨ сокуону оҥоруу конституционнай төрүттэригэр сыһыаннаах 14 нормативнай правовой аакта, ол иһигэр 8 сокуон ылыллыбыт.

Олохтоох бэйэни салайыныы өттүнэн 11 нормативнай правовой аакта, ол иһигэр 6 сокуон бигэргэммит.

Бүддьүөт уонна нолуок хайысхатынан 9 нормативнай правовой аакта, ол иһиттэн 7 сокуон ылыллыбыт.

Баайга-дуолга уонна экэнэмиичэскэй сайдыыга сыһыаннаах боппуруостарга 13 нормативнай правовой аакта, ол иһиттэн 4 сокуон оҥоһуллубут.

Тыа хаһаайыстыбатын, айылҕаны туһаныы уонна сир сыһыаннаһыыларын эйгэтигэр 11 нормативнай правовой аакта, ол иһиттэн 3 сокуон ылыллыбыт.

Социальнай бэлиитикэ эйгэтигэр 13 нормативнай правовой аакта, ол иһиттэн 5 сокуон оҥоһуллан бигэргэммит.

Хотугу аҕыйах ахсааннаах норуоттар бырааптарын көмүскээһин хайысхатынан 2 нормативнай правовой аакта, ол иһиттэн 1 сокуон оҥоһуллубут.

Билим, култуура, үөрэҕирии, доруобуйа харыстабылын боппуруостарыгар 12 нормативнай правовой аакта, ол иһиттэн 5 сокуон ылыллыбыт.

Тулалыыр эйгэни харыстааһын хайысхатынан 1 сокуон ылыллыбыт.

Маны таһынан СӨ бырабыытылыстыбатын уонна “Ил Түмэн” Судаарыстыбаннай Мунньаҕын үлэтигэр сыһыаннаах 15 тэрээһин боппуруостара көрүллэн, тустаах быһаарыныылар ылыллыбыттар.

2020 сыл I аҥаарыгар “Ил Түмэн” Судаарыстыбаннай Мунньаҕа 23 федеральнай сокуон барылын көрөн өйөөбүт. Ону сэргэ норуот дьокутааттара 1 сокуону таһаарар көҕүлээһини уонна РФ субъектарын сокуону таһаарар уорганнарын 3 көрдөһүүлэрин өйөөбүттэр.

Парламент сааскы үлэтин кэмигэр РФ Төрүт сокуонугар көннөрүүлэри киллэрэр “Аһаҕас былаас үлэтин уонна тэрээһинин сүрүннүүр боппуруостарын сайыннарыы” диэн РФ сокуонун бигэргэппит. “РФ Арктическай зонатыгар судаарыстыба урбааны өйөөһүнүн туһунан” ФС барылын, “Ил Түмэн” Судаарыстыбаннай Мунньах этиилэрин киллэрэр эрэ түгэннэригэр диэн усулуобуйалаах ылыммыт.

Бэс ыйынааҕы туругунан “Ил Түмэн” Судаарыстыбаннай Мунньаҕын 2 сокуону таһаарар көҕүлээһинэ РФ Госдуматын көрүүтүгэр киирэн сытар.

“Ил Түмэн” Судаарыстыбаннай Мунньаҕын үлэтин биир сүрүн көрүҥүнэн парламентскай көрүү, бырабыытылыстыба чаастарын уонна төгүрүк остуоллары тэрийии буолар. Ол курдук, саас 3 парламентскай көрүү (1 аһаҕас көрүү), 13 бырабыытылыстыба чааһа уонна 7 төгүрүк остуол тэриллибит.

Саас устата сис кэмитиэттэр уонна хамыыһыйалар 89 мунньаҕы ыыппыттар.  Бүддьүөккэ, үпкэ-харчыга, нолуокка, сыана бэлиитикэтигэр, баайга-дуолга уонна приватизацияҕа сис кэмитиэт 1 аһаҕас көрүүнү тэрийбит.

