Быйыл дьокутааттары талыы, ааспыт сырыыга курдук, биир мандаттаах уокуруктартан уонна партийнай испииһэктэринэн ыытыллыаҕа. Барыта биир мандаттаах уокуруктартан 225, баартыйалар испииһэктэринэн 225 дьокутаат талыллыаҕа.

Госдума дьокутаата диэн, биһиги бары,быт, өрөспүүбүлүкэбит интэриэһин дойду бэрэстэбиитэллээх уорганыгар туруулаһар, көмүскүүр уонна дьон-сэргэ олоҕун уйгутун тупсарыыга, олох таһымын үрдэтиигэ туһуламмыт тустаах сокуоннары ылыныыга, олоххо киллэриигэ уонна баар сокуоннар туолууларын хонтуруоллааһыҥҥа үлэлиир саамай тумус туттар киһибитинэн буолар. Мин бу ыҥырыыны суруйуубар биир мандаттаах уокурукка турар хандьыдааттары таарыйбакка, күн бүгүн саҕаламмыт “Биир ньыгыл Арассыыйа” бэлитиичэскэй баартыйа испииһэгэр хандьыдааттары быһаарыыга анаан ыытыллар баартыйа барыллаан куоластааһыныгар тохтуоҕум, атыннык эттэххэ, праймериз туһунан тус санааларбын этиэм.

 Праймериз, ол эбэтэр барыллаан куоластааһын биһиги олохпутугар киирбитэ син балай да буолла. “Биир ньыгыл Арассыыйа” бары таһымнаах быыбардарга сылын ахсын праймериз ыытар буолан, син бары бу тэрээһин туох суолталааҕын удумаҕалатабыт. Праймериз кыайыылааҕа баартыйа аатыттан сүрүн быыбарга хандьыдаат быһыытынан кыттар кыаҕы ылар. Ыам ыйын 26 күнүттэн Сахабыт Сирин үрдүнэн баартыйа праймериһыгар куоластааһын саҕаланна. Бу барыллааһын куоластааһыҥҥа pg.er.ru сайтка регистрацияламмыттар эрэ кытталлар.

Сонуну киэҥник тарҕатар сулууспалар иһитиннэриилэрин  көрө-истэ сылдьарбытынан, быйыл күһүн Госдума дьокутааттарын талыыга өрөспүүбүлүкэбититтэн “Биир ньыгыл Арассыыйа” праймериһыгар үгүс киһи кандидатураларын туруоруммуттар. Чопчулаан эттэххэ, бу тустаах баартыйаттан 20 хандьыдаат барыллаан куоластааһыҥҥа холонон көрөргө санаммыт. Урукку дьыллартан уратыта диэн, ким баҕалаах барыта (атын бэлитиичэскэй баартыйалар чилиэннэриттэн ураты) кыттарга регистрацияланыылара буолла. Өрөспүүбүлүкэҕэ киэҥник биллэр дьоммутун сэргэ эдэр дьон кыттар баҕаларын биллэрэн, хандьыдаат быһыытынан регистрацияны ааспыттара биир өттүнэн хайҕаллаах суол. Хандьыдааттар үөрэх, урбаан эйгэлэриттэн, уопсастыбаннай түмсүүлэртэн турбуттар, ону сэргэ биллэр-көстөр бэлиитиктэрбит эмиэ бааллар. Сүүрбэ хандьыдаат диэн элбэх, ол эрээри куоластыыр киһи таларыгар табыгастаах. Кимнээх турбуттарын pg.er.ru сайтка киирэҥҥит, сиһилии билсиэххитин сөп.

Оттон мин бу суруйуубунан дьоммор-сэргэбэр ыҥырыы оҥоруохпун баҕарабын. Хас биирдии хандьыдаат биографиятын ааҕан, билсэн, үөрэтэн баран, чопчу биир санааҕа кэллим. Ол туһунан толкуйбун үллэстиим.

Дьэ, бу 20 хандьыдааттан олуһун ытыктыыр уонна бу кэнники сылларга Ил Түмэн дьокутаатын быһыытынан ыытар үлэтин биһирээн, үрдүктүк сыаналаан туран,куоласпын Елена Христофоровна Голомареваҕа биэрдим.

 Елена Христофоровна Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Түмэн Судаарыстыбаннай Мунньаҕын IV, V уонна бу үлэлии олорор VI ыҥырыылаах мунньахтарын дьокутаата. Ил Түмэн Хотугу аҕыйах ахсааннаах норуоттарга уонна Аартыка дьыалаларыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ. Кини бэйэтэ Хотугу национальнай уокуруктан талыллыбыта. Бу уокурукка Анаабыр, Булуҥ, Өлөөн уонна Эбээн Бытантай оройуоннара түмүллэн киирэллэр, онон чопчу биир эрэ улуус дьокутаата буолбакка, киэҥ сиринэн тайаан сытар, наһаа кыһалҕалаах хотугу оруйуоннар олохтоохторун интэриэстэрин туруулаһар киһилэрэ буолар.

Елена Христофоровнаны Ил Түмэн үс ыҥырыылаах мунньаҕар дьокутаатынан талыллан үлэлиэҕиттэн биир саамай актыыбынай, итиэннэ хорутуулаахтык, систиэмэлээхтик үлэлиир дьокутаатынан сыаналыыбын, билинэбин. Бу сылларга хоту улуустар  олохторун уйгутун тупсарыыга, таһымын үрдэтиигэ уонна бырааптарын күөмчүлэппэт көмүскэллээх буолалларыгар уонунан ааҕыллар сокуоннары оҥорууга, ылыныыга күүскэ үлэлээтэ. Ону сэргэ хоту дойду тыытыллыбатах айылҕатын көмүскээһиҥҥэ күүскэ туруулаһан киирсэр. “Ааспыт 2020 сылга тус бэйэм федеральнай таһымнаах 16 тэрээһиҥҥэ тыл эттим. Ол туруорсууларым үксэ федеральнай сокуоннарга-дьаһалларга учуоттаннылар. Холобура, билигин удьуор ууһунан олорор общиналары Аартыка резиденнэрин быһыытынан ааҕар буоллулар. Сокуоҥҥа аҕыйах ахсааннаах хотугу норуоттары өйүүргэ туһуламмыт туспа салаа баар буолбута үөрдэр. Өссө федеральнай бырагыраама оҥоһулунна. Уһук Илин уонна Аартыка министиэристибэтигэр аҕыйах ахсааннаах хотугу норуоттар боппуруостарыгар сэбиэт тэрилиннэ. Онно биһигиттэн Августа Марфусалова уонна Александр Кугаевскай киирдилэр. Биир дьоһун хардыы – хоту сир хостонор баайын туһанар бырамыысыланнай тэрилтэлэри кытта олохтоохтор сыһыаннаһыыларыгар ыстандаартар бигэргэммиттэрэ буолар. Ол курдук, мантан ыла хампаанньалар сыл аайы туох туһаны бу тустаах түөлбэҕэ оҥорбуттарын, нэһилиэнньэни үлэнэн хааччыйбыттарын, ыччаты үөрэттэрэ ыыппыттарын, экологиятын чөлүгэр түһэрэр, айылҕатын харыстыыр үлэни тэрийбиттэрин, социальнай эбийиэктэри туппуттарын отчуоттуур буолуохтара. Уопсайынан, Аартыка сирин-уотун алдьата-айгырата буолбакка, төттөрү сайыннара-тупсара барар соругу туруорар буолуохпут, ону сокуонунан ирдиэхпит. Этнологическай экспертизаны федеральнай сокуонунан бигэргэтэр сорук турар, онно үлэлэһэ сылдьабыт” диэн санаатын “Ил Түмэн” хаһыакка үллэстибитин сэргии аахпытым.   

Биир сүрүн үтүө хаачыстыбатынан кини киһи быһыытынан сайаҕаһа, кыһалҕалаахха утары кэлэн көмөлөһөрө, ийэлии истиҥник сыһыаннаһара, хас биирдии боппуруоска аһаҕастык баарынан кэпсэтэрэ буолар. Киин сиргэ сылдьар үгүс билэр дьоммун кытта кэпсэттэхпинэ, бары биир киһи курдук Елена Христофоровнаны олус убаастыылларын, ытыктыылларын этэллэр, оттон хоту дойду хоһуун дьоно махтана, киэн тутта кэпсииллэриттэн сүргэм көтөҕүллэр.

         Күндү доҕоттор! Биһиги Сахабыт Сирэ дойду салалтатыттан улахан болҕомтону эрэйэр, тыйыс усулуобуйалаах, ураты харыстанар уйан айылҕалаах, туспа култууралаах, аҕыйах ахсааннаах үгүс норуот түмүллэн олорор эрэгийиэнэ буолабыт. Билиҥҥи балысхан сайдыылаах үйэҕэ, цифровизация, урбанизация, глобализация кэмигэр, тылбыт-өспүт, үйэлэри уҥуордаан кэлбит төрүт дьарыктарбыт, култуурабыт сокуон өттүнэн көмүскэллээх буолуохтарын туохтааҕар да баҕарабыт. Аны туран, социальнай ситимнэр нөҥүө күннэтэ кэриэтэ көрөбүт, истэбит, чуолаан бу кэлиҥҥи сылларга, бөдөҥ бырамыысыланнай хампаанньалар Ийэ айылҕабытыгар оҥорор дьайыыларын, хоромньуларын. Уу, тыа, ойуур дойдубут бас билиитэ буолбутун иннигэр, олохтоох норуоттар аһаан-таҥнан олорор Ийэ айылҕабыт көмүскэллээх буолара тыын суолталаах боппуруос. Кэлиҥҥи сылларга куһаҕан ыарыылар үксээһиннэрин биир сүрүн төрүөтэ аһыыр аспытыгар, иһэр уубутугар сытар. Онон, бу курдук хотугу кыраай олохтоохторун сүрүн кыһалҕаларын дьиҥ чахчы билэр, улахан уопуттаах дьокутааттаннахпытына, бука барыбыт улахан кыайыыбыт буолуо этэ диэн бүк эрэллээхпин. Елена Христофоровна бу сүҥкэн эрэлбитин дьоһуннук толоруо диэн бигэтик итэҕэйэбин.

Бар дьоммун      “Биир ньыгыл Арассыыйа” бэлитиичэскэй баартыйа праймериһыгар Елена Христофоровна Голомареваҕа куоласкытын биэрэргитигэр ыҥырабын.

Таатта улууһун Дьохсоҕон нэһилиэгин баһылыга Петр Захаров