- Гаврил Николаевич,  үтүө күнүнэн! Ааспыт 2020 сыл хаһааҥҥытааҕар да уустук дьыл буолан, улахан тургутууну мүччү түстүбүт быһыылаах. Эн санааҕар,  киһи аймаҕы пандемия туохха үөрэттэ?

- Бастатан туран, бүтүн аан дойду  биир тэҥ кыһалҕаҕа ылларарын,  чараас, уйан эйгэ буоларын толору өйдөөтүбүт. Пандемияҕа бэлэмэ суохпут билиннэ. Киһи аймах уопсай хааччахтааһыны толору ылыммакка, диссипилиинэ, бэрээдэк өттүнэн мөлтөөн биэрэн, вирус аан дойдуну тилийэ хаамта. Көрүөх бэтэрээ өттүгэр атын олох кэллэ.

- Коронавирус дьаҥа турар маҥнайгы кэмнэрэ байыаннай балаһыанньаҕа майгынныыр курдуктара. Уотунан, сылааһынан хааччыйар дьон, этэргэ дылы, утуйар уугутун умнан туран үлэлээбит буолуохтааххыт. 

- Оннук. Пандемия саҕаланыан аҕай иннинэ Саха сирин үс гыммыт иккитин уотунан хааччыйар «Сахаэнерго” хампаанньа генеральнай дириэктэринэн анаммытым. Онон элбэх тургутууну аастым. Бу иннинэ 2013 сылтан тэрилтэ генеральнай дириэктэрин үп, экэниэмикэ  боппуруостарыгар солбуйааччы этим. Онон бу салааҕа кырата суох уопутум көмөлөһөн уонна үлэһиттэрбит кыһамньыларынан ааспыт сылга туруоруллубут бары былааны толордубут. Хоту,  Аартыка улуустарын сэргэ,  дизельнэй энэргиэтикэнэн хааччыллар киин, арҕаа, соҕуруу улуустар кытыы нэһилиэктэригэр былааннаммыт уматык тиэрдилиннэ.  Бары электростанцияларга  сөптөөх өрөмүөн ыытыллыбыта. Былырыын   5 саҥа эбийиэги тутан үлэҕэ киллэрдибит. Өлөөн сэлиэнньэтигэр  4,7 мВт кыамталаах чугас эргин суох баараҕай электростанцияны туттубут. Үөһээ Дьааҥы Токуматыгар уонна Алыһардааҕар, итиэннэ Өлүөхүмэ улууһун Урицкай нэһилиэгэр сана дизельнай электростанциялары тутан үлэҕэ киллэрдибит. Былырыын энэргиэтикэ күнүгэр, ахсынньы 22 күнүгэр Булуҥ улууһун Тиксиитигэр тыал күүһүнэн үлэлиир дизельнай электростанцияны үлэлэппиппит. Бу – «Русгидро” хампаанньа уонна  Япония, СӨ бырабыыталастыбаларын бииргэ үлэлээһиннэрин ситиһиитэ буолар.

- Кырдьык, улахан үлэ барбыт. Эн Ил Түмэҥҥэ бүддьүөт сис кэмитиэтин биир уопуттаах чилиэнэ буолаҕын. Пандемия бүддьүөт дохуотугар уонна нолуокка оҕуста дуо?   

-  Алмаас бырамыысыланнаһа оҕустарда. Ол гынан баран, гаас, ниэп тэрилтэлэрин үлэлэрэ куһаҕана суох буолан, төлөбүрдэрэ өрөспүүбүлүкэ хааһынатыгар киирэ турар. Көмүс бырамыысыланнаһын үлэтэ хаһааҥҥытааҕар да тэтимирдэ.  Үбү-харчыны туруорсууга федеральнай киини кытта үлэ үчүгэй түмүктээх буолан, бүддьүөт бары хайысхата  сөбүгэр хааччыллара ситиһилиннэ. Онон быйылгы  бүддьүөккэ хамнас, социальнай төлөбүрдэр толору былааҥҥа киирбиттэрэр. Тыа хаһаайыстыбатыгар уруккутунааҕар 1 млрд. солк. элбэх харчы көрүлүннэ. 

- Тыа хаһаайыстыбатын сайыннарар туһуттан итиччэ үп тыырылыннаҕа?

- Өрөспүүбүлүкэ тыатын хаһаайыстыбатын туһунан сокуоҥҥа уларытыы киллэрдибит. Ол быһыытынан  тэриллиилээх хаһаайыстыбаларга үүтү тутуу сыаната 35 солк. 50 солк. диэри улаатта. Аны туран, кэтэх сүөһүлээхтэргэ ыанар ынахтарын аайы  35 тыһ. солк. субсидия көрүллэр буолла. Бу тыа сирин дьонугар үчүгэй  саҕалааһын диэн сыаналыыбын. Сүөһүлээх киһи дохуот аахсарыгар уонна хороҕор муостааҕын  элбэтэригэр төһүү күүһүнэн буолуо диэн эрэнэбит.  

- Уокуругуҥ Горнай уонна Үөһээ Бүлүү улуустара буолаллар. Бу улуустарга туох үлэни ыыттыҥ? 

- Улуус дьаһалталарын кытта, төһө кыалларынан, бииргэ үлэлиибин. Горнай улууһугар гаас ситимин тардыы үлэтэ күүскэ ыытыллан, Бэрдьигэстээххэ биирдиилээн ыалга гаас ситимин тиэрдии саҕаланна. Үөһээ Бүлүүгэ Бүлүү өрүһү туоруур муостаны уонна суол-иис тутуутун боппуруостарыгар сөптөөх үлэ үмүрүтүлүннэ. Бүгүҥҥү күҥҥэ өрөспүүбүлүкэ инвестиционнай бүддьүөтүн былааныгар, хомойуох иһин, саҥа тутуу киирбэтэ. Ол эрээри, сыл устата федеральнай киинтэн үп киирдэҕинэ, туох эмит хамсааһын тахсыан сөп.

- Сотору Горнай улууһугар Манчаары оонньуулара  ыытыллыахтара.  Коронавирус дьаҥа тохтооботоҕуна, онлайн ыытыллара буолуо

- Билигин икки бырайаанынан үлэ барар. Бу улахан спортивнай оонньууну тэрийиигэ СӨ Бырабыыталыстыбатыгар  хамыыһыйа чилиэнэбин. Бэрдьигэстээххэ элбэх хайысхалаах киин уонна оҕунан ытыыга спортивнай тир тутулла тураллар. Бэрдьигэстээххэ стадиону саҥардыы ыытыллар уонна 550 миэстэлээх саҥа оскуола тутулла турар. 

- Үөһээ Бүлүүгэ Исидор Барахов аатынан судаарыстыбаннас мусуойа хаарбах туруктаах. Ити боппуруоска ылсан  үлэлэспитиҥ, туох эмит түмүк баар дуо? 

- Сөптөөх үлэни ыыттым. 2022 сылга Саха АССР төрүтэммитин 100 сылын көрсө,  Ойуунускай, Аммосов, Барахов  мусуойдарын саҥаттан тутууга эбэтэр  саҥардыыга диэн сөптөөх үп-харчы толору көрүллүөхтээх. 

- Улуустаргар көмө, өйөбүл быһыытынан тугу быһаччы оҥордуҥ? 

--Исидор Барахов аатынан Үөһээ Бүлүү оскуолатыгар, итиэннэ Бэрдьигэстээх гимназиятыгар харчынан көмө оҥорбутум. Горнай улууһун Октябрьскай нэһилиэгэр «Хардыы» уопсастыбаннай  хамсааһыны өйөөбүтүм. Төрөөбүт улууспар коронавирус дьаҥын бохсууга эмиэ харчынан  көмөлөспүтүм.  Итини таһынан, ыксаллаах балаһыанньаҕа түбэспит биирдиилээн дьон көрдөһүүлэрин,  төһө кыалларынан, быһа гыммакка, илиибин утары уунабын.   

- 2020 сыллаахха Горнай улууһугар  бокса федерациятын  салайааччытынан талбыттара. Урут боксанан дьарыктаммытыҥ дуо? 

- Боксаны успуорт биир саамай бастыҥ көрүҥүн быһыытынан ылынабын. Аҕам эдэригэр боксанан  күүскэ дьарыктаммыт буолан, миэхэ олус чугас. Устудьуоннар ортолоругар аҕам Новосибирскай куоракка боксаҕа чөмпүйүөннээбит. Онон аҕабын кэриэстээн, ытыктаан,  бу успуорду өйүүргэ санаммытым. Ааспыт сылга ситиһиибитинэн Горнай уола Борис Сидоров боксаҕа Арассыыйа чөмпүйэнээтигэр сэттэ иһигэр киирбитэ буолар.  Борис билигин  ЦСКА  сүүмэрдэммит хамаандатын састаабыгар баар.  Күһүн Москва куорат чөмпүйэнээтигэр кыайан, улаханнык  үөрдүбүтэ.  

- Гаврил Николаевич,  саҥа сыл кирбиилээх күннэрэ саҕаламмытынан быыбардааччыларгар баҕа санааҕын тиэрт эрэ.  

- Сахам сирин ытык-мааны олохтоохторо,   ыарахантан чаҕыйбакка, саҥаны, сонуну көҕүлүүргэ дьулуһуҥ, кэрэни-үтүөнү үксэтэргэ кыһаллыҥ, хамсаныҥ.  Билигин ураты идиэйэлээх, үлэни өрө тутар киһи охтон-өлөн биэрбэт үйэтэ кэлэн турар.  Саамай сүрүнэ, доруобуйаҕытын харыстааҥ, аҕам саастаах дьоҥҥо болҕомтолоох буолуҥ. Барыгытыгар дьолу-соргуну, или-эйэни баҕарабын! 

Виктория Контоева кэпсэттэ.