Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . -12 oC

Сүрүн сонуннар

Бүгүҥҥү сонуннар

Бэлиитикэ

Тутуу туһунан сытыы сэһэргэһии

Кулун тутар 19 күнүгэр Ил Түмэҥҥэ «Саха Өрөспүүбүлүкэтин Аартыкатыгар социальнай эбийиэктэри уонна чааһынай дьиэлэри тутуу боппуруостара» төгүрүк остуол буолан ааста.
21.03.24 18:51

Экэниэмикэ

Пилота суох пуойастар

Ааспыт нэдиэлэҕэ Судаарыстыбаннай Дуумаҕа «Арассыыйа тимир суоллара» АУо генеральнай дириэктэрэ, бырабылыанньа бэрэссэдээтэлэ Олег Белозеров хампаанньа үлэтин түмүгүн, инники былааннарын билиһиннэрдэ уонна дьокутааттар, фракциялар ыйытыктарыгар…
24.03.24 10:24

Уопсастыба

Терактан эмсэҕэлээбит дьону өйүүргэ сокуон барылын киллэрдилэр

Судаарыстыбаннай Дуумаҕа терактан эмсэҕэлээбит Арассыыйа олохтоохторун өйүүр туһунан сокуон барылын киллэрдилэр. Бу докумуону Судаарыстыбаннай Дуума бүддьүөккэ уонна нолуокка сис кэмитиэтин чилиэнэ Оксана Дмитриева көҕүлээтэ. Ол туһунан «Парламентская газета»…
27.03.24 09:39

Култуура

Дьааҥылар артыыстары тыыннаах тойугунан көрүстүлэр

"Артыыстар иhэллэр үhү",- диэн үтүө сурах дьааҥыларга өссө тохсунньу ыйга иhиллибитэ. Онон өр күүппүт артыыстарын көрсөөрү олохтоохтор кэлэр - барар күннэрин эрдэттэн аттаран, астарын-таҥастарын бэлэмнээбиттэрэ ыраатта. Болдьохтоох күн үүммүтүгэр күндү…
07.03.24 11:40

Түһүлгэ

Сааскы саарбах кэмҥэ

Аламай маҥан күн абыралын, үтүөкэн үрүҥ күн үтүөтүн билэргэ үүммүт күнү үөрэ - көтө, сүргэ көтөҕүллэ көрсөр дьоллоох түгэн, саҕаламмыт саҥа күнү айхаллыыр астык түгэн тосхойдо. Кубулҕаттаах кулун тутар ыйбыт кубулуҥ - дьибилиҥ буолар, күлэн иһэн дьэбин…
27.03.24 09:44

Тыа сирэ

Андрей Находкин: Дьон күннээҕи кыһалҕаны эрэ буолбакка, тыа сирин сайдыытыгар кэскиллээх этиилэри туруоруста

Ил Түмэн сиргэ сыһыаннаһыыга, айылҕа ресурсаларыгар уонна экологияҕа сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Андрей Находкин бу күннэргэ бэйэтин уоукургар - Мэҥэ-Хаҥалас улууһугар үлэлиир. Кини улуус баһылыга Дмитрий Тихоновы кытта улуус нэһилиэктэринэн сылдьан…
03.02.24 09:00

Дойдуга бэриниилээх буолуу сыла

Эһиил Пионерия төрүттэммитэ 100 сылын бэлиэтиэхпит

Бүгүн, алтынньы 1 күнүгэр, Москуба куоракка «Кыайыы» түмэлигэр Норуоттар икки ардыларынааҕы «СПО-ФДО» оҕолор уопсастыбаннай түмсүүлэрин сойууһун ассамблеята ыытылла турар. Арассыыйа эригийиэннэриттэн уонна СНГ дойдуларыттан кэлбит делегаттар сайдар саҕахтары…
01.10.21 23:59

Устуоруйа

Устуоруйа

Стамбулга мунан хаалбыппар Таҥара көмөлөспүтэ

2000 сылларга дуоллар 24-25 солк. этэ, онон Сочига барардааҕар Турцияҕа сынньаммыт быдан чэпчэки буолара. Сылаас, ыраас муораҕа күөлэһийэ сөтүөлээн, үгүс-үтүмэн аквапаркаҕа хатааһылаан, бассейнҥа сөрүүкээн, рестораҥҥа төһөнү кыайаргынан ас арааһын амсайан,…
31.08.23 20:56

Бэс ыйын 8 күнүгэр Ил Түмэҥҥэ ВКС көрүҥүнэн “Саха Өрөспүүбүлүкэтин муниципальнай тэриллиилэрин көҕүлээһиннэрэ” диэн кэрэхсэбиллээх форум буолан ааста. Мунньаҕы вице-спикер Антонина Григорьева салайан ыытта. 

