Бүтүн кытай норуотун бэрэстэбиитэллэрин сойууһун (ВСНП) бастайааннай бэрэстэбиитэлин солбуйааччы Цзи Бинсюань уонна Федерация Сэбиэтин бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Константин Косачев видео-кэмпириэнсийэ сибээһинэн РФ субъектарын парламеннарын салайааччыларын уонна КНР эрэгэйиэннэрин судаарыстыбаннай мунньахтарын бэрэстэбиитэллэрин кытта көрсүһүү ыыттылар.

Арассыыйа уонна Кытай икки ардыгар дуогабары РФ Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин уонна КНР Бэрэссэдээтэлэ Цзян Цзэминем 2001 сыл от ыйын 16 күнүгэр түһэрсибиттэр. «Бу дуогабар икки судаарыстыбалар сибээстэригэр саҥа сүүрээни киллэрбитэ. 20 сыл иһигэр үгүс үлэ ыытылынна. РФ Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин уонна КНР Бэрэссэдээтэлэ Си Цзинпин дуогабары уһатар туһунан бу сыл бэс ыйыгар биллэрбиттэрэ», -- диэн Константин Косачев бэлиэтээтэ.

СӨ Судаарыстыбаннай Мунньаҕын (Ил Түмэн) Бэрэссэдээтэлэ Алексей Еремеев иһитиннэриитигэр Саха сирэ Кытай норуодунай өрөспүүбүлүкэтин кытта сибээһи кэҥэтэргэ бэлэмин эттэ. Кини сир баайыгар болҕомтону тарта. «Саха сирэ сир баайын саппааһынан Арассыыйаҕа бастакы миэстэҕэ турар, 3 триллион доллар сыаналаах сир баайа саппааһа баарын сабаҕалыылллар. Өрөспүүбүлүкэ судаарыстыбаннай былааһа инвестицияны тардарга үлэлииллэр уонна сөптөөх усулуобуйаны оҥороллор», -- диэн кини бэлиэтээтэ.

Маны таһынан Ил Түмэн спикерэ нэһилиэнньэ дууһатыгар тиксэр эрэгийиэннээҕи валовай бородууксуйатын кээмэйэ улаханынан Арассыыйаҕа бастакы уон субъектарга киирсэрин, 2021 сыл бастакы кыбартаалыгар тас дойдуга табаары эргитиигэ 4-с миэстэҕэ тахсыбытын, Кытайы кытта 173 мөл. доллар суумаҕа табаары эргитии ыытыллыбытын кэпсээтэ.

«Саха сирэ Кытайы ниэп, ниэп бородууксуйаларынан, минеральнай оттугунан, руданан хааччыйар. Кытай биисинэһин бэрэстэбиитэллэрэ Саха Өрөспүүбүлүкэтин бөдөҥ инвестиция бырайыактарынан интэриэһиргииллэр. 2016 сыллаахха Jiangxi Copper Кытай корпорацията Усуйаана оройуонугар кэлэ сылдьыбыта, хорҕолдьуннаах сири баһылыыр бырайыагынан», -- диэн Алексей Еремеев иһитиннэрдэ.

Саха өрөспүүбүлүкэтэ Кытайтан химия, массыына тутуутугар, тимир бырамыысыланнаһыгар туһаныллар бородууксуйалары, таҥас, пластмасс, мас оҥоһуктары ылар. Кытайтан Саха сиригэр киирэр табаар уопсай импорт көрдөрүүтүн кытта тэҥнээтэххэ, 22,5 % ылар.  

Алексей Еремеев салгыы иһитиннэриитигэр Кытай өрөспүүбүлүкэтин кытта бөдөҥ бырайыактарынан эрэ буолбакка, орто, алын урбаан сайдыытыгар үлэлэһэллэрин, бииргэ үлэлэһэр туһунан кэккэ сөбүлэһиилэр түһэрсиллибиттэрин кэпсээтэ.

2014 сыллаахха Ил Түмэн бэрэссэдээтэлэ Алексей Жирков Хэйлунцзян провинциятыгар көрсүһүүтүгэр Кытай үөрэх кыһаларыгар саха устудьуоннарын үөрэттэрэр боппуруоһу көтөхпүтүн түмүгэр, билигин КНР 7 улахан үрдүк үөрэх кыһаларын кытта ХИФУ үлэлэһэр.

Иһитиннэриитин түмүгэр Ил Түмэн бэрэссэдээтэлэ Алексей Еремеев Саха сирэ Кытай өрөспүүбүлүкэтин кытта салгыы даҕаны бииргэ үлэлэһии хайысхаларын кэҥэтэргэ бэлэмин туһунан бэлиэтээтэ.