Бүгүҥҥү күҥҥэ оҕо дьиэлэриттэн тахсааччылары арыаллааһын сытыы боппуруоһунан буолар. Билигин үлэлиир сокуоҥҥа уларытыылары киллэриигэ бүтүн Россия үрдүнэн үлэ барар. Хас да субъекка туһааннаах сокуоннар ылыллыбыттар.

Сокуон барылын ааптардарыттан биирдэстэрэ, парламент дьиэ кэргэн уонна оҕо аймах дьыалаларыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Алена Атласова быһаарбытынан, 2019 сыл ахсынньы 16 күнүгэр ыытыллыбыт «Тулаайах оҕолор уонна төрөппүт көрүүтэ-истиитэ суох оҕолор бырааптарын олоххо киллэрии боппуруостарын туһунан» СӨ прокуратуратын алтыс аһаҕас форума ити сокуон барылын оҥорууга төрүөтүнэн буолбута.

«Ол кэмҥэ биир выпускник тулаайах оҕолор уонна төрөппүт көрүүтэ-истиитэ суох хаалбыт оҕолор тэрилтэлэриттэн тахсаач­чыларга интернат кэнниттэн арыаллааһын наадатын туһунан иһитиннэрбитэ», — диэтэ парламентарий.

«2019 сыл ахсынньы 31 к. «Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр оҕо иитэр дьиэ кэргэн институтун сайдыытын туһунан» биһиги ыыппыт «төгүрүк остуолбутугар» тулаайах оҕолор уонна оҕо иитэр дьиэ кэргэттэр кыһалҕалара көрүллүбүттэрэ. Онно иһиллибит этиилэр эмиэ сокуон барылыгар сырдатылыннылар. Сокуон барылын норуот дьокутааттара уонна өрөспүүбүлүкэ салалтата өйөөтөхтөрүнэ, тулаайах оҕолор уонна төрөппүт харалтата суох хаалбыт оҕолор социальнай үөрүйэхтэнэллэригэр уонна олоххо бэйэлэрин миэстэлэрин булалларыгар көмөлөһүөҕэ дии саныыбыт», — диэн ааҕар Алена Атласова.

Кини бу сокуон барылыгар интернат кэнниттэн арыаллааһын сүрүн өйдөбүллэрэ уонна соруктара быһаарыллалларын бэлиэ­тээтэ: ону ким, хайдах кээмэйинэн оҥоруохтааҕый, арыал­лааһыны ханнык боломуочуйа­лаах уорган сүрүннүөҕэй уонна хонту­руоллуоҕай, ким настаабынньык буолуон сөбүй, кини ханнык ирдэбиллэргэ сөп түбэһиэхтээҕий.

Сокуон барылын ааптардара  этэллэринэн, сокуоннай саастарын туолбут оҕо дьиэлэриттэн тахсааччыларга күттүөннээх өйөбүл оҥоһуллубат.  Ол эрэн, чуолаан, сокуоннай саастарын туолбут, олоххо саҥа үктэммит оҕолор уопсастыбаҕа олоро үөрэнэллэригэр, бэйэлэрин суолларын булуналларыгар  ким эрэ өйүүрэ улахан суолталаах.

«Чуолаан, бу кэмҥэ эдэр киһи үөрэҕи ылыытыгар эбэтэр үлэҕэ киириитигэр, олорор дьиэҕэ быраабын уонна да атын сокуонунан олохтоммут бырааптарын  туһанарыгар суолталаах хардыылары оҥороро, тулалыыр дьонун талара, салгыы хайдах олоруохтааҕар сыалларын-соруктарын быһаарара наадалаах.  Мөлтөх өйөбүл кини биирдиилээн ирдэбиллэрин хааччыйар кыаҕа суох. Ити соруктары быһаарыыга сокуон барылынан настаабынньык института киллэриллэр», — диэн ааҕаллар сокуон барылын ааптардара. Эдэр киһи интернат кэнниттэн  бэйэтэ олорор үөрэниитэ саҕаланар кэмигэр настаабынньык сыл устатыгар арыаллыахтаах.

Оҕо дьиэтиттэн тахсааччы бырааптарын уонна сокуоннай интэриэстэрин көмүскээһиҥҥэ (ол иһигэр олоро дьиэнэн хааччыллыытыгар), салгыы үөрэнэригэр, үлэҕэ киирэригэр уонна сынньалаҥын тэрийиигэ, социальнай, психологическай, сүбэлиир-амалыыр уонна да атын көмөнү ыларыгар  настаабынньык көмө буолуохтаах, эппиэкэ уонна попечительство уорганнарын, үөрэх тэрилтэлэрин кытта хардарыта үлэлиэхтээх.

Докумуоҥҥа олоҕуран, Россия Федерациятын үлэлиир кыахтаах, Саха сиригэр бастайааннай олорор, 30 саастарын туолбут, орто уопсай үөрэхтээх уонна боломуочуйалаах уорган бигэргэппит бырагырааматынан интернат кэнниттэн выпускнигы арыаллааһыҥҥа бэлэми ааспыт гражданнар настаабынньыгынан буолуохтарын сөп.

Хас биирдии выпускнигы арыаллааһын иһин настаабынньыкка ый аайы 2000 солк. кээмэйинэн харчы төлөнүөхтэээҕэ сокуон барылынан сабаҕаланар.

Бүгүн өрөспүүбүлүкэҕэ тулаайах оҕолорго уонна төрөппүт көрүүтэ-истиитэ суох хаалбыт оҕолорго көмө оҥорор аҕыс муниципальнай киин, икки анал (коррекционнай) оскуола итиэннэ «Дьиэ кэргэҥҥэ иитиигэ көмөлөһөр өрөспүүбүлүкэтээҕи киин» ГБУ выпускниктар социальнай эйгэҕэ үөрүйэхтэнэллэригэр үлэни ыыталлар.