Ыччат бэлиитикэҕэ сыстыахтаах

Бастатан туран, ыччат парламенын 2020 сыллаах үлэтин былаанын бигэргэттилэр. Ол курдук, быйыл 50-чэ тэрээһин ыытыллара былааннанар. Бу тэрээһиннэр өрөспүүбүлүкэ ыччата быраабы билэригэр, бэлиитикэҕэ сыстарыгар туһуланаллар.

Бу күһүн ыытыллыбыт «Вектор» уопсас­тыбаннай пуорумҥа ыччат дойдутун олоҕор-дьаһаҕар уонна бэлиитикэҕэ кыттыахтааҕын  ордук чорботон бэлиэтээбиттэрэ. Арассыыйа үрдүнэн ыччат бэлиитикэни сэргээбэтин, ол иһин быыбарга сылдьар дьон ахсаана аҕыйаҕын статистика көрдөрөр. «Электоральная активность” диэн өйдөбүл сүнньэ дьон-сэргэ быыбарга сылдьар көҕө буолар. Арассыыйа үрдүнэн быыбардыан сөптөөх ыччат ахсаана, быһа холоон,  26,1 мөлүйүөн киһи. Бу быыбардааччы уопсай ахсааныттан 23,7 % ылар. Ол иһин кинилэр куоластарын туһугар охсуһуу күүскэ барар. Ыччат уопсастыба мадьыалын утумнуур, кэскили түстүүр аналлаах. Онон ыччат санаатын салайар, учуоттуур улахан оруоллаах диэн түмүктээбиттэрэ.

Хаачыстыба баһыйар оруоллаах

Салгыы ыччат парламенын састааба уларыйда. Ол эбэтэр кэмитиэттэр ахсааннарын аҕыйатан, мантан инньэ ахсааҥҥа буолбакка, хаачыстыбаҕа үлэлииргэ кыһаллыахпыт диэн бэрэссэдээтэл Алексей Иннокентьев бэлиэтээтэ.

Ыччат дьарыктаах буолуохтаах

Аны туран, мунньахха Ыччат парламенын көҕүлээһининэн тутар этэрээти тэрийиэххэ диэн бэрт сэргэх этии киирдэ. Тутар этэрээт араас үөрэх тэрилтэтин устудьуоннарын түмэ тардар, сайыҥҥы сынньалаҥын туһалаахтык атаарарыгар, итиэннэ, биллэн турар, элбэх доҕоттордоох-атастардаах буоларга, биир санаалаахтары түмэргэ оруола муҥура суох. Бу өттүгэр үлэни ыччат парламенын чилиэнэ Григорий Местников ыытыаҕа диэн уураахтаатылар.

Дойдуга бэриниилээх буолуу

Уопсай куоластааһын түмүгүнэн, «Саха өрөспүүбүлүкэтин нэһилиэнньэтин патриотическай иитии туһунан» Саха өрөспүүбүлүкэтин сокуонун барылын оҥоруу концепциятын ыччат парламена биир киһи курдук бигэргэттэ.

«Ыччат парламенын сүрүн соруга ыччат бэлиитикэтин иһинэн нэһилиэнньэҕэ төрөөбүт дойдуга тапталы, ытыктабылы уонна бэриниилээх буолууну иҥэрэргэ туруулаһар. Бу көннөрү кэрэ тыл буолбатах, кэм ирдэбилэ буолар. Билигин субъект интэриэһэ, боломуочуйата барыта сокуон өттүнэн харысхаллаах, бигэргэммит буолуохтаах. Бу ый бүтүүтэ сокуон барыла оҥоһуллан бэлэм буолуоҕа», — диэн Алексей Иннокентьев этэр. 

Быйыл Улуу Кыайыы 75 сылын көрсө элбэх тэрээһин үлэтэ ыытыллара былааннанар. Эдэр көлүөнэ бу күн суолтатын өйдүүрүгэр, төрөөбүт дойдуга бэриниилээх буолуу үтүө холобурунан  салайтаран, ыччат парламена улуустары кытта үлэтин тэтимирдэр былааннаах.

Мунньах түмүгэр ыччат парламеныгар саҥа чилиэннэри ыллылар.

Бэлиэтээн эттэххэ

Ыччат парламена саҥа састааптаах үлэтин былырыын олунньу 25 күнүгэр саҕалаабыта. Сыл устата ыччат дьон  өрөспүүбүлүкэ олоҕор хото кыттан, биир саастыылаахтарын түмэ тардан, араас хабааннаах үлэни ыыттылар. Ол курдук, арыгы атыытын бириэмэтин эбии кыччатарга, аһыы утах атыыланар сиригэр, усулуобуйатыгар туспа миэрэни ыларга үлэлэспиттэрэ. Ыччат дьарыктаах буолуутугар, үлэ буларыгар, дьадайыыны утары, хас биирдии киһи бэйэтин быраабын билэригэр ылсан, «төгүрүк остуол», дискуссионнай былаһаакка ыыппыттара. Ыччат парламена  2019 сыл түмүгүнэн, 5 пленарнай, 10 президиум мунньаҕын тэрийбит, итиэннэ 60-тан тахса парламент тэрээһинигэр (кэмитиэттэр мунньахтарыгар, «төгүрүк остуолга», быра­быыталыстыба чааһыгар уо.д.а. Ил Түмэн официальнай тэрээһиннэригэр) кыттыыны ылбыт.Ыччат парламена саҥа састааптаах үлэтин былырыын олунньу 25 күнүгэр саҕалаабыта. Сыл устата ыччат дьон  өрөспүүбүлүкэ олоҕор хото кыттан, биир саастыылаахтарын түмэ тардан, араас хабааннаах үлэни ыыттылар. Ол курдук, арыгы атыытын бириэмэтин эбии кыччатарга, аһыы утах атыыланар сиригэр, усулуобуйатыгар туспа миэрэни ыларга үлэлэспиттэрэ. Ыччат дьарыктаах буолуутугар, үлэ буларыгар, дьадайыыны утары, хас биирдии киһи бэйэтин быраабын билэригэр ылсан, «төгүрүк остуол», дискуссионнай былаһаакка ыыппыттара. Ыччат парламена  2019 сыл түмүгүнэн, 5 пленарнай, 10 президиум мунньаҕын тэрийбит, итиэннэ 60-тан тахса парламент тэрээһинигэр (кэмитиэттэр мунньахтарыгар, «төгүрүк остуолга», быра­быыталыстыба чааһыгар уо.д.а. Ил Түмэн официальнай тэрээһиннэригэр) кыттыыны ылбыт.

Ирина Ханды