“СӨ киһи быраабыгар Боломуочунайын туһунан” сокуон уларытыылара
Уларытыылары кытта СӨ киһи быраабыгар Боломуочунай Сардаана Гурьева билиһиннэрдэ. Олор Саха сирин сокуонун 2020 сыл кулун тутар 18 күнүгэр ылыллыбыт “РФ субъектарыгар киһи быраабыгар боломуочунайдар тустарынан” диэн федеральнай сокуоҥҥа сөп түбэһиннэрэллэр.
Сокуон киһи быраабыгар Боломуочунайыгар бэйэтин хайысхатынан муниципальнай нормативнай-правовой аакталары оҥорууга, эрэгийиэннэр уонна норуоттар икки ардыларынааҕы бииргэ үлэлээһиҥҥэ, киһи быраабын уонна көҥүлүн сырдатыыга кыттарыгар кыаҕы биэрэр. Боломуочунай үлэтин сүрүн бириинсиптэрэ – сиэрдээх, киһилии, аһаҕас буолуу, сокуону уонна кырдьыгы тутуһуу мэктиэлэнэллэр. Ону сэргэ коррупцияны утары механизмнар чопчуланаллар.
2021 сылга биэнсийэлээх тиийинэн олоруутун алын кээмэйэ бигэргэннэ
Сокуон барылын СӨ Үлэҕэ уонна социальнай сайдыыга миниистирэ Елена Волкова билиһиннэрдэ.
Саҥа докумуонунан, 2021 сылга өрөспүүбүлүкэҕэ биэнсийэлээх тиийинэн олоруутун алын кээмэйэ 14 652 солк. буолбут. I зонаҕа – 17 447 солк., II зонаҕа – 14 309 солк. тэҥнэстэ. Бу көрдөрүүлэр эһиилги сылга биэнсийэлээхтэргэ эбии социальнай төлөбүрдэри оҥорорго туттуллуохтара. Ити сыалга федеральнай уонна өрөспүүбүлүкэ бүддьүөттэриттэн 2 млрд. 6 мөл. солк. көрүллэрэ былааннаммыт. Кэлэр сылга Саха сиригэр эбии социальнай төлөбүрүнэн 35 637 киһи туһаныаҕа диэн этилиннэ. Онно эрэгийиэннээҕи эбии төлөбүр орто кээмэйэ 4 тыһ. 649 солк. буолара сабаҕаламмыт.
Норуот дьокутааттара сокуон барылын иккис уонна бүтэһиктээх ааҕыыга ылыннылар.
ЫБМ уонна уһулуччу бэлэм буолуу эрэсиимин кэмигэр быыбардыыр механизмнар
Сүрүн дакылааты СӨ Киин быыбардыыр хамыыһыйатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Александр Власов оҥордо. Уларытыылар өрөспүүбүлүкэ сокуонун 2020 сыл муус устар 1 күнүгэр ылыллыбыт 98 №-дээх федеральнай сокуоҥҥа сөп түбэһиннэрэллэр. Ону тэҥэ “Өрөспүүбүлүкэ референдумун туһунан”, “СӨ олохтоох референдумун туһунан”, “СӨ норуотун дьокутааттарын быыбарын туһунан”, “СӨ муниципальнай быыбардарын туһунан”, “СӨ баһылыгын быыбарын туһунан” диэн биэс сокуону таарыйаллар уонна көннөрүүлэри киллэрэллэр. Ол курдук, докумуон сүрүн ис хоһоонунан, ЫБМ уонна уһулуччу бэлэм буолуу эрэсиимин кэмигэр быыбар болдьоҕун көһөрүү көҥүллэнэр. Ити көннөрүү “РФ олохтоохторун референдумҥа кыттар уонна быыбардыыр бырааптарын мэктиэлиир туһунан” ФС 10.1 ыстатыйатыгар олоҕурар.
Нэһилиэнньэни, сири-уоту көмүскүүр көннөрүүлэр
“Айылҕа уонна техногеннай быһылааннартан нэһилиэнньэни уонна сири-уоту көмүскүүр туһунан” өрөспүүбүлүкэ сокуонун саҥа уларытыыларын туһунан нэһилиэнньэ олоҕо-дьаһаҕа көмүскэллээх буолуутун судаарыстыбаннай кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Дмитрий Лепчиков кэпсээтэ.