“Ил Түмэн” Судаарыстыбаннай Мунньаҕар 4 “эспиэр чааһа” ыытыллыбыт. Бу үлэ көрүҥэ “Ил Түмэн” VI Ыҥырыылаах Мунньаҕар саҥа киирбитэ. Манна быраапка, экэниэмикэҕэ уонна социальнай хайысхаҕа уһулуччу билиилээх эспиэрдэр ыҥырыллаллар. Тэрээһин кэмигэр учуонайдар, бэлиитиктэр, уопсастыбаннай диэйэтэллэр, урбаанньыктар норуот дьокутааттарыгар уонна министиэристибэлэр үлэһиттэригэр судаарыстыбаҕа уонна уопсастыбаҕа сытыытык турар боппуруостары тула аһаҕастык кэпсэтэллэр.

2020 сыл тохсунньу 24 күнүгэр “Ил Түмэн” Судаарыстыбаннай Мунньаҕын бэрэссэдээтэлин иһинэн уопсастыбаннай консультативнай сэбиэт мунньаҕа буолан ааспыта. Ити консультативнай уорган 5-с мунньаҕа.

“Ил Түмэн” VI Ыҥырыылаах Мунньаҕын үлэтин саҥа көрүҥүнэн олох-дьаһах, үлэ-хамнас туспа салааларынан анал декадалары тэрийэн ыытыы буолар. Маннык декадалар сүрүн сыалларынан кыһалҕалары быһааран, чопчу салааҕа сыһыаннаах көдьүүстээх сокуоннары оҥорон таһаарыы. 2020 сыл олунньу 5-14 күннэригэр Тыа хаһаайыстыбатын I декадата буолан ааспыт.  

Муус устар 6 күнүгэр “Ил Түмэн” улуус дьокутааттарын Сэбиэттэрин кытта быһа холбонуу эрэсииминэн мунньахтаабыт.

Муус устар 9 күнүгэр, XV уочарата суох пленарнай мунньахха, норуот дьокутаата Мыраан Сулустаана Байанайдаах Кыыһа бэйэтин боломуочуйатын болдьоҕун иннинэ устубут. Ити мунньахха 35 №-дээх Арктическай биир мандааттаах быыбардыыр уокуруктан норуот дьокутаата Евсеев Матвей Николаевич боломуочуйата бигэргэммит.

“Ил Түмэн” Судаарыстыбаннай Мунньаҕын сааскы сессияларыгар коронавирус саҥа дьаҥа (COVID-19) өрө туран кэккэ уларыйыылары киллэрдэ. Ол курдук, Ил Түмэн бэрэссэдээтэлин дьаһалынан 50-тан элбэх киһилээх тэрээһиннэр тохтообуттар эбэтэр дистанционнай көрүҥҥэ көспүттэр. Ону таһынан парламентскай көрүүлэри, төгүрүк остуоллары, бырабыытылыстыба чаастарын, уо.д.а. тэрээһиннэри, өрөспүүбүлүкэ уонна РФ таһыгар командировкалары, гражданнары приемнааһыны хааччахтаабыттар, тохтоппуттар. Мааскалаах эрэсиим биллэриллибит.

“Ил Түмэн” Судаарыстыбаннай Мунньаҕын саайтыгар былааннаммыт модернизация үлэтэ баран, онлайн куоластааһын, норуот дьокутаатын тус кабинета курдук саҥа сүүрээннэр киирбиттэр. Бу дьаһаллар норуот дьокутааттара быһа холбонуу көрүҥүнэн толору көдьүүстээхтик үлэлииллэригэр кыаҕы үөскэппиттэр.

XV уочарата суох пленарнай мунньахха ““Ил Түмэн” Судаарыстыбаннай Мунньаҕын регламеныгар уларытыылары киллэрии” туһунан уураах ылыллыбыт. Онон уһулуччу ыксаллаах балаһыанньаҕа Ил Түмэн пленарнай мунньахтара видео кэмпириэнсийэ көмөтүнэн дистанционнай көрүҥүнэн барар кыахтаммыттар. Ол курдук, бу сааскы 6 пленарнай мунньахтан 3 мунньах быһа холбонуу көрүҥүнэн барбыт. Маны таһынан, кулун тутар-бэс ыйдарыгар сис кэмитиэттэр мунньахтара, төгүрүк остуоллар, “эспиэр чаастара”, уо.д.а. мунньахтар, көрсүһүүлэр эмиэ видео кэмпириэнсийэ көмөтүнэн ыытыллыбыттар.

“Ил Түмэн” Судаарыстыбаннай Мунньаҕын информационнай анаалыстыыр управлениетын матырыйаалларынан оҥоһулунна.