Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . -12 oC

Сүрүн сонуннар

Бүгүҥҥү сонуннар

Бэлиитикэ

Тутуу туһунан сытыы сэһэргэһии

Кулун тутар 19 күнүгэр Ил Түмэҥҥэ «Саха Өрөспүүбүлүкэтин Аартыкатыгар социальнай эбийиэктэри уонна чааһынай дьиэлэри тутуу боппуруостара» төгүрүк остуол буолан ааста.
21.03.24 18:51

Экэниэмикэ

Уопсастыба

Табахтааһыны хааччахтыыр сокуон барыла киирдэ

Ил Түмэҥҥэ кулун тутар 26 күнүгэр «Саха Өрөспүүбүлүкэтин сиригэр-уотугар тустаах уопсастыбаннай сирдэргэ табаҕы, никотиннаах бородууксуйаны тардыыга эбии хааччаҕы олохтуур туһунан» сокуон барыла киллэрилиннэ. Сокуон барыла түөрт ыстатыйалаах, онтон бииригэр…
29.03.24 10:35

Култуура

Дьааҥылар артыыстары тыыннаах тойугунан көрүстүлэр

"Артыыстар иhэллэр үhү",- диэн үтүө сурах дьааҥыларга өссө тохсунньу ыйга иhиллибитэ. Онон өр күүппүт артыыстарын көрсөөрү олохтоохтор кэлэр - барар күннэрин эрдэттэн аттаран, астарын-таҥастарын бэлэмнээбиттэрэ ыраатта. Болдьохтоох күн үүммүтүгэр күндү…
07.03.24 11:40

Түһүлгэ

Сааскы саарбах кэмҥэ

Аламай маҥан күн абыралын, үтүөкэн үрүҥ күн үтүөтүн билэргэ үүммүт күнү үөрэ - көтө, сүргэ көтөҕүллэ көрсөр дьоллоох түгэн, саҕаламмыт саҥа күнү айхаллыыр астык түгэн тосхойдо. Кубулҕаттаах кулун тутар ыйбыт кубулуҥ - дьибилиҥ буолар, күлэн иһэн дьэбин…
27.03.24 09:44

Тыа сирэ

Андрей Находкин: Дьон күннээҕи кыһалҕаны эрэ буолбакка, тыа сирин сайдыытыгар кэскиллээх этиилэри туруоруста

Ил Түмэн сиргэ сыһыаннаһыыга, айылҕа ресурсаларыгар уонна экологияҕа сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Андрей Находкин бу күннэргэ бэйэтин уоукургар - Мэҥэ-Хаҥалас улууһугар үлэлиир. Кини улуус баһылыга Дмитрий Тихоновы кытта улуус нэһилиэктэринэн сылдьан…
03.02.24 09:00

Дойдуга бэриниилээх буолуу сыла

Эһиил Пионерия төрүттэммитэ 100 сылын бэлиэтиэхпит

Бүгүн, алтынньы 1 күнүгэр, Москуба куоракка «Кыайыы» түмэлигэр Норуоттар икки ардыларынааҕы «СПО-ФДО» оҕолор уопсастыбаннай түмсүүлэрин сойууһун ассамблеята ыытылла турар. Арассыыйа эригийиэннэриттэн уонна СНГ дойдуларыттан кэлбит делегаттар сайдар саҕахтары…
01.10.21 23:59

Устуоруйа

Устуоруйа

Стамбулга мунан хаалбыппар Таҥара көмөлөспүтэ

2000 сылларга дуоллар 24-25 солк. этэ, онон Сочига барардааҕар Турцияҕа сынньаммыт быдан чэпчэки буолара. Сылаас, ыраас муораҕа күөлэһийэ сөтүөлээн, үгүс-үтүмэн аквапаркаҕа хатааһылаан, бассейнҥа сөрүүкээн, рестораҥҥа төһөнү кыайаргынан ас арааһын амсайан,…
31.08.23 20:56

Аан дойду үрдүнэн коронавирус дьаҥа туран, нэһилиэнньэни аймыан аймаата. Атыы-кутуу, урбаан дьыалатынан   дьарыктанааччыларга ордук улахан охсууну аҕалла диэн бу дьыаланы билэр аналитиктар этэллэр.  Урбаанынан дьарыктанар биир билэр киһим дэлэҕэ «Сыыһа бүддьүөттэн көспүппүн, ыарахан кэмнэр үүннүлэр», -- диэн этиэ суоҕа дуо?

Аан дойду үрдүнэн коронавирус дьаҥа туран, нэһилиэнньэни аймыан аймаата. Атыы-кутуу, урбаан дьыалатынан   дьарыктанааччыларга ордук улахан охсууну аҕалла диэн бу дьыаланы билэр аналитиктар этэллэр.  Урбаанынан дьарыктанар биир билэр киһим дэлэҕэ «Сыыһа бүддьүөттэн көспүппүн, ыарахан кэмнэр үүннүлэр», -- диэн этиэ суоҕа дуо?

Кимнээх улахан охсууну ыллылар?

Бүгүҥҥү күҥҥэ өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн 39150 биирдиилээн урбаанньыт баара биллэр. Бу дьон үксүлэрэ коронавирус  дьаҥыттан экэнэмиичэскэй өттүнэн охсууну, кыһалҕаны көрсүбүттэрэ чуолкай.  Биирдиилээн урбаанньыттартан ас атыылааччылар, остолобуойдаах, банкеттыыр саалалаах, кафелаах, гостиницалаах дьон, таҥас-сап сууйааччылар, таҥас-сап атыылааччылар, култуурунай тэрээһиннэри ыытааччылар, дьиэни өрөмүөннээччилэр ордук улахан охсууну ыллылар. Маннык буолбута өйдөнөр. Дьиэҕэ олоруу эрэсиимин кэмигэр ити этиллибит өҥөлөрү нэһилиэнньэ туһаныыта хас да төгүл кыччаабыта биллэр. Оттон бородууктаны атыылыыр маҕаһыыннаах дьон улахан кыһалҕаны көрсүбэтилэр. Ол тоҕото эмиэ өйдөнөр. Бородууктаны атыылыырынан дьарыктанар хас даҕаны урбаанньыттан ыйыппыппар, бары кэриэтэ  ас-үөл  бастакы миэстэҕэ турар буолан, атыылара бара турарын туһунан эттилэр, хаһааҥҥытааҕар да өссө элбэх атыыланна диэччилэр кытары бааллар. Ол оннугар таҥаһы-сабы, хаһаайыстыбаннай малы-салы, оҕо таҥаһын атыылааччылар   улахан кыһалҕаҕа түбэспиттэр. Атыылыыр табаардарын нэһилиэнньэ букатын атыыласпат буолан хаалбыт.

Сорох хайысха испииһэккэ суох

 