Бэс ыйын 8 күнүгэр Ил Түмэҥҥэ ВКС көрүҥүнэн “Саха Өрөспүүбүлүкэтин муниципальнай тэриллиилэрин көҕүлээһиннэрэ” диэн кэрэхсэбиллээх форум буолан ааста. Мунньаҕы вице-спикер Антонина Григорьева салайан ыытта. 

Бу тэрээһиҥҥэ норуот дьокутааттара, улуустар дьокутааттарын Сэбиэттэрин бэрэссэдээтэллэрэ, ситэриилээх былаас уорганнарын үлэһиттэрэ, уопсастыбанньыктар кытыннылар.

Бастыҥ уопут форума

Ил Түмэн Бэрэссэдээтэлин солбуйааччы, “Биир ньыгыл Арассыыйа” бэлитиичэскэй баартыйа фракциятын салайааччы Антонина Григорьева киирии тылыгар форум үлэтин сүрүн соруктарын кытта билиһиннэрдэ.

– Бүгүҥҥү форуму саҥардыллыбыт конституционнай усулуобуйаҕа ыытан эрэбит. Ол курдук, уларытыллыбыт Төрүт сокуон балаһыанньатынан, олохтоох бэйэни салайыныы уорганнара аһаҕас (публичнай) былаас биир ньыгыл систиэмэтигэр киирдилэр, – диэн Антонина Афанасьевна иһитиннэрдэ.

Антонина Григ

Вице-спикер кэлиҥҥи сылларга өрөспүүбүлүкэ муниципальнай тэриллиилэрин быыбарданар уорганнара судаарыстыбаннай уонна муниципальнай таһымнаах соруктары толорууга баай уопуттаммыттарын бэлиэтээтэ. Билигин кинилэр уопуттарын аһаҕас былаас биир ньыгыл систиэмэтин иһигэр көдьүүстээхтик туһанар сорук турбут. Онон форум үлэтин кэмигэр муниципальнай тэриллиилэр бэйэлэрин уопуттарын сырдаттылар. Антонина Григорьева: “Бастыҥ бырайыактары өрөспүүбүлүкэҕэ тарҕатыахпыт”, – диэн чопчулаата.   

Мунньах кэмигэр Нам улууһун дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Иван Попов, Дьокуускай думатын бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччы Евдокия Евсикова, Ньурба улууһун дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Сергей Евсеев, Ньурба куоратын Сэбиэтин дьокутаата Максим Рожин, СӨ Ил Дарханын иһинэн архитектураҕа уонна куораты тутууга салалтатын салайааччы Ирина Алексеева, Уус Алдан улууһун дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Иван Колодезников, Ленскэй улууһун дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Наталья Сидоркина, Горнай улууһун дьокутаата Семен Семенов, Хаҥалас улууһун дьокутаата Лариса Бочоева, Амма улууһун дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Софья Александрова уонна дьокутаата Владимир Тимофеев, Мэҥэ Хаҥалас улууһун дьокутаата Николай Скрябин, Мииринэй улууһун дьокутаата Нина Белова, Үөһээ Дьааҥы улууһун дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Екатерина Ноговицына, Хаҥалас улууһун дьокутаата Александр Тимофеев бэйэлэрин улуустарын уопутун туһунан иһитиннэриилэри оҥордулар.

Улуустар бырайыактара

Сергей Евсеев: “Ньурба уопутун сэҥээрдилэр...”

Форум кэмигэр Ньурба улууһун дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Сергей Евсеев улууһун кэскиллээх бырайыактарын сырдатта.

