Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . -16 oC

Сүрүн сонуннар

Бүгүҥҥү сонуннар

Бэлиитикэ

Тутуу туһунан сытыы сэһэргэһии

Кулун тутар 19 күнүгэр Ил Түмэҥҥэ «Саха Өрөспүүбүлүкэтин Аартыкатыгар социальнай эбийиэктэри уонна чааһынай дьиэлэри тутуу боппуруостара» төгүрүк остуол буолан ааста.
21.03.24 18:51

Экэниэмикэ

Ытык Дьааҥы сиригэр Сылгыһыт Күнэ алгыһы түhэрииттэн саҕаланыаҕа

Мария Архипова хаартыскаҕа түhэриитэ. 2023 с. / ЯСИА/ Кэлэр ый саҕаланыытыгар ытык Дьааҥы сиригэр Аартыка эргимтэтигэр тыа хаhаайыстыбатын сайдыытын итиэннэ хоту сир тыйыс айылҕатыгар саха сылгытын үөрдээн иитиини сайыннарыы кэскилин торумнуур аҕыс улуус…
29.03.24 18:26

Уопсастыба

Сунтаартан “Алгыс” түмсүү ыалдьыттаата

Өлөөҥҥө Сунтаартан “Алгыс» диэн аҕам саастаах дьон ансаамбыла, 11 киһилээх дэлэгээссийэ ыалдьыттаан барда. Ыраахтан кэлбит ыалдьыттар бастаан “Алакуо” норуодунай этно-фольклор ансаамбыл кыттыылаахтарын кытары көрүстүлэр. Күн иккис аҥаарыгар ыалдьыттар…
29.03.24 18:50

Култуура

Дьааҥылар артыыстары тыыннаах тойугунан көрүстүлэр

"Артыыстар иhэллэр үhү",- диэн үтүө сурах дьааҥыларга өссө тохсунньу ыйга иhиллибитэ. Онон өр күүппүт артыыстарын көрсөөрү олохтоохтор кэлэр - барар күннэрин эрдэттэн аттаран, астарын-таҥастарын бэлэмнээбиттэрэ ыраатта. Болдьохтоох күн үүммүтүгэр күндү…
07.03.24 11:40

Түһүлгэ

Сааскы саарбах кэмҥэ

Аламай маҥан күн абыралын, үтүөкэн үрүҥ күн үтүөтүн билэргэ үүммүт күнү үөрэ - көтө, сүргэ көтөҕүллэ көрсөр дьоллоох түгэн, саҕаламмыт саҥа күнү айхаллыыр астык түгэн тосхойдо. Кубулҕаттаах кулун тутар ыйбыт кубулуҥ - дьибилиҥ буолар, күлэн иһэн дьэбин…
27.03.24 09:44

Тыа сирэ

Андрей Находкин: Дьон күннээҕи кыһалҕаны эрэ буолбакка, тыа сирин сайдыытыгар кэскиллээх этиилэри туруоруста

Ил Түмэн сиргэ сыһыаннаһыыга, айылҕа ресурсаларыгар уонна экологияҕа сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Андрей Находкин бу күннэргэ бэйэтин уоукургар - Мэҥэ-Хаҥалас улууһугар үлэлиир. Кини улуус баһылыга Дмитрий Тихоновы кытта улуус нэһилиэктэринэн сылдьан…
03.02.24 09:00

Дойдуга бэриниилээх буолуу сыла

Эһиил Пионерия төрүттэммитэ 100 сылын бэлиэтиэхпит

Бүгүн, алтынньы 1 күнүгэр, Москуба куоракка «Кыайыы» түмэлигэр Норуоттар икки ардыларынааҕы «СПО-ФДО» оҕолор уопсастыбаннай түмсүүлэрин сойууһун ассамблеята ыытылла турар. Арассыыйа эригийиэннэриттэн уонна СНГ дойдуларыттан кэлбит делегаттар сайдар саҕахтары…
01.10.21 23:59

Устуоруйа

Устуоруйа

Стамбулга мунан хаалбыппар Таҥара көмөлөспүтэ

2000 сылларга дуоллар 24-25 солк. этэ, онон Сочига барардааҕар Турцияҕа сынньаммыт быдан чэпчэки буолара. Сылаас, ыраас муораҕа күөлэһийэ сөтүөлээн, үгүс-үтүмэн аквапаркаҕа хатааһылаан, бассейнҥа сөрүүкээн, рестораҥҥа төһөнү кыайаргынан ас арааһын амсайан,…
31.08.23 20:56

«Быраас киһини, оттон бэтэринээр киһи аймаҕы эмтиир» диэн кынаттаах этии суолтата бу күннэргэ өссө күүһүрэн иһилиннэ. Ол курдук, улуустардааҕы бэтэринээрийэ управлениеларын уларытан тэрийэр туһунан боппуруоһу Уопсастыбаннай палаатаҕа уонна Ил Түмэҥҥэ дьүүллэстилэр.

«Быраас киһини, оттон бэтэринээр киһи аймаҕы эмтиир» диэн кынаттаах этии суолтата бу күннэргэ өссө күүһүрэн иһилиннэ. Ол курдук, улуустардааҕы бэтэринээрийэ управлениеларын уларытан тэрийэр туһунан боппуруоһу Уопсастыбаннай палаатаҕа уонна Ил Түмэҥҥэ дьүүллэстилэр.

Бырабыыталыстыба «быһахтаммыта» чахчы дуо?

Бэтэринээрийэ сулууспатын уларытан тэрийии туох-ханнык иннинэ хотугу улуустар үрдүлэринэн «үҥкүүлээтэ». Ол даҕаны иһин Аартыка түбэтин уопсастыбаннай сэбиэтин чилиэнэ Августа Марфусалова көҕүлээн, салайан ыыппыт Уопсастыбаннай палаата «төгүрүк остуолугар» уларытан тэрийиинэн саптыммыт сарбыйыы хоту дойду олохтоох­торугар, кинилэр төрүт дьарыктарыгар тугунан дьиэлийэн тахсыаҕын итийэн-кутуйан туран кэпсэттилэр. Социальнай ситимнэргэ тарҕанар сурахха-садьыкка сурулларын курдук, бэтэринээрийэ тэрилтэлэрин үлэһиттэрин сарбыйдылар дуу, олоччу эһэн эрэллэр дуу?..

Маҥнай төрдүн-төрүөтүн көрүөххэ. Ил Дархан 2019-2021 сылларга бүддьүөт ороскуотун сүрүннүүр дьаһалын 2.1 пуунун толорор инниттэн итиэннэ бырабыыталыстыба «СӨ Бэтэринээрийэ департаменыгар бас бэринэр судаарыстыба бүддьүөтүн тэрилтэлэрин уларытан тэрийэр туһунан» 2019 сыл алтынньы 16 күнүнээҕи 1346 №-дээх дьаһалыгар сөп түбэһиннэрэн, Бэтэринээрийэ департамена  былырыын алтынньы 21 күнүгэр 532 №-дээх бирикээһи таһаарар. Онно олоҕуран Аллайыаха, Эдьигээн, Уус Маайа улуустарынааҕы бэтэринээрийэ управлениеларын уларытан тэрийбиттэр, салайар аппарааттарын туһааннааҕынан Хаҥалас, Нам уонна Амма улуустарыгар биэрбиттэр.

Аны иккис түһүмэххэ быйыл хотугу биэс улуус бэтэринээрийэлэрин «төбөлөрүн быһыахтаахтар». Ол эбэтэр Анаабырдаах Өлөөн Мииринэйгэ, Өймөкөөн Тааттаҕа, Абый Уус Алдаҥҥа, Муома Чурапчыга холбонон салайыллыахтаахтар. Экэниэмикэ министиэристибэтэ бүддьүөт ороскуотун кыччатарга, штаты сааһылыырга этиигитин киллэриҥ диэн департамеҥҥа уочараттаах суругун ыыппыт, бырабыыталыстыба департамеҥҥа бас бэринэр бүддьүөт тэрилтэлэрин уларытан тэрийэр туһунан дьаһалы алтынньы 13 күнүгэр таһаарбыт. Онон сэрэйдэххэ, туһааннаах бирикээс тахсара чугаһаабыт буолуохтаах...

main thumb 1

Лариса Макарова кэнниттэн департамеҥҥа икки сыл иһигэр үһүс киһи салайааччынан ананна. Саҥардыы үлэлээн эрэр Петр Петров быһаарарынан, хотугу улуустарга бэтэринээрийэ исписэлиистэрин сарбыйыы былааннаммат, арай, салалта тутулугар уларытыы оҥоһуллар. «Управлениелар дьаһайар-салайар персоналларын бииргэ холбоон, бөдөҥсүтэбит, -- диир Петр Лукич. – Ити биэс хотугу улуус управлениеларын начаалынньыктара филиал сэбиэдиссэйдэрэ буолаллар. Исписэлиистэр үлэлээбиттэрин курдук үлэлиэхтэрэ, бас бэринэр сирдэрэ эрэ уларыйда. Онон, үлэһит ахсаана сарбыллыбата, хамнас пуондата 2021-2023 сылларга көрүллэр».

Истиэххэ үчүгэй эрээри, ис-иһигэр киирдэххэ киһи сарбыйа, сааһылыы  сатыыра даҕаны ордубатахха дылы. Дьиҥэр, бырабыыталыстыба бэтэринээрийэҕэ биэс сыллаахтан «быһахтаммыта»: 2015 с. 90, 2016 с. 105, 2017 с. 5, 2018 с. 84,5, 2019 с. 19 штат сарбылынна. Департамент салайааччыта иһитиннэрбитинэн, былырыын уонна быйыл бэтэринээрдэр хамнастарыгар өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүттэн көрүллэр үп ситэ бэриллибэтэх (89%), ол итэҕэһи нэһилиэнньэҕэ төлөбүрдээх өҥөнү оҥорон ситэриниэхтээхтэр. Дьэ, итинник «уларытан тэрийии» түмүгэр үс сыл устатыгар (2021 с. – 1 мөл. 136 тыһ. солк., 2022 с. – 1 мөл. 239 тыһ. солк., 2023 с. – 1 мөл. 239 тыһ. солк.) 3,6 мөл. солк. кэмчилэниэхтээх үһү. «Роснефть» уонна «Газпром» хампаанньалар салайааччылара Сечиннээх Миллер күннээҕи хамнастарыгар тиийбэт үбү кэмчилээн тугу тоҕу көтөбүт? «Өлүү аанын эмэҕинэн бүөлээбиккэ» дылы...

 Биир мөлүйүөнү кэмчилээри – уонунан мөлүйүөн ороскуот...

Кэпсэтиигэ кыттыбыт бэтэринээрийэ управлениеларын начаалынньыктара, уопсастыбаннас бэрэстэбиитэллэрэ, Ил Түмэн дьокутааттара төһө даҕаны штаты уонна хамнаһы чөл хаалларбыт иһин, хотугу улуустардааҕы управлениелар юридическай статустарын уларытыы (намтатыы) уонна салалталарын киин улуустарга көһөрүү өтөр-наар көннөрүллүбэт охсууну оҥоруоҕуттан дьаахханалларын биллэрдилэр. Кинилэр бырабыыталыстыба дьаһала Аартыка түбэтигэр бэтэринээрийэ үлэтэ чыҥха уратылааҕын аахсыбатын сиэрдээхтик бэлиэтээтилэр. Ил Түмэн хотугу аҕыйах ахсааннаах төрүт норуоттар уонна Аартыка дьыалаларыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Елена Голомарева: «Сылга 1 мөлүйүөнтэн тахса солк. кэмчилээри хоту эҥээри бүтүннүү уларытан тэрийэр сатаммат. Хотуттан талыллыбыт дьокутааттар бэтэринээрдэри өйүүбүт. Сыыһаны бүгүн көннөрбүт ордук, сарсын төннөрөр уустук буолуо», -- диэтэ.

Былырыын Нам улууһугар холбоммут Эдьигээн филиалын бэрэстэбиитэлэ, лаборатория бэтэринээр бырааһа Майя Попова уларытан тэрийииттэн туох да үтүөнү көрбөтөхтөрүн аһаҕастык эттэ. «Биһиги бүгүн туттар реактивтарбытын, дьаҥтан харыстанар тэрилбитин Нам улууһуттан сөбүлэҥэ суох сакаастыыр кыахпыт суох. Урут кыайан туттубатах үппүт төннөрүллэр этэ, билигин оннук кыаллыбат. Тэрээһин боппуруостарга үлэлэһэр уустугурда. Таба ыстаадаларыгар Намтан эдэр дьону үлэҕэ ыыппыттара кэлбэтилэр. Билигин бэйэбит олохтоох исписэлииспит үлэлии сылдьар. Салалтабытын төнүннэрэргит буоллар...» – диэн табалаах кыраай бэтэринээрдэрин баҕа санааларын тириэртэ.

ветеринария фото Гоголев

Быйыл Чурапчы филиала буолуохтаах Муоматааҕы управление начаалынньыга Матрена Терехова: «Уларытан тэрийэр түбэлтэҕэ бас-көс тэрилтэбит тыһыынчанан биэрэстэлээх сиргэ баар буолар. Ол биһигини үгүс кыһалҕаҕа тэбэрэ чуолкай. Саамай куһаҕана, туспа юридическай сирэйбитин сүтэрэн, улууспут тыа хаһаайыстыбатын табаарын оҥорооччуларын кытта быһаччы үлэлэһэр кыаҕа суох буолабыт. Кыра хамнаска бэйэбит олохтоох каадырдарбытын үлэлэтэ сылдьабыт. Биһиги тыйыс усулуобуйабытын кэлии исписэлиистэр тулуйбаттар. Өскөтүн уларытан тэрийдэхтэринэ, кэлэктиип ыһыллар чинчилээх. Хотоҥҥо турар сүөһүгэ быһыы оҥорортон ыстаадаҕа 30-45 кыраадыс тымныыга буранынан, табанан 1,5-2 суукка айаннаан тиийэн үлэлиир чыҥха атын. Холбоотохторуна, лабораториябыт үлэтэ тохтуур. Оччоҕуна дьон-сэргэ олоҕор, доруобуйатыгар улахан куттал суоһуура саарбаҕа суох. Бу эппит кыһалҕаларым хотугу улуустарга барыларыгар сыһыаннаах уонна бэтэринээрийэ сулууспата эстэригэр тириэрдиэҕэ», -- диэн санаатын малтаччы эттэ.

Чурапчы улууһунааҕы бэтэринээрийэ управлениетын начаалынньыга Владимир Еремеев биир идэлээҕин санаатыгар сөпсөһөрүн биллэрэн, холбоһуу эбии ороскуоту тосхойуоҕун, бырабыыталыстыба туһааннаах дьаһала экэнэмиичэскэй ырытыыта, суота уонна сөбүлэһиннэриитэ суох оҥоһуллубутун ыйда. Кини ааҕарынан, Чурапчыттан Муома 11 ыстаадатыгар 4 исписэлииһи анаалыс оҥорор лабораториялаах ыытан үлэлэтэргэ биир сырыыга, ортотунан, 5,5 мөл. солк. кээмэйдээх ороскуот тахсар эбит. Ити өссө командировкалаахтар олорор, аһыыр уонна уматык ороскуоттарын аахпакка туран. Чурапчытааҕы управление быйыл 14 мөл. солк. суумалаах өҥөнү оҥорбутуттан 70 бырыһыана управление үлэтин хааччыйарга туттуллубут. «Онно Муома эбилиннэҕинэ, барыбытыгар ыарахан буолуо», -- диир Чурапчы кылаабынай бэтэринээрэ.

Түмүккэ «төгүрүк остуол» кыттыылаахтара «бырабыыталыстыба бэтэринээрийэ управлениеларын уларытан тэрийэр туһунан дьаһалын көтүрэригэр, бэтэринээрийэ департамена онно олоҕурбут бирикээһин олоххо киллэрэрин тохтоторугар этии киллэрэргэ» диэн быһаарыы ылыннылар. А.Марфусалова этэрин курдук, РФ Аартыка түбэтигэр судаарыстыба төрүт дьарыктары өйүүр уонна сайыннарар тосхоло оҥоһулла турар, тас ырыынакка таба бородууксуйатын батарыы эркээйитэ охсуллар кэмигэр хотугу бэтэринээрийэ сулууспатын «уларыта тутарынан» үлүһүйбэккэ, төттөрүтүн хайдах гынан сайыннарары, кыаҕырдары түстүөххэ баар этэ.

 

Дьокутааттар «уларытан тэрийиини» утардылар

Ил Түмэн Бэрэссэдээтэлэ Петр Гоголев бэтэринээрийэ сулууспатын инники дьылҕатыгар аналлаах оробуочай сүбэ мунньаҕы салайан ыытта. Онно СӨ Бырабыыталыстыбатын Бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Михаил Никифоров, Ил Түмэн тыа сиригэр уонна аграрнай бэлиитикэҕэ сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Андрей Находкин, хотугу аҕыйах ахсааннаах норуоттар уонна Аартыка дьыалаларыгар сис кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Елена Голомарева, бэтэринээрийэ департаменын салайааччыта Петр Петров, ТХНЧИ дириэктэрэ Леонид Владимиров, ити институт лабораториятын сэбиэдиссэйэ Михаил Неустроев кыттан санааларын этиннилэр.

Спикер тэрилтэни уларытан тэрийии мэлдьи ыарыылаахтык ааһарын этэн туран, бырабыыталыстыба 2018 сыл бэс ыйын 25 күнүгэр «СӨ социальнай инфраструктуратын эбийиэктэрин тутулун уонна алын кээмэйдэрин стандартарын туһунан» таһаарбыт уурааҕар Ил Түмэн сөбүлэспэт өрүттэрдээҕин биллэрбитин Ил Дархан Айсен Николаев өйөөн, уураах көтүллүбүтүн санатта уонна: «Ол түмүгэр оптимизация улахан ыарыыта суох баран испитэ. Ити эрээри, улуустардааҕы бэтэринээрийэ управлениелара доруобуйа харыстабылын таарыйбыт уларытыы суоһууруттан долгуйалларын биллэрэллэрэ олохтоох. Биһиги бу боппуруоһунан ыкса дьарыктаныахпыт», -- диэтэ.

Ил Түмэн дьокутааттара Елена Голомарева уонна Андрей Находкин бырабыыталыстыба туһааннаах дьаһалыгар сөбүлэспэттэрин, боппуруос кэлимник көрөн быһаарылларыгар этии киллэрдилэр. Парламент салайааччыта кинилэр этиилэрин өйүүрүн биллэрдэ уонна кэмитиэттэр бэрэссэдээтэллэригэр манна анаан туспа сүбэ мунньах тэрийэри көҕүлүүллэригэр ыйыы биэрдэ.

Василий НИКИФОРОВ

  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Комментарии (4)

This comment was minimized by the moderator on the site

Да ,говорим о стратегии развития Арктики ,но получилось как всегда.Присоединение северных ветслужб приводит к исчезновению традиционной отрасли , тем самым самого народа .Видимо наше правительство , только подписывает указы ,не думая о народе , это наравне ,что выгоняют из обжитого дома.Арктика - это их дом и никто не знает лучше их эту территорию ,быт ,уклад .С ихней стороны абсурдное постановление.,очень печально

This comment was minimized by the moderator on the site

Всвязи влянием потепления на вечную мерзлоту, интересом людей извлечения бивней (увеличение спроса на рынке), создается угроза вспышек ныне забытых болезней. Так же потепление, частые пожары влияют на здоровье домашних оленей. И на таком фоне . перемены в Ветиринарии в целом считаю ошибочными. Это негативно повлияет на традиционные отрасли КМНС и не только

This comment was minimized by the moderator on the site

Пандемия показала , что сокращение мед персонала по окраинам республики - это не самое лучшее решение.
То же и происходит с ветуправлениями в северных районах. Кто как не ветеринары смотрят за здоровьем дом животных, которых мы употребляем в пищу. Экологически чистый продукт, пока.
Это же здоровье нации.
Принятое решение о сокращении ветеринаров, наводит на мысль: не для чего, а против кого оно принято?

This comment was minimized by the moderator on the site

С одной стороны, об Арктике и ее развитии в наше время на всех уровнях власти неустанно красиво говорят. А на деле? В арктических районах давно уже все федеральные структуры ликвидированы. Население годами вынуждено оформлять те или иные документы, отправляя нарочным в столицу или крупные города республики. Лишены своих конституционных прав. Самая актуальная и нужная служба Роспотребнадзора давно не существует. Теперь взялись за ликвидацию ветеринарного учреждения. Жители Арктики существуют только благодаря охотпромыслу, рыболовству. До сих пор ветеринары стояли на страже жизнедеятельности северян, оставаясь более менее оснащенной в техническом плане и в кадровом составе единственной структурой. В связи с проблемой глобальных изменений климата и ухудшением экологического состояния требуется совершенно новый подход к Северу. Тем более очаги инфекционных заболеваний как сибирская язва, оспа и др на обширной территории достаточно опасны.

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением