РФКП 

От ыйын 22 күнүгэр Госдума сааскы сессията түмүктэннэ. Пленарнай мунньах иннинэ КПРФ аатыттан дьокутаат Геннадий Зюганов суруналыыстарга интервью биэрдэ.

-- Үп министиэристибэтэ этэринэн, бу пандемия бүддьүөккэ 5 триллион солкуобайга тэҥнэһэр ороскуоту оҥорбут. Маны бырабыыталыстыба хайдах быһаарар? Вашингтоҥҥа олорор "хаһаайыттара" туох дииллэрин күүтэр дуу? Биитэр эмиэ Аан дойдутааҕы баан уонна МВФ биэрэр "ырысыабынан" дьаһанаары гынар дуу?  Эмиэрикэ да экэниэмикэтэ бу коронавирус кэмигэр таҥнары түстэ. Ол эрээри кинилэр 3 триллион доллары номнуо бэчээттээбиттэр. Баайдара улахан нолуогу төлүүргэ этии киллэрбиттэр. Оттон биһиги олигархтарбыт ол туһунан тыл да быктарбатылар. Хата, ол оннугар бүддьүөккэ секвестирование оҥорор туһунан саҥалар иһиллэллэр. Ханнык хайысхаҕа? Оҥорон таһаарыы, тыа хаһаайыстыбата онто да суох уустук балаһыанньалаахтар. Социальнай эйгэҕэ? Ыйга 17 тыһыынча хамнастаах нэһилиэнньэни өссө дьататаары дуо? Бары кирэдьиит хабалатыттан тахсыбакка олороллор буолбаат? Бааннарга 17 триллион иэстээхтэр.

Онон экэниэмикэҕэ саҥа курс наада. Саҥа бырагыраамалар. Нолуокка уонна социальнай политикаҕа. Сэбиэскэй Сойуус саҕана, ханнык да омук бааныттан харчы иэс ылбакка эрэ, модун державаны олохтообуттара. Ол уопутун туһаныахха, үөрэтиэххэ. 

Биһиги баартыйабыт экэниэмикэни оборчоттон оруур хас  да бырагырааманы бэлэмнээтэ. Бастакытынан, үрдүкү технологиялары өйөөһүҥҥэ. Сыыппыра үйэтигэр ол тыын боппуруос. Иккиһинэн, машиностроение салаатын сайыннарыыга. Чуолаан, тыа хаһаайыстыбатыгар анаммыт тиэхиньикэлэри оҥорон таһаарыыга. Үсүһүнэн, үөрэхтээһиҥҥэ.  Билигин бүддьүөт 3,6 быраһыана эрэ үөрэҕиириигэ барар. Ити кыра. 50-с сылларга 14 бырыһыанын ыыталлара. Ол эбэтэр хас 7-с солкуобай үөрэхтээһиҥҥэ туһуланара. Ол иһин ракетнай-ядернай арыйыылары оҥорорбут, халлаан куйаарыгар бастакынан көтөрбүт.

Экэнэмиичэскэй кириисистэн тахсар суолу суһаллык тобулбатахпытына, аны политическай кириисис кэлиэ.

«Сиэрдээх Арассыыйа»

Судаарыстыбаннай Дума от ыйын 21 күнүгэр "О внесении изменений в часть вторую Налогового кодекса Российской Федерации" диэн 990337-7-с  №-дээх федеральнай сокуон бырайыагын ылынна. Бу сокуон информационнай технология хайысхатынан үлэлиир тэрилтэлэргэ нолуок өттүттэн өйөбүлү оҥорору мэктиэлиир.

Сокуон туһунан дакылааты РФ Бырабыыталыстыбатын бэрэстэбиитэлэ, РФ Үбүн миниистирин солбуйааччы Алексей Сазанов билиһиннэрдэ. Киниэхэ боппуруоһу "Сиэрдээх Арассыыйа" фракция салайааччытын солбуйааччы Федот Тумусов биэрдэ:

– Алексей Валерьевич, аан дойду алтыс технологическай укулаакка көһөн эрэр. Ол аата искусственнай интеллект, нанотехнология, биотехнология таһымыгар. Ону өйдөөн, өйөөн, итиэннэ РФ Бэрэсидьиэнин сорудаҕын толорон, биһиги бырабыыталыстыбабыт программистарга, IТ-технология эйгэтигэр үлэлээччилэргэ нолуоктарыгар кэккэ чэпчэтиилэри оҥорор буолбута хайҕаллаах. Ол эрээри "маркетплейс" диэн биир кыһалҕа баар. Бөдөҥ хампаанньалар программистарбыт оҥорбут бырагыраамаларын бэйэлэрин маркетплейстарыгар таһааралларын иһин дохуоттарыттан 30 %-нарын ылаллар. Бу айтишниктарбыт сайдалларыгар улахан харгыс буолар. Маны бырабыыталыстыба хайдах быһаарар соруктааҕый?

Алексей Сазанов:

– Бу биһиги нолуокка ылынар чэпчэтиилэрбит рекламаҕа, маркетплейстарга тарҕаммат. Сокуон бу бырайыага бырагырааманан хааччыйыыга үлэлэһэр тэрилтэлэри өйүүргэ туһуланар.

РЛДП

Бу күннэргэ саамай элбэхтэ ахтыллар баартыйанан, омуна суох, ЛДПР буола сылдьар. Бу баартыйа чилиэнэ, Хабаровскай кыраай губернатора Сергей Фургал, дуоһунаһыттан уһуллан, өлөрүүгэ уорбаланан, суут буолуор диэри хаайылынна. Кинини көмүс­кэһэн, Хабаровскайга уонунан тыһыынча киһи уулуссаҕа таҕыста.

«Фургал биһиги баартыйабыт киһитэ. Ол эрээри бу митиннэри ЛДПР тэрийбэт. Норуот бэйэтэ сөбүлүүрэ бэрт буолан өйүүр. "Цифровизация үйэтэ кэллэ", — диигит. Дьэ, көрүҥ, социальнай ситим күүһүн. Дьон билигин маннык сомоҕолоһор, начаас түмсэр. Сокуону кэспэккэ,  уопсастыбаҕа туох да кутталы оҥорбокко. Кинилэр бу хаамыыларынан оруна суох хаайыллыыны утаралларын биллэрэллэр. Өскөтүн суут Фургал буруйун дакаастаабатаҕына, биһиги кинини урукку дуоһунаһыгар киирэригэр туруорсуохпут", -- ЛДПР лиидэрэ Владимир Жириновскай санаатын үллэстэр.

Бу баартыйа үөрүүтүгэр, РФ Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин Хабаровскай кыраай губернаторын эбээһинэһин толорооччунан эмиэ ЛДПР баартыйатын чилиэнэ Михаил Дегтярёву анаата.

"Михаил Дегтярёв — Госдума биир бастыҥ дьокутаата. 39 саастаах, инженер идэлээх. Элбэх оҕолоох аҕа. Аныгылыы толкуйдаах салайааччы. Москва уонна Самара мэрдэрин талар быыбардарга хандьыдаатынан тура сылдьыбыта. Хабаровскай куорат Думатын 90%-на барыта -- ЛДПР баартыйатыттан турбут дьокутааттар. Кинилэр Михаилга көмө-тирэх буолуохтара. Ол эрээри тиийээт да, урукку хамаандаттан кими да  устубатыгар сүбэлээбитим», — диир Владимир Вольфович.

«Биир ньыгыл Арассыыйа»

"Биир ньыгыл Арассыыйа" көҕүлээһининэн, итиэннэ баартыйа "Историческая память" бырайыагын чэрчитинэн, "Наша Победа" тэрийэр кэмитиэт Арассыыйатааҕы историческай уонна байыаннай-историческай уопсастыбалары, Кыайыы волонтердарын кытта кыттыһан, Кыайыы диктанын былырыын 2019 с. ыам ыйын 7 күнүгэр Российскай Федерация 85 регионугар, 23 тас дойдуга ыыппыттара.

 Бу норуоттар икки ардыларынааҕы аахсыйа Арассыыйа олохтоохторо уонна омук сирин дьоно Аҕа дойду Улуу сэриитин туһунан төһө билэллэрин бэрэбиэркэлиир соруктаах тэриллэр. Былырыыҥҥы тургутук 20 сорудахтаах этэ.  Кыайыылаахтарга өйдөбүнньүк бэлэхтэри туттарбыттара.

Быйыл саас дойду үрдүнэн хоруона хамсыга туран, диктаны суруйуу балаҕан ыйын 3 күнүгэр, милитаристскай Японияны кыайбыт күҥҥэ, көһөрүллүбүтэ. Тэрийээччилэр этэллэринэн, кыттааччы ахсаана былырыыҥҥытааҕар быдан элбэх буолара күүтүллэр, тоҕо диэтэххэ 5 тыһыынчаттан элбэх нэһилиэнньэлээх бары пууннарга ыытыллара былааннанар. Маны таһынан, Кыайыы 75 сылынан 75 судаарыстыбаҕа эмиэ диктаны суруйуохтара. Ол аата, барыта 7,5 тыһыынча былаһааккаҕа аахсыйа ыытыллар.

Сотору кэминэн диктантпобеды.рф сайтка кыттааччылары регистрациялааһын саҕаланыа. Android уонна iOS платформаларга "Диктант Победы» мобильнай сыһыарыы оҥоһулунна, ону хачайдаан, төлөпүөҥҥүтүгэр туруоруоххутун сөп.

Госдума дьокутаата Александр Хинштейн кэпсээбитинэн, былырыыҥҥы диктант биир дойдулаахтарбыт Арассыыйа историятын үчүгэйдик билэллэрин көрдөрбүт. Төһө да ыйытыылара уустуктарын иһин, хас 20-с киһи барыта сөпкө хоруйдаабыт.

«Диктант Победы» сыала -- Аҕа дойду Улуу сэриитин туһунан билиини кэҥэтии уонна чиҥэтии, Улуу Кыайыыга болҕомтону ууруу.  

Бу аахсыйаҕа ким баҕарар кыттар кыахтаах. Былырыын 10 саастаах оҕоттон саҕалаан, 90-наах киһиэхэ тиийэ суруйбуттар. Боппуруостар сэрэйэн көрөн таларга буолбакка, киһи бэйэтэ толкуйдаан таһааран эппиэттиирин курдук оҥоһулуннулар.

Манна даҕатан эттэххэ, 2019 сыллаахха 1373 была­һаакка оскуолалар базаларыгар тэриллибит. Маныаха 5,5 тыһ. волонтер үлэлээбит. Барыта 105 819 киһи кыттыбыт. Олортон 3027 киһитэ омук сиригэр олорон суруйбут. Барытын сөпкө хоруйдаан, 20 баалы 5 504 киһи Арассыыйаттан, 24 киһи омук сириттэн ылбыттар.