Павел Петров мунньаҕы саҕалыырыгар эппитинэн, Саха сирин киин өттүгэр өрөспүүбүлүкэ нэһилиэнньэтин 40-тан тахса бырыһыана түмүллэн олорорун уонна, соҕотох айылҕа гааһын сырьетун туһанан, эньиэргийэнэн хааччыллан олорорун бэлиэтээтэ. Сырье баазатынан 440 млрд. куб. миэтэрэттэн ордук уопсай балаансалаах саппаастаах Бүлүүтээҕи гаас конденсаттаах баайдаах сир буолар. Сис кэмитиэт бэрэссэдээтэлин иһитиннэриитигэр этиллибитинэн, Саха сирин  киин өттүн айылҕа гааһынан хааччыйарга сыллата 1,6-1,7 млрд. куб. миэтэрэ айылҕа гааһа хостонор.

«Бастаан саба быраҕан көрүүгэ, - диир норуот дьокутаата, - бу этиллибит сыыппаралар Сахабыт сирин киин өттө айылҕа гааһынан өр болдьоххо эрэллээхтик уонна толорутук хааччыллыаҕар бигэ эрэли үөскэтэр курдуктар. Ол түмүгэр гааһынан хааччыйыы ситимнэрин лаппа кэҥэтэр, айылҕа гааһын холкутук туһаныы төрүтүгэр олоҕуран, бөдөҥ бырайыактары былаанныыр  кыахтар баар курдуктар. Дьиҥ дьыалатыгар балаһыанньа оннук үүт-тураан буолбатаҕын быһыытынан, бу сүбэ мунньахха Саха сирин киин өттө гааһынан хааччыллыыта эрэллээх буолуутун боппуруоһа туруорулунна». Дьокутааттар тыл этиилэригэр «ЯТЭК» ПАУо бу боппуруоска истээччилэри астыннарар иһитиннэриини биэрбэтэҕин ыйдылар.  Ыйытыыларга толору эппиэттэри биэрэр кыахтаах сөптөөх билиилээх-көрүүлээх анал дакылаатчыты туруорбатахтар.  

«ЯТЭК» ПАУо аатыттан хампаанньа быраапка отделын начаалынньыга Мария Афанасьева иһитиннэрии оҥордо. Салгыы «Сахатранснефтегаз» АУо кылаабынай инженерэ, норуот дьокутаата Александр Гоголев дакылаата истилиннэ. Дакылаакка этиллэринэн, бүгүҥҥү күҥҥэ хампаанньа 7 тыһ. км кэриҥэ усталаах гаас турбатын көрөр-истэр, үлэлэтэр. Гааһы туһанааччыга тиэрдэр систиэмэ 1967 сыллаахтан үлэлии турар. «Гаас турбаларын саҥардыыга хампаанньа  сыл аайы 800 мөл. солк. кэриҥэ үбү угар. Сүрүн үлэлэр эргэрбит гаас турбаларын саҥардыыга, гаас баттааһынын намтатар ыстаансыйалары, гааһы салайан биэрэр, бэрээдэктиир пууннары тупсаран оҥорууга ыытыллаллар. Бу ааһан иһэр кыстык биһиги 85 км усталаах «Кыһыл Сыыр – Мастаах» учаастакпытыгар кырата суох кыһалҕалар, уустуктар баалларын көрдөрдө. Онон булгуччу бу учаастакпытыгар болҕомтобутун уурарбыт наада буолла», - диир кылаабынай инженер.

Эмиэ кини тылыттан, бу учаастагы тутуу 5,5 млрд. солк. сыаналанар. Үбүлээһин боппуруоһа федеральнай таһымҥа дьүүллэһиллэ сылдьыбыт. Дакылаатчыт бэлиэтээбитинэн, учаастагы саҥардан тутуу 3-4 сыл устата салҕанан барыан сөп. 2020 сылга «Сахатранснефтегаз» хампаанньа 35 км усталаах саҥа үөс турбалары тардан үлэҕэ киллэрбит. Ол иһигэр 20 км усталаах саахалламмыт учаастак оҥоһуллубут. Бүлүү улууһун гааһынан эрэллээхтик хааччыйар аналлаах гаас турбатын эрэсиэрбэлээх утаҕын Бүлүү куоракка диэри тутуу үлэтэ эмиэ 2020 сылга саҕаламмыт. Үлэ 2022 сылга түмүктэнэрэ былааннанар.

Норуот дьокутаата Павел Ксенофонтов «ЯТЭК» ПАУо салалтата Орто Бүлүүтээҕи гаастаах сиртэн саҕалаан Хабаровскай кыраай Айаан бөһүөлэгэр гаас үөс турбатын тутар былааннааҕын иһитиннэрбитин туһунан санатта. Дьокутаат санаатынан, бу ханнык да дьиҥнээх төрүттэргэ, баар чахчыларга олоҕурбатах, олоххо кыайан киирэр кыаҕа суох былаан.  Кини салҕаан эппитинэн, ресурсалаах бааза кээмэйдэрэ толору чинчиллибэтэхтэринэн, гаастаах сир саппааһа кэмин иннинэ баранар куттала үөскүөн сөп.  Түмүккэ Павел Ксенофонтов, өрөспүүбүлүкэ нэһилиэнньэтин интэриэһин көрөр, ньиэп-гаас ресурсаларынан хааччыйыы уһун болдьоххо эрэллээх буоларын сокуонунан бигэргэтэр көҕүлээһини оҥорорго этии киллэрдэ.

Салгыы бырамыысыланнас уонна геология миниистирэ Максим Терещенко,  «Якутскэнерго» ПАУо генеральнай дириэктэрин солбуйааччы Александр Слоик, «Сахаметан» ХЭУо дириэктэрэ Руслан Шипков иһитиннэриилэри оҥордулар.  

Норуот дьокутааттара Иван Данилов, Виктор Федоров, Андрей Николаев, Павел Ксенофонтов санааларын этиннилэр, этиилэрин киллэрдилэр. Сис кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Павел Петров бу көрүллүбүт боппуруоһунан салгыы парламеҥҥа «Эспиэр чааһын» ыытарга этии оҥордо. «Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр гааһынан хааччыйыы туһунан» сокуон барылын бэлэмнээһин боппуруоһа көрүллэрэ уолдьаспытын уонна наадата тирээн кэлбитин бэлиэтээтэ. 

Орто Бүлүүтээҕи гаас баайдаах сир

Сыыппара

Саха сирин  киин өттүн айылҕа гааһынан хааччыйарга сыл аайы 1,6-1,7 млрд. куб.миэтэрэ айылҕа гааһа хостонор.