Евсеев Сергей

– Интэриэһинэй форум буолан ааста. Билигин олохтоох былаастар нэһилиэнньэ сытыы кыһалҕаларын чахчы быһаарарга үлэлиэхтээхпит. Мунньах кэмигэр улууспут кэккэ кэскиллээх бырайыактарын билиһиннэрдим. Ол курдук, улууспут бүддьүөтүттэн үһүс сылын тыа сиригэр олорор 1-кы группалаах инбэлииттэр, инбэлиит оҕолор уонна тыыл бэтэрээннэрэ дьиэлэрин өрөмүөннэнэллэригэр көмө харчы көрөбүт. Бу бырагырааманан дьон дьиэлэригэр “благоустройство” киллэртэрэллэр, муостатын, акылаатын уларыттараллар, о.д.а. үлэлэри ыыталлар. Билигин улууспут нэһилиэктэригэр олохтоох тыыл бэтэрээннэрин барыларын кэриэтэ хааччыйдыбыт. Онон быйылгыттан сэрии сылларын оҕолорун киллэриэхпитин баҕарабыт. Оччоҕо бырагыраама дьон олорор усулуобуйатын тупсарыыга салгыы үлэлиир кыахтанар. Этэргэ дылы, сэниэ дьиэлээх-уоттаах нэһилиэк тас көстүүтэ да тупсар буоллаҕа.

Бу бырагырааманы ленскэйдэр уонна аммалар сэҥээрдилэр. Холобур, Ленскэйгэ биһигини үтүктэн, майгынныыр бырагырааманы оҥорон, номнуо олоххо киллэрэн саҕалаабыттар. Оттон аммалар инбэлиит оҕолорго туһаныахтарын баҕараллар.

Дьиҥинэн, бу дириҥ социальнай суолталаах бырагыраама. Ол курдук, билигин хаарбах дьиэлэртэн көһөрүү федеральнай бырагыраамаҕа элбэх кыбартыыралаах дьиэлэр эрэ хапсаллар. Ол гынан баран, киһи барыта элбэх кыбартыыралаах дьиэҕэ олордоҕуна, төрүт олохпут укулаатын сүтэрэрбит өйдөнөр. Онон тыа сиригэр хаарбах туруктаах чааһынай дьиэлэр эмиэ бу федеральнай бырагымааҕа хапсыахтарын баҕарабыт. Инньэ гынан федеральнай таһымҥа таһаарыахпытын, туруорсуохпутун былаанныыбыт.

Күн бүгүн өйөбүл көдьүүстээҕин чахчы көрдөрдө. Ол эрээри, үбүлээһинэ ситэтэ суох. Биир улуус үбэ-харчыта барытыгар тиийбэт буоллаҕа. Онон өрөспүүбүлүкэ уонна федеральнай таһымнарга киллэртэрэрбит буоллар диэн былааннаахпыт.

Маны таһынан, Ньурба улууһун ийэ хапытаалын туһунан кэпсээтим. Холобур, Бордоҥ нэһилиэгэр 6-с сылын олохтоох ийэ хапытаалын бырагыраамата үлэлиир. Оттон былырыыҥҥыттан улуус үрдүнэн 4-с оҕолорун төрөппүт ыалларга 100 тыһ. солк. көрүллэр. Бу эмиэ олус көдьүүстээх бырайыак. Күн бүгүн маннык көмөнөн 60-ча ыал туһанна, уопсайа 8 мөл. солк. бэрилиннэ. Аны туран, социальнай каарта киирбитэ. Онон оскуола оҕолоро муниципальнай оптубуостарга 5 солк. айанныыллар.

Билигин субу курдук түргэнник олоххо киирэр элбэх социальнай хайысхалаах бырайыактары толкуйдуохтаахпыт дии саныыбын. Манна Ил Түмэҥҥэ саҕаламмыт үлэ улахан суолталаах буолар чинчилээх – диэн Сергей Иванович санаатын үллэһиннэ. 

Иван Колодезников: “Сиэрдээх историческай хамсааһын...”

Уус Алдан улуһуун дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Иван Колодезников олохтоох бэйэни салайыныы мусуойун тэрийэллэрин туһунан кэпсээбит.

Иван Колодезников

– Сахалар олохтоох бэйэни салайыныыларыгар аналлаах судаарыстыбаннай мусуой бырайыагын туһунан кэпсээтим. Билигин улуус дьаһалтата Бороҕоҥҥо “Сахафармация” урукку таас дьиэтин атыылаһан ылла. Онно улуустааҕы мусуой базатыгар олохтоох бэйэни салайыныы мусуойун тэрийиэхпит. Итиннэ 15 мөл. солк. суумалаах өрөмүөн үлэлэрэ былааннаннылар. Мусуойу 2022 сылга улууска ыытыаллыахтаах Саха сирин норуоттарын VIII спартакиадаларыгар диэри оҥорон бүтүөхтэхпит.

Бу мусуой 702 кв м иэннээх, 3 этээстээх буолуохтаах. Бырайыагынан, 3-4 мөл. солк. суумалаах мультимедийнай уонна интерактивнай оборудование туруохтаах.