РФ бырабыыталыстыбата муус устар  3 күнүгэр  коронавирус дьаҥыттан эмсэҕэлээбит экэниэмикэни тутар сүрүн салаалар испииһэктэрин оҥорон бигэргэппитэ.   Ол курдук, авиатаһыы, авиапорт өҥөтүн оҥоруу (ОКВЭД (общероссийский классификатор видов экономической деятельности)  49.3, 49.4, 51.1, 52.21, 52.21.21 уонна 52.23.1), култуура тэрээһиннэрин тэрийии (ОКВЭД 90, 59.14, 91.02, 91.04.1), физкультурнай-чэбдигирдиини  оҥоруу (ОКВЭД 93, 96.04, 86.90.4), туристическэй өҥөнү оҥорооччулар (ОКВЭД 79, 55, 56), араас кэнпэриэнсийэлэри, быыстапкалары тэрийээччилэр (ОКВЭД 82.3), нэһилиэнньэҕэ олох-дьаһах  өҥөтүн оҥорооччулар (ОКВЭД 95, 96.01, 96.02), доруобуйа харыстыбылыгар (стоматология, ОКВЭД 86,23), араас табаардарынан эргинээччилэр (ОКВЭД 45.11.2, 45.11.2, 45.19.2 о.д.а.) сүрүн испииһэккэ бааллар. Бу хайысхаҕа киирбиттэргэ  судаарыстыбаттан аадырыстаах көмө оҥоһуллуоҕа. Онтон муус устар 10 күнүгэр сүрүн испииһэккэ  киинэни тэрийиини (ОКВЭД 59,14) уонна доруобуйа харыстыбылыгар стоматологическэй быраактыканы (ОКВЭД 86.23) киллэрэн биэрбиттэрэ. Салгыы муус устар 18 күнүнээҕи дьаһалынан аадырыстаах көмө испииһэгин  мусуой  тэрээһинин (ОКВЭД 91.02), зоопарканы тэрийии (ОКВЭД 91.04.1) уонна араас табаардарынан эргинээччилэр (ОКВЭД 45.11.2, 45.11.2, 45.19.2, о.д.а) хайысхалара эбиллибиттэрэ. Көрөрбүт курдук, экэниэмикэ сүрүн хайысхалара, салаалара бары хабыллыбыттар.  Ол эрээри, урбаанньыттар этэллэринэн, ити хайысхалар истэригэр баар биирдиилээн  ОКВЭД-тар суохтар эбит. Холобур, биир урбаанньыт  бородуукта буолбатах табаардары атыылыырынан  дьарыктанар эбит. Онно 47.19-таах ОКВЭД киллэриллибэтэх, ол оннугар 47.19.1-дээх ОКВЭД баар. Онон бу  урбаанньыт ханнык да көмөнөн туһанар кыаҕа суох.  Биирдиилээн урбаанньыттар ОКВЭД-тара сөп түбэспэккэ,  аадырыстаах көмөнү ылбат туруктаахтарыттан хомойоллорун биллэрэллэр. Этэргэ дылы, эмиэ хаарты хараҕын курдук буолан тахсарыгар тиийэр. Урбаанньыттар бары  судаарыстыба көмөтүнэн туһанар кыахтара суох эбит диэн санааҕа кэлиллэр. Салгыы улуустарга араас хайысхаҕа урбаанынан дьарыктана сылдьар дьон санааларын ааҕыҥ.

Урбаанньыттар санаалара, этиилэрэ

Иэспин кыайан төлүүр кыаҕым суох

Софья Николаева, Кэбээйи улууһун Сииттэ нэһилиэгин урбаанньыта:

- Урбаанньыт быһыытынан дьарыгым киэҥ. Килиэптэн саҕалаан бурдук аһын арааһын астыыбын. Сибиинньэ иитэбин. Бородуукта уонна хаһаайыстыбаннай табаардары атыылыыр маҕаһыыннаахпын. Бородууктаны, аһы-үөлү атыылыырга кыһалҕаны көрсө иликпин.   Арай, хаһаайыстыбаннай уонна таҥас-сап атыытыгар күчүмэҕэйдэр  үөскээтилэр. Атыыга суоҕун кэриэтэлэр. Бородуукта бүтэн хаалыа диэн  баар үппүтүн-харчыбытын барытын онно уктубут. Ол оннугар гааспыт, уоппут төлөбүрэ төлөммөккө турар.  Кууһунан атыылааччылар (оптовайдар) сыаналарын үрдэтэн улахан охсууну оҥорон эрэллэр. Дьиҥэр, итини былаас  кытаанах хонтуруолга ылара буоллар. Бу кыһалҕалар түмүллэннэр  хотон тутуутугар инвестиционнай диэн иэс харчы ылбыппын кыайан төлөөбөккө сылдьабын.  Уопсайынан, урбааҥҥа олус  ыарахан кэм-дьыл кэллэ.

 

 

Төһө кыалларынан үлэлиибит

 

Александр Антонов, Үөһээ Бүлүү сэлиэнньэтигэр "ПРО ФОТО" хаартыскаҕа түһэрии уонна полиграфия өҥөтүн оҥорор тэрилтэ салайааччыта:

- Биһиги нэһилиэнньэҕэ өҥөнү оҥорор тэрилтэбит. Дьону кытта алтыһан үлэлиибит. Коронавирус дьаҥыттан сылтаан дьиэҕэ олоруу эрэсиимэ киириэҕиттэн килийиэннэр олус аҕыйаатылар. Атыылаһааччы, сакаастааччы суох буолла даҕаны урбаанньыттар үлэбит тохтууругар тиийэр.  Ол гынан баран, төһө кыалларынан, санаабытын түһэрбэккэ, ыраахтан сакаас ылан үлэлии  олоробут. Бастаан утаа интэриниэт көмөтүнэн үлэлииргэ ыарахан соҕус этэ. Онтон билигин син үөрэннибит. Коронавирус дьаҥа туруон иннинэ 4 үлэһиттээх этибит. Бары тутуспутунан бэйэ-бэйэбитигэр көмөлөсүһэн, баар балаһыанньаны өйдөөн үлэлии сылдьабыт.  Бары биир санаанан салайтаран,  килийиэннэри кытта  социальнай ситим (бассаап, инстаграм) көмөтүнэн сакаас  ылан үлэлии олоробут.

Нэһилиэнньэ бары араҥата эмсэҕэлээтэ

Александр Ариносов, “Опора России» Саха сиринээҕисалаатын толорооччу дириэктэрэ:

- Судаарыстыба урбаанньыттарга улаханнык көмөлөһүө суох диэн көрөбүн. Биирдиилээн урбаанньыттар бу  балаһыанньаттан эмсэҕэлээбиттэрин уһуннук дакаастыыһылар. Көмөнү хойут ылаллара буолуо. Дьиҥэр, кинилэргэ көмө харчы сарсын, өйүүн наада. Бу күннэргэ урбаанньыттар үксүлэрэ күүтүү түһүмэҕэр олорбуттара. Маҥнайгы ыйы өссө тулуйдулар, иккис, үһүс ыйдары, биллэн турар, ыараханнары көрсүөхтэрэ, көрүстүлэр даҕаны. Онон судаарыстыба билигин урбаанньыттарга сэргэ, нэһилиэнньэҕэ барыларыгар көмөнү оҥоруон наада. Холобур, Америкаҕа, Германияҕа нэһилиэнньэҕэ хайдах курдук көмөлөстүлэр. Тоҕо диэтэххэ, бу коронавирус дьаҥыттан нэһилиэнньэ бары араҥата эмсэҕэлээтэ, охсууну ылла.

Көмө хайаан да наада

Андрей Халдеев,  тутуу матырыйаалын оҥорор “Интехстрой” ХЭУо салайааччыта:

- Коронавирус дьаҥыттан сылтаан тутуу матырыйаалын атыылаһыы лаппа аҕыйаата. Атыы-кутуу барыыта бытаарда да, ол чааһынай тэрилтэ инники өттүгэр үлэлииригэр, биллэн турар, күчүмэҕэйдэри үөскэтэр.  Ол да буоллар тутуу матырыйаалларыттан сэндвич-панеллары, тимир лиистэри оҥоро олоробут. Үлэһиттэрбитин маасканан, антисептигынан толору хааччыйдыбыт. Атыылаһааччы уонна атыылааччы икки ардыгар таас түннүгү туруорбуппут. Бу, биллэн турар, чааһынай тэрилтэҕэ ороскуот буолар.   Биһиги курдук тутуу матырыйаалларын оҥоруунан дьарыктанар тэрилтэлэргэ судаарыстыбаттан көмө хайаан да наада.  6 %-наах кирэдьиит биэриэхтээхтэр этэ да, бу диэн чуолкайдык быһаарылла илик.  

Биһиги курдук урбаанньыттар хайдах  буолабыт?

 

Иннокентий Босиков,  реклама, полиграфия өҥөтүн оҥорор урбаанньыт, Дьокуускай куорат олохтооҕо:

- Коронавирус дьаҥа турбутунан сибээстээн, биир уостарынан  аччыгый уонна орто биисинэһи өйүөхпүт дииллэр да, оннук-айылаах көмөнү көрүө суохпут быһыылаах. Ол курдук, нолуок иниспиэксийэтигэр  нолуогу төлүүрү уһаттарарга уонна тиийинэн олоруу алын кээмэйин субсидиятыгар атыыр аккаас ылан олоробун. Биһиги курдук урбаанньыттар итинник көмөҕө хапсыбат эбиппит диэн санааҕа кэллим. Билиҥҥи туругунан авиатаһаҕаһы тиэйээччилэр, гостиницалаах, турагенстволаах уонна киинэтыйаатырдаах урбаанньыттар көмөнү туһанар кыахтаахтар эбит. Онон биһиги курдук боростуой урбаанньыттар инники дьылҕабыт хайдах буолара чуолкай биллибэт.

 

Анал көмө ирдэбилэ элбэҕэ бэрт

Анатолий Лю-Фа,  Горнай улууһун Бэрдьигэстээх сэлиэнньэтигэр урбаанньыт, улуус дьокутаата:

- Биирдиилээн урбаанньыттар үлэлиирбит тухары барыстаах буолабыт.  Бу уустук балаһыанньаҕа судаарыстыба көмөтө баар эрээри, хомойуох иһин, докумуоҥҥа ирдэбиллэрэ элбэҕэ бэрт. Киһи аҥардас сүрэҕэлдьээн да хомуйуон баҕарбат. Бэрдьигэстээххэ киин баанньыгы үлэлэтэбин. Билигин коронавирус дьаҥыттан сылтаан дьон-сэргэ да сылдьыбатыттан баанньык үлэлээбэт, өтөрүнэн үлэлиирэ да саарбах. Иккис хайысхаҕа урбаанньыттыыр буоламмын этэҥҥэ син кыһалҕаны билэ иликпин.   Холобур, парикмахерскайдаах, салуоннаах, таҥас-сап тигэр сыахтаах, гостиницалаах, бытовой өҥөнү оҥорооччулар ыарахан, уустук балаһыанньаҕа түбэстилэр. Чиэһинэйдик эттэххэ, бассаапка, инстаграмҥа бүддьүөт үлэһиттэрэ дьиэҕэ олорор үчүгэй дии-дии  суруйан ыыталларын биир бэйэм адьас сүбэлээбэтим. Биһиги балаһыанньабытыгар киирэллэрэ буоллар атыннык чуопчаарыа этилэр.  Мин түөрт оҕолоохпун, кэргэним кинилэри көрөн олорор. Иккис хайысхабынан урбааннаан үлэлии сылдьабын. Дьиэбэр олох олорбоппун, күн аайы күүстээх үлэ. Төһө кыалларынан, маасканы кэтии эрэсиимин тутуһабын. Бу коронавирус дьаҥа хаһан намырыырын олус күүтэбин.  Ил Дархан Айсен Николаев  брифинин көтүппэккэ көрөбүн, истэбин. Бу балаһыанньа биир өттүнэн элбэххэ үөрэттэ, такайда. Уопсайынан, ханнык да кириисискэ таарыллыбат, бас бэриммэт бисиинэһи толкуйдуохха наада эбит диэн санааҕа, толкуйга кэллим. 

аччат кризис фото 2 2

  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Комментарии (0)

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением