Оҕолорбут доруобуйаларын харыстыыр сокуон

Оҕолорбутун олохпут саҥа мөкү көс­түүлэриттэн харыстыах тустаахпыт. Кинилэргэ табахтан сокуонунан көмүскэл баар. Оттон оҕо физическэй, интеллектуальнай уонна психическэй доруобуйатыгар мөкүтүк дьайар саҥа көрүҥ тэриллэртэн (кальянтан, электроннай сигареталартан, о.д.а.) сокуонунан харысхал, бобуу суоҕа. Бу боппуруоска өрөспүүбүлүкэ үлэлэһэр.

Ол курдук, депутаттар Антонина Григорьева, Оксана Михайлова, Наталья Румянцева буоланнар итини туоратар инниттэн «Оҕо доруобуйатыгар, физическэй, интеллектуальнай, психическэй, духуобунай, сиэр-майгы өттүнэн сайдыытыгар мөкү дьайыылары сэрэтэр миэрэлэр тустарынан» өрөспүүбүлүкэ сокуонугар оҕолору кальян содулуттан харыстыыр уларытыылары киллэрбиттэрэ. Маны таһынан парламентарийдар «Төрөппүт эппиэтинэһин туһунан» сокуон 7 ыстатыйатыгар уларытыы киллэрбиттэрэ. Кальяннайдарга 18 саастарын туола илик оҕолору киллэриэхтэрэ суоҕа.

Ил Түмэн уочараттаах ХIII пленарнай мунньаҕар депутаттар никотиннаах ыаһы уонна эмэн сиир бородууксуйаны сокуоннай саастарын туола илик оҕолорго атыылыыры бобор туһунан өрөспүүбүлүкэ Ил Дарханын сокуоҥҥа барылын бүтэһиктээх ааҕыыга ылыннылар. Оттон никотин доруобуйаҕа хайдах курдук охсуулааҕын, бары бэркэ диэн билэҕит. Тустаах сокуон олоххо киирдэҕинэ, итинник бородууксуйаны оҕолорго атыылыыр түгэннэригэр, бу дьон административнай эппиэтинэскэ тардыллыахтара. 

Урбаанньыттар бырааптарын Альбина Кычкина көмүскүө

Пленарнай мунньахха парламентарийдар кистэлэҥ куоластааһынынан Саха сирин урбаанньыттарын бырааптарын көмүскүүр боломуочунайы таллылар. Бу дуоһунаска Альбина Кычкина кандидатуратын иһин 56 депутат куоластаата. Ааҕааччыларбар кини туһунан кылгастык билиһиннэриим.

Альбина Кычкина Дьокуускай куоракка күн сирин көрбүт. 2000 сыллаахха М.К. Аммосов аатынан СГУ-ну үөрэнэн бүтэрэн, математик-информатик идэтин баһылаабыт. 2002 сыллаахха ити идэтинэн магистратураны үөрэнэн бүтэрбит. Предпринимательство эйгэтигэр уон алта сыл устата үлэлээбит. Кини сүрүннээн информационнай технологияны сайыннарыыга үлэлэһэр. Альбина Кычкина быһаччы салалтатынан «Деловая Россия» уопсастыбаннай тэрилтэ нолуок ноҕоруускатын аччатыыга актыыбынайдык үлэлиир. Кэлиҥҥи икки сылга федеральнай нолуок сулууспатын кытта үс Форум ыытыллыбыт.

Уопсастыбаннай палаата саҥа чилиэнэ

Ил Түмэн уочараттаах ХIII пленарнай мунньаҕар парламентарийдар өрөспүүбүлүкэ Уопсастыбаннай палаататыгар саҥа чилиэни таллылар. Биллэрин курдук, Марина Силкина Ил Түмэн депутатынан талыллан, болдьоҕун иннинэ боломуочуйатын тохтоппута. Бастаан итиннэ Василий Ефимов уонна Нина Барашкова кандидатуралара киллэриллибиттэрэ. Тохсунньу 20 күнүгэр Василий Ефимов бэйэтин кандидатуратын устуммута.

Пленарнай мунньахха Нина Барашкова депутаттар баһыйар үгүс куоластарын (56) ылан, өрөспүүбүлүкэ Уопсастыбаннай палаататын чилиэнинэн буолла. Ааҕааччыларбар кини туһунан эмиэ кылгастык билиһиннэриим.

Нина Барашкованы олоҕун бүтүннүүтүн оҕолорго анаабыт киһинэн ааттыахха сөп. Өрөспүүбүлүкэ биир бастыҥ пионер баһаатайа. Нина Афанасьевна көмөтүнэн Саха сиригэр пионер уонна оҕо тэрилтэлэрэ хаалбыттара уонна салгыы үлэлииллэр-хамсыыллар. Кини Өрөспүүбүлүкэтээҕи оҕо уопсастыбаннай холбоһуктарын сойууһун бастакы бочуоттаах бэрэссэдээтэлэ буолар. Нина Барашкова саталлаах салайааччы эрэ буолбатах, кинини уопсастыбаннай деятель диэн хайа баҕарар толору ааттыахха сөптөөх.

Аныгы технологиялары туһанан

Уон сыл аннараа өттүгэр уоту харыстыыр туһунан биһиэхэ өй-санаа суоҕа. Дьиэбититтэн төһө даҕаны өр кэмҥэ тахсан барар буоллахпытына, уоппутун умулларбаппытын бары өйдүүр буолуохтаахпыт. Оччолорго төлөбүрэ даҕаны кырата сыттаҕа. Онон уотунан, этэргэ дылы, дэлэччи-холоччу туттарбыт. Маннык кэм ааспыта. Ааҕааччылар өйдүүргүт буолуо, 2009 сыл бүтэһигэр 261 №-дээх «Уоту кэмчилээһин  уонна энергетическэй көдьүүһү улаатыннарыы туһунан» федеральнай сокуон ылыллыбытын. Дьэ бу докумуон ылыллыаҕыттан ылата, уоту кэмчилииргэ үөрэнэн эрэбит.

Пленарнай мунньахха депутаттар «Уоту кэмчилээһин  уонна энергетическэй көдьүүһү улаатыннарыы туһунан» өрөспүүбүлүкэ  сокуонугар уларытыылары киллэрэр туһунан» сокуон барылын бастакы ааҕыыга ылыннылар. Бу боппуруоска сүрүн дакылааты дьиэ-уот, коммунальнай хаһаайыстыба уонна энергетика миниистирин солбуйааччы Виктор Романов оҥордо.

Депутат Алиш Мамедов аныгы технологиянан үлэлиир хочуолунайдар хайдах курдук уоту кэмчилииллэрин туһунан эттэ. Кини хонтуруоллааһынынан эрэ муҥурдаммакка, итинник технологияны туттан, көдьүүстээхтик үлэлиир наадалааҕын туһунан эттэ. Парламентарий Иван Данилов: «Өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүн үбүн-харчытын элбэх квартиралаах дьиэлэргэ, тэрилтэлэргэ учуоттуур тэриллэри туруоран, аныгы технологиялары туһанан, саталлаахтык дьаһанан, үтүмэн үбү кэмчилиэххэ сөп», — диэн эттэ.

Омукпут уратытын көрдөрөр

Күн бастакы аҥаарыгар депутаттар «Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр сири-уоту тутуу политикатын туһунан» сокуоҥҥа уларытыылары киллэрэр туһунан» барылы дьүүллэстилэр. Бу боппуруоска иһитиннэриини өрөспүүбүлүкэ кылаабынай архитектора Ирина Алексеева оҥордо.

Депутат Юрий Николаев тустаах сокуоҥҥа барыл олус киэҥин, сүрүн өйдөбүллэр үгүстэрэ уларыйалларын, итинэн сибээстээн туспа сокуон барыла оҥоһуллубута ордук буолуоҕун бэлиэтээтэ. Ол курдук, уларыйыылар сокуон 1, 5, 21, 27.1, 28, 33, 34, 39, 46, 47.1. ыстатыйаларыгар киирдилэр. Маны таһынан сметаҕа нуорманы уонна сыананы олохтооһуҥҥа өссө биир саҥа бас эбии киирэн биэрдэ.

Парламентарий Павел Ксенофонтов: «Киин куораппытыгар, нэһилиэнньэлээх пууннарбытыгар омукпут уратытын көрдөрөр оһуордаах-мандардаах тутууларбыт суохтарын кэриэтэ, инникитин бу боппуруос хайдах сыҕарыйыаҕай?», - диэн ыйыталаста. Маныаха Ирина Алексеева тутууну үксүн чааһынай тэрилтэлэр ыыталларын туһунан эттэ. Онон хонтуруоллуурга олус уустугун бэлиэтээтэ.

Вице-спикер Антонина Григорьева тутуу ыытарга сир-уот тиийбэтин бэлиэтээтэ. 

Депутат Владимир Прокопьев тустаах сокуон барыла өрөспүүбүлүкэ сири-уоту былааннааһын схематын бигэргэтэргэ кыттыыны ыларыгар кыах биэрэрин үрдүктүк сыаналаата.

Ил Түмэн бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччы Александр Жирков юстиция министиэристибэтин Управлениетыттан сэмэлээһиннэр элбэхтэринэн сокуон барылын бастакы ааҕыыга ылар наадатын ыйда.

Парламентарий Алиш Мамедов бол­ҕом­тону куораттар эрэ архитектурнай мөссүөннэригэр буолбакка, муниципальнай тэриллиилэргэ эмиэ уурар наадатын туһунан эттэ. Тустаах сокуон барылыгар «сири-уоту тутуу архитектурнай мөссүөнэ» диэн өйдөбүл аан бастаан киллэриллибитин бэлиэтиибин.

Пленарнай мунньахха депутаттар «Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр сири-уоту тутуу политикатын туһунан» сокуоҥҥа уларытыылары киллэрэр туһунан» сокуон барылын бастакы ааҕыыга ылыннылар.

 Людмила НОГОВИЦЫНА