Уларытыылар өрөспүүбүлүкэ сокуонун 2020 сыл муус устар 1 күнүгэр ылыллыбыт 98 №-дээх федеральнай сокуоҥҥа сөп түбэһиннэрэллэр. Ити федеральнай сокуонунан, СӨ Ил Дархана уһулуччу бэлэм буолуу эрэсиимэ эбэтэр ЫБМ турар кэмигэр, нэһилиэнньэ олоҕор уонна доруобуйатыгар куттала суох буолууну хааччыйар туһугар, булгуччу толоруллуохтаах быраабылалары, быһыыны-майгыны олохтуур бырааптанар. Ону тэҥэ быыбардыыр хамыыһыйалар куоластааһын болдьоҕун атын күҥҥэ көһөрөр боломуочуйаны ылаллар. Норуот дьокутааттара сокуон барылын бүтэһиктээх ааҕыыга бигэргэттилэр.
“СӨ судаарыстыбаннай былааһын уорганнарын правовой аакталарын туһунан” сокуон 16-с ыстатыйата уларыйда
Иһитиннэриини СӨ Ил Дарханын уонна Бырабыыталыстыбатын дьаһалтатын салайааччы Афанасий Владимиров оҥордо. Докумуон саҥа көрүҥэр этиллэринэн, правовой информация интегрированнай толору тиэкистээх бааҥҥа (быраап информациятын эталоннай баанын дааннайыгар) киирбит, итиэннэ федеральнай сокуоннарга олоҕуран судаарыстыбаннай уорганнарынан тарҕаммыт буоллаҕына, официальнайдарынан ааҕыллаллар. Официальнай тиэкис диэн правовой аакта официальнай төрүттээх, бастакы докумуоҥҥа ылы-чып сөп түбэһэр, кумааҕыга суруллубут докумуону кытта биир тэҥ юридическай күүстээх диэн суолталаах. Ол эрээри, саҥа уларытыы кумааҕы докумуон электроннай куоппуйатыттан ордук суолталааҕын ыйар. Бу сокуон барылын норуот дьокутааттара иккис уонна бүтэһиктээх ааҕыыга ылыннылар.
Саха сирин бүддьүөтүн тутулун уларытыылара
“СӨ бүддьүөтүн тутулун уонна бырассыаһын туһунан” сокуоҥҥа уларытыылар киирбиттэр. Сокуон барылын үп миниистирэ Валерий Жондоров билиһиннэрдэ. Бу уларытыылар өрөспүүбүлүкэ сокуонун РФ бүддьүөтүн сокуоннарыгар сөп түбэһиннэрэллэр. Ону тэҥэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин судаарыстыбаннай мэктиэлэрин, солуогун бэрээдэгин, усулуобуйаларын тупсараллар, чопчулууллар, бэрээдэктииллэр.
Бу сокуон барыла иккис уонна бүтэһиктээх ааҕыыга бигэргэннэ.
Байыаннай учуоту оҥоруу туһунан
Военкомата суох сирдэргэ бастакы байыаннай учуоту оҥорууга туһуламмыт субвенциялары үллэрэр методикаҕа уларытыылар киирбиттэр. Ол туһунан үп миниистирэ Валерий Жондоров иһитиннэрдэ. Саҥа балаһыанньанан, военкомата суох сирдэргэ байыаннай учуоту оҥоруу федеральнай боломуочуйа муниципальнай тэриллиилэргэ уонна куорат уокуруктарыгар бэриллибит.
Муниципальнай тэриллиилэр бүддьүөттэрин туһунан
“СӨ муниципальнай тэриллиилэрин бүддьүөттэрин хааччыйыытын тэҥнээһин туһунан” сокуон уларытыыларын кытта үп миниистирэ Валерий Жондоров билиһиннэрдэ. Ол уларытыылар 2020-2024 сс. эрэгийиэннээҕи үбү-харчыны салайыы көдьүүһүн үрдэтэргэ туһуланаллар. Сокуон барыла 2020 сыл атырдьах ыйын 13 күнүгэр бүддьүөттэр икки ардыларынааҕы сыһыаннаһыыларга Координационнай Сэбиэккэ көрүллүбүт. Ону сэргэ улуус баһылыктарын кытта «төгүрүк остуолга” ырытыллыбыт. Уларытыылар нолуоктан киирбэт дохуоттары учуоттууллар. “Дохуоттаах потенциал” уонна “дохуоттаах потенциал индексата” диэн саҥа өйдөбүллэри киллэрэллэр. Муниципальнай тэриллиилэргэ (куорат уокуруктарыгар) нолуоктан киирбэт дохуоту ааҕыы саҥа формулатын бигэргэтэллэр.
Куоластааһын түмүгүнэн, сокуон барыла бастакы ааҕыыны ааста.
Нэһилиэктэр бүддьүөттэрин туһунан
“Нэһилиэктэр бүддьүөттэрин хааччыллыыларын тэҥниир судаарыстыбаннай боломуочуйа СӨ муниципальнай оройуоннарын бэйэни салайыныы уорганнарыгар бэриллэрин туһунан” сокуон барыла оҥоһуллубут. Ону үп миниистирэ Валерий Жондоров билиһиннэрдэ.
Миниистир муниципальнай тэриллиилэр икки ардыларыгар субвенциялары үллэрии методиката, кээмэйэ, критерийдэрэ, үрдэтэр коэффициеннара уларыйбыттарын туһунан иһитиннэрдэ.
Куоластааһын түмүгүнэн, сокуон барыла бастакы ааҕыыны ааста.
Олохтоох референдум туһунан
“СӨ олохтоох референдумун туһунан” сокуоҥҥа уларыытылар киирбиттэр. Олору Ил Түмэҥҥэ судаарыстыбаннай тутууга уонна сокуону оҥорууга сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Алексей Еремеев билиһиннэрдэ. Докумуон эрдэтээҕи сокуон 18-с ыстатыйатын 4-с уонна 8-с чаастарын федеральнай сокуоннарга сөп түбэһиннэрэр, эбии пууннары киллэрэр.
18-с ыстатыйа 4-с чааһын эбии пуунунан, быыбардыыр хамыыһыйа быһаарыылаах куоластаах чилиэнэ “Коррупцияҕа утарылаһыы туһунан”, “Судаарыстыбаннай дуоһунастаахтар ороскуоттарын хонтуруоллааһын туһунан”, “Дуоһунастаах сирэйдэргэ омук дойдуларын бааннарыгар уурунуу харчыны уонна сыаннастары харайыыларын бобуу туһунан” федеральнай сокуоннарга эппиэттиир буолуохтаах.
18-с ыстатыйа 8-с чааһынан, быыбардыыр хамыыһыйа чилиэнэ куоластааһын кэмигэр эбээһинэһиттэн уһуллар түгэнигэр, тустаах уорган 10 күн иһинэн саҥа чилиэни аныахтаах диэн этиллэр.
Бу сокуон барыла 2020 сыл бэс ыйын 18 күнүгэр көрүллүбүтэ. Иккис ааҕыы кэмигэр норуот дьокутааттара көннөрүүлэр табылыыссаларын үөрэттилэр. Куоластааһын түмүгүнэн, сокуон бүтэһиктээх ааҕыыга ылынылынна.
Ыччат бэлиитикэтин туһунан федеральнай сокуон барыла
Ил Түмэн дьокутааттара Федерация Сэбиэтин чилиэттэрэ уонна Госдума дьокутааттара көҕүлээбит “РФ ыччатын бэлиитикэтин туһунан” федеральнай сокуон барылын өйөөтүлэр. Бырайыагы Ил Түмэҥҥэ ыччакка, физическэй култуураҕа уонна спорка сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Михаил Гуляев билиһиннэрдэ.
Күн бүгүн РФ үгүс субъегар ыччат бэлиитикэтин туһунан сокуоннар ылылла тураллар. Ол гынан баран, бары биир кэлим систиэмэлэрэ суохтар. Саҥа федеральнай сокуон ити итэҕэстэри-быһаҕастары чопчулуур уонна биир халыыпка киллэрэр соруктаах. Ону тэҥэ, “ыччат”, “эдэр ыал”, “ыччат бэлиитикэтэ”, “ыччаттар түмсүүлэрэ”, уо.д.а. ыччакка сыһыаннаах өйдөбүллэри чуолкайдыыр.
Докумуон биир сүрүн түгэнинэн, ыччат кэккэтигэр хас саастаах дьон киирэллэрэ быһаарыллар. Ол курдук, ыччат араҥатыгар 14-тэн 35-гэр диэри саастаах эдэр дьон киирэллэрэ чопчуламмыт. Маннык чопчулааһын эдэр дьон судаарыстыба өйөбүллэринэн хамаҕатык туһаналларыгар көмөлөһүөҕэ.
Пленарнай мунньах түгэннэрин Илья ОКОНЕШНИКОВ бэлиэтээтэ
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