Билигин өрөспүүбүлүкэ судаарыстыбаннаһыгар аналлаах түмэл аҕыйаҕа суох. Нам улууһугар, Үөһээ Бүлүүгэ, Тааттаҕа бааллар. Ол эрээри, олохтоох бэйэни салайыныы мусуойа ханна да суох. Оттон биһиги өбүгэлэрбит – Уус Алдан улууһун дьоно – сахалар аан бастакы олохтоох бэйэни салайыныы уорганнарын тэрийэллэригэр улахан хамсааһыны таһаарбыттара. Холобур, Сэһэн Ардьакыап Екатерина II Ыраахтааҕыга тиийэн, сахалар аан бастакы туруорсууларын тиэрдибитэ. 1827 сыллаахха Бороҕон улууһун кулубата Иван Мигалкин Саха сиригэр Степной Думаны тэрийэ сылдьыбыта. XX үйэ саҕаланыыта В.В. Никифоров-Күлүмнүүр сахалар аан бастакы сийиэстэрин ыыппыта. Онон Саха сиригэр парламентаризм сайдыытыгар Бороҕон улууһун дьоно улахан олук уурбуттара. Инньэ гынан Уус Алдан улууһугар олохтоох бэйэни салайыныы мусуойа тэриллэрэ – сиэрдээх историческай хамсааһын дии саныыбыт.

Оттон форум кэмигэр тус бэйэм Амма улууһун уонна Ньурба улууһун бырайыактарын сэҥээрдим. Дьоҥҥо-сэргэҕэ чахчы туһалаах социальнай бырайыактарга ылсыбыттар. Онон Ил Түмэн бу үлэтин салгыы сайыннарарыгар эрэнэбин, – диэн Иван Иванович билиһиннэрдэ.

KVA 4576

Дьокутааттар этиилэрэ  

Ил Түмэн хотугу аҕыйах ахсаннаах норуоттар боппуруостарыгар уонна Аартыка дьыалаларыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Елена Голомарева “Биир ньыгыл Арассыыйа” баартыйа бырайыактарын: “Искэн хорсуннартан куттанар” (“Рак боится смелых”), “Историческай өйдөбүл” (“Историческай память”) кытта билиһиннэрдэ. Ону сэргэ Аартыка улуустарыгар эдэр ыччаты үлэнэн хааччыйыыга туһуламмыт “Үрдэл” бырагыраама уонна “Кыайыы дьыктаана” аахсыйа туһунан сырдатта. 

Билимҥэ, үөрэххэ, култуураҕа, иһитиннэриилэри киэҥник тарҕатар сириэстибэлэргэ уонна уопсастыбаннай тэрилтэлэр дьыалаларыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Феодосия Габышева оҕо сынньалаҥар уонна аһылыгар сыһыаннаах үлэни-хамнаһы кытта билиһиннэрдэ.

Тыа сиригэр уонна аграрнай бэлиитикэҕэ сис кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Андрей Находкин былаас, бастатан туран, тыа сирин дьонун үлэнэн хааччыйыахтаах диэн эттэ.

“Биир ньыгыл Арассыыйа” баартыйа бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Дмитрий Семенов муниципальнай көҕүлээһиннэри – “гражданнар уопсастыба уонна муниципалитеттар олохторугар кыттар үстүрүмүөннэрэ” диэн бэлиэтээтэ. 

Норуот дьокутаата Иван Данилов өрөспүүбүлүкэтээҕи уонна муницальнай бырайыактар биир ситимнээх буолуохтаахтарын ыйда. Кини кыттыгас үбүлээһининэн олоххо киирэр бырагыраамалар ордук көдьүүстээхтэрин кэпсээтэ.

******

Ил Түмэн вице-спикера Антонина Григорьева: “Форум үлэтин кэмигэр киирбит этиилэртэн практическай эрэкэмэндээссийэлэр оҥоһуллуохтара”, – диэн иһитиннэрдэ. Антонина Афанасьевна саҥа идиэйэлэри, этиилэри, көҕүлээһиннэри, кыһалҕалаах боппуруостары салгыы Ил Түмэҥҥэ ыыталларыгар көрдөстө. Онон муниципальнай тэриллиилэр бастыҥ уопуттарын өрөспүүбүлүкэҕэ тарҕатыы үлэтэ салҕанара күүтүллэр.

  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Комментарии (0)

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением