Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . -11 oC

Сүрүн сонуннар

Бүгүҥҥү сонуннар

Бэлиитикэ

Тутуу туһунан сытыы сэһэргэһии

Кулун тутар 19 күнүгэр Ил Түмэҥҥэ «Саха Өрөспүүбүлүкэтин Аартыкатыгар социальнай эбийиэктэри уонна чааһынай дьиэлэри тутуу боппуруостара» төгүрүк остуол буолан ааста.
21.03.24 18:51

Экэниэмикэ

Уопсастыба

Табахтааһыны хааччахтыыр сокуон барыла киирдэ

Ил Түмэҥҥэ кулун тутар 26 күнүгэр «Саха Өрөспүүбүлүкэтин сиригэр-уотугар тустаах уопсастыбаннай сирдэргэ табаҕы, никотиннаах бородууксуйаны тардыыга эбии хааччаҕы олохтуур туһунан» сокуон барыла киллэрилиннэ. Сокуон барыла түөрт ыстатыйалаах, онтон бииригэр…
29.03.24 10:35

Култуура

Дьааҥылар артыыстары тыыннаах тойугунан көрүстүлэр

"Артыыстар иhэллэр үhү",- диэн үтүө сурах дьааҥыларга өссө тохсунньу ыйга иhиллибитэ. Онон өр күүппүт артыыстарын көрсөөрү олохтоохтор кэлэр - барар күннэрин эрдэттэн аттаран, астарын-таҥастарын бэлэмнээбиттэрэ ыраатта. Болдьохтоох күн үүммүтүгэр күндү…
07.03.24 11:40

Түһүлгэ

Сааскы саарбах кэмҥэ

Аламай маҥан күн абыралын, үтүөкэн үрүҥ күн үтүөтүн билэргэ үүммүт күнү үөрэ - көтө, сүргэ көтөҕүллэ көрсөр дьоллоох түгэн, саҕаламмыт саҥа күнү айхаллыыр астык түгэн тосхойдо. Кубулҕаттаах кулун тутар ыйбыт кубулуҥ - дьибилиҥ буолар, күлэн иһэн дьэбин…
27.03.24 09:44

Тыа сирэ

Андрей Находкин: Дьон күннээҕи кыһалҕаны эрэ буолбакка, тыа сирин сайдыытыгар кэскиллээх этиилэри туруоруста

Ил Түмэн сиргэ сыһыаннаһыыга, айылҕа ресурсаларыгар уонна экологияҕа сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Андрей Находкин бу күннэргэ бэйэтин уоукургар - Мэҥэ-Хаҥалас улууһугар үлэлиир. Кини улуус баһылыга Дмитрий Тихоновы кытта улуус нэһилиэктэринэн сылдьан…
03.02.24 09:00

Дойдуга бэриниилээх буолуу сыла

Эһиил Пионерия төрүттэммитэ 100 сылын бэлиэтиэхпит

Бүгүн, алтынньы 1 күнүгэр, Москуба куоракка «Кыайыы» түмэлигэр Норуоттар икки ардыларынааҕы «СПО-ФДО» оҕолор уопсастыбаннай түмсүүлэрин сойууһун ассамблеята ыытылла турар. Арассыыйа эригийиэннэриттэн уонна СНГ дойдуларыттан кэлбит делегаттар сайдар саҕахтары…
01.10.21 23:59

Устуоруйа

Устуоруйа

Стамбулга мунан хаалбыппар Таҥара көмөлөспүтэ

2000 сылларга дуоллар 24-25 солк. этэ, онон Сочига барардааҕар Турцияҕа сынньаммыт быдан чэпчэки буолара. Сылаас, ыраас муораҕа күөлэһийэ сөтүөлээн, үгүс-үтүмэн аквапаркаҕа хатааһылаан, бассейнҥа сөрүүкээн, рестораҥҥа төһөнү кыайаргынан ас арааһын амсайан,…
31.08.23 20:56

Билигин дьоҥҥо туох тиийбэтий? Тыыннаах кэпсэтии, атах тэпсэн олорон, ирэ-хоро сэһэргэһии. Оҕо, ыччат эрэ буолбакка, дьон баһыйар үксэ төлөпүөнтэн арахсыбат буолла. Ону тэҥэ өй-санаа сыппааһына — баар көстүү. Бу биһигини эрэ таарыйар буолбатах, аан дойдуну хаарыйар бөдөҥ кыһалҕа.

Билигин дьоҥҥо туох тиийбэтий? Тыыннаах кэпсэтии, атах тэпсэн олорон, ирэ-хоро сэһэргэһии. Оҕо, ыччат эрэ буолбакка, дьон баһыйар үксэ төлөпүөнтэн арахсыбат буолла. Ону тэҥэ өй-санаа сыппааһына — баар көстүү. Бу биһигини эрэ таарыйар буолбатах, аан дойдуну хаарыйар бөдөҥ кыһалҕа.

Оҕону, ыччаты иитиигэ-үөрэтиигэ остуол оонньуутун оруола улахан

Дьэ, ити кыһалҕаттан хайдах тө­лөрүйүөххэ сөбүй, кэскиллэрбитин хайдах гынан быыһыыбыт диэн ыйытыы билигин үгүстэри долгутар буолуохтаах. Остуол оонньуулара итинтэн төлөрүйэргэ күүс-көмө буолуохтарын сөптөөхтөр. Харантыын буолуон эрэ иннинэ, «Саха оонньуу» уопсастыбаннай хамсааһын Саха сирин таарыйар араас тиэмэлэринэн лотолары оҥорбуттарын туһунан үгүстэр сэргии истибит буолуохтааххыт.

Төрөөбүт дойдубут туһунан билиэхтээхпит

Билиҥҥи кэмҥэ олус туһалаах хам­сааһыны тэрийбит киһинэн ким буоларын, ааҕааччылар, интэриэһиргээтэххит буолуо. Кини — Любовь Семеновна Ильина. Любовь Семеновнаттан «Саха оонньуу» хамсааһын хайдах быһыылаахтык үөскээбитин, тэриллибитин туһунан ыйыталастым.

WhatsApp Image 2020 05 19 at 16.45.45 копия

— 2017 сыллаахха сиэним Настя Дьокуускай куорат 17 №-дээх оскуолатыгар төрдүс кылааска үөрэнэ сылдьан, научнай-практическай конференцияҕа кыттыбыта. Онно ийэтин кытта «Моя Якутия» диэн географическай оонньууну оҥорбуттара. Ол оонньуутунан сиэним оскуолатааҕы уонна куораттааҕы конференцияҕа бастаабыта.

Дьүүллүүр сүбэ чилиэннэрэ оонньууну наһаа сэргээбиттэр этэ. «Тиражтаан тарҕатыахха сөп эбит», — диэн сүбэлээбиттэр этэ. Саха сирин географиятыгар сыһыаннаах сүүс сүүрбэ боппуруостааҕа уонна хоруйдааҕа.

Москваҕа биир тыһыынча экземпляры сакаастаан оҥотторбуппут. Ол оонньуубут өрөспүүбүлүкэ бары улуустарыгар тарҕаммыта.

Ити түгэнтэн сиэттэрэн, «Саха оонньуу» уопсастыбаннай хамсааһын үөскээн-төрөөн тахсыбыта, — диэн Любовь Ильина кэпсээбитэ.

Кыра да чыпчылҕан түгэнэ киһиэхэ араас санааны саҕара, хамсааһыны таһаарара баар суол. Сиэн кыыһа ити конференцияҕа кыттыыта Любовь Семеновнаҕа оҕо уонна ыччат төрөөбүт-үөскээбит дойдутун билиэхтээх-көрүөхтээх, оччоҕо эрэ патриоттар үүнэн тахсыахтара диэн толкуйу үөскэппитэ.

Уһуйааннар ортолоругар куонкурус

Дьэ, ити конференция кэнниттэн Любовь Ильина «Саха оонньуу» диэн уопсастыбаннай хамсааһыны үлэлэппитинэн киирэн барбыта.Өрөспүүбүлүкэ уһуйааннарын үлэһиттэрин ортолоругар остуол оонньууларыгар куонкуруһу тэрийиигэ ылсыбыта.

Бу куонкуруска уһуйаан үлэһиттэрэ олус көхтөөхтүк кыттыбыттара. Барыта 150-ча үлэ киирбитэ. Педагогическай институттан уонна ыччат министиэристибэтиттэн бэрэстэбиитэллэрдээх дьүүллүүр  сүбэ тэриллибитэ. Бу куонкуруска Дьокуускай куорат «Мичээр» уһуйаана кыайыылаах үрдүк аатын сүкпүтэ.

Онон ити уһуйаан ааптарыстыбатынан лото оонньуулар толкуйданан оҥоһуллан тахсыбыттарын, ааҕааччылар, билэр буолуохтааххыт.

Маны таһынан «Сахаҥ сирин төһө билэҕин?» диэн остуол оонньуутун бырайыагар «Кэскил» оҕо бэчээтин кыһата партнер быһыытынан кыттыыны ылбыта. Сүбэлэһэннэр түөрт тиэмэҕэ: «Якутская кухня», историческай, литературнай-билим, географическай тиэмэлэргэ лото оҥорор туһунан санаа саҕыллыбыта. Дугдуруй да оҕус. Тустаах санаа, толкуй олоххо киирбитин үгүстэр билэҕит.

aca266f1 fdf6 401f bd8d fb5652e2675a копия

Ааптардары булууга

Лотолар ааптардарын булууга үлэ саҕаламмыта. Лотону оҥорорго тиэмэни иһиттэн билэр-көрөр дьон үлэлэһэллэрэ наадата биллэн турар. «Якутская кухня» лотоҕа «Тыгын Дархан» рестораны өр сылларга саталлаахтык салайан үлэлэппит Мария Габышева, литературнай-билимҥэ «Кэскил» оҕо бэчээтин кыһата, историческайга «Россия — моя история» музей үлэһиттэрэ Виктор Борисов уонна Саргылана Никитина ылсан үлэлэһэн барбыттара.

Оттон географическай лото ааптардарынан Любовь Ильина кыыһа Юлия Ноговицына уонна сиэнэ Настя буолаллар. Урукку оҥорбут лотоларын өссө тупсаран биэрдилэр.

Биллэн турар, остуол оонньууларын бэчээттэтэн таһаарарга үп-харчы наада. «Саха оонньуу» уопсастыбаннай хамсааһын ити мэһэйтэн иҥнэн турбатаҕа. Партнердар лотолары бэчээттэтэн таһаартарыыга бэйэлэрэ үп-харчы кыттыспыттара уонна Москва, Новосибирскай куораттарга бэчээттэтэн сакаастаабыттара.

Итини таһынан уопсастыбаннай хамсааһын «Мин өрөспүүбүлүкэм» уонна «Байанай ыллыгынан» диэн оонньуулардаах икки дискэни эмиэ оҥорон таһаартарбыта.

«Саха оонньуу» хамсааһын остуол уонна компьютер оонньууларын оҥоруунан эрэ муҥурдаммат. Уһуйааннар уонна оскуола оҕолорун икки ардыларыгар үгүс куонкурустары тэрийэн ыыттылар. Онон хабар хайысхалара улахан.

— Төрөппүттэр, эбэлэр уонна эһэлэр оҕолорго, ыччакка ити оонньууларга интэриэс үөскэтиэхтэрин наада. Киһиэхэ кыра да түгэн өрө тахсарыгар далаһанан буолуон сөп. Ити лотолартан сылтаан оҕо, ыччат билиигэ-көрүүгэ тардыһан киирэн барыахтара. Төлөпүөнтэн, компьютертан да сынньаныах этилэр, — диэн этэр Любовь Семеновна.

Остуол оонньуутун суолтата улахан

Кэпсээнтэн кэпсээн диэбит курдук, оскуолаҕа үөрэнэ сылдьаммын, үрдүкү кылааска үөрэнэр кыргыттары кытта билиигэ-көрүүгэ күрэхтэһэрбит. Дьэ, онтон сылтаан библиотекаҕа тиийэн, кинигэлэри хасыһан ааҕаммыт, билиибитин-көрүүбүтүн кэҥэтэрбит. Онон билиигэ-көрүүгэ тардар, угуйар оонньуу суолтата уонна оруола оҕону иитиигэ олус улахан дии саныыбын.

Остуол оонньуутун билиигэ-көрүүгэ оруола улаханын туһунан Любовь Семеновна сиэнин холобуругар көрөр. Ол курдук, сиэнэ кыыс ити остуол оонньууларыттан сылтаан улуустары, куораттары, геральдиканы эндэппэккэ билэр буолбутун туһунан эйэҕэс эбэ барахсан өрө көтөҕүллэн кэпсиир.

Маны таһынан киэһэтин дьиэ кэргэн остуолу төгүрүйэ олорон, кэпсэтэ-кэпсэтэ оонньууллара төһөлөөх үчүгэй буолуоҕай? Төрөппүт иллэҥэ суох аатыран, оҕо иитииттэн-үөрэтииттэн тэйиитэ эмиэ баар. Остуол оонньуута ыалы түмэр, иллээх-эйэлээх оҥорор, оҕону иитиигэ-үөрэтиигэ эмиэ улахан суолталаах.

1ff4b378 6bd7 4890 9192 7f81616e6d66 копия

Олох атын эйгэ киһитэ

«Саха оонньуу» хамсааһыны тэрийбит Нам улууһуттан төрүттээх Любовь Ильина туһунан истэн баран, тоҕо эрэ кини иитээччи дуу, учуутал дуу идэлээх буолуо диэн санаа төбөбөр хатаммыта. Маннык дьыалаҕа иитии-үөрэтии салаатын үлэһитэ эрэ ылсыаҕын сөп курдуга. Онтукайым сыыһа буолан таҕыста. Этэргэ дылы, олох бу эйгэттэн тэйиччи киһи эбит.

Кини өр сыллар усталара судаарыстыбаннай сулууспаҕа, саахса управлениетыгар үтүө суобастаахтык үлэлээбит. Любовь Семеновна тэрийэр талаана, дьоҕура маныаха төһүүнэн буолбута.

«Саха оонньуу» уопсастыбаннай хамсааһын саха тылын үөрэтиигэ аналлаах эмиэ бөдөҥ бырайыактаах. Үп-харчы көһүннэҕинэ, төрөөбүт тылы үөрэтэр оонньуу сотору кэминэн күн сирин көрүөҕэ диэн эрэллээхпин.

Кини бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсан баран, кэлэр кэскилбитигэр олус туһалаах дьыалаҕа ылсыбыта хайҕаныан эрэ сөп.


 Этии киирбитигэр тута сөбүлэспитим

Мария Габы­шева, Саха Өрөс­­пүү­бүлү­кэтин но­руотун хаһаа­йысты­батын үтүө­лээх үлэһитэ:

WhatsApp Image 2020 05 19 at 17.31.23 копия

— «Саха оонньуу» уопсастыбаннай хамсааһынтан «Якутская кухня» диэн лотону оҥо­рууга ылсарга этии киирбитигэр, тута сөбүлэспитим. Кис­тэл буолбатах, үгүс үлэни көрсү­бүтүм. Лотолар ааптардара 72 ыйытыы уонна онно эппиэт толкуйдаабыппыт. Остуолбут оонньуулара бэчээттэнэн кэлбиттэрин кэннэ, оруобуна коронавирустан сылтаан харантыын буолан хаалла. Дьиҥэ, сүрэхтэнии эҥин оҥо­руохтаах, улуустарынан сылдьан, дьоҥҥо-сэргэҕэ билиһиннэриэхтээх этибит. Оҕону, ыччаты иитиигэ-үөрэтиигэ олус үчүгэй оонньуу дии саныыбын.

  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Комментарии (0)

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением