Саха сиригэр хайдах саҕаланна?

Билиҥҥитэ икки вакцина регистрацияламмыт: “Спутник V” (Гамалеи киин) уонна “ЭпиВакКорона” (“Вектор” киин). Үһүс вакцинаны Чумаков аатынан иммунобиологическай препараттары чинчийэр кииҥҥэ оҥорбуттар уонна килиниичэскэй боруобаны ааһа сылдьар.

Ааспыт сылга вакциналааһын бастакы түһүмэҕэ “кыһыл зонаҕа” үлэлии сылдьар миэдиктэртэн уонна учууталлартан саҕаламмыта. Саха сиригэр 2021 сыл тохсунньу 27 күнүнээҕи туругунан анал быһыыны уопсайа 10783 киһи ылбыт.

СӨ доруобуйаҕа харыстабылын миниистирэ Елена Борисова суһал ыстаап мунньаҕар иһитиннэрбитинэн, биһиги эрэгийиэммитигэр «Спутник V» вакцина элбэх баартыйанан аҕалыллыбыт. Санатар буоллахха, бу вакцина бастакынан регистрацияламмыта. Онон саастаах дьон ылыахтарын сөп. Арай, сокуоннай саастарын туола илик оҕолорго, хат эбэтэр эмтэрэр дьахталларга, аллергиялаах

дьоҥҥо быһыыны туруорар көҥүллэммэт. Оттон «ЭпиВакКорона» вакцинаттан сааһынан хааччах билиҥҥитэ уһулла илик, онон маассабайдык туруоруллубат.

Быһыыны хайдах биэрэллэрий? “Быһыыны биэрэр пууҥҥа кэлбит киһини маҥнай температуратын кээмэйдииллэр, дьон бары хайаан да мааскалаах уонна бэрчээккилээх буолуохтаахтарын ирдииллэр. Быһыыны ылар киһи сөбүлэҥ докумуонун толорор. Вакцинаны аҕыйах сөкүүндэ иһигэр биэрэллэр. Сиэстэрэ укуол туруорбутун кэнниттэн быһыыны ылбыт киһи иккис быһыытын ылар күнүн бэйэтэ болдьуур”, -- диэн тустаах саайтка суруллубут.

Вакцина бастакы компоненын киллэрбиттэрин кэнниттэн иккис эбэтэр үһүс нэдиэлэтигэр киһи этигэр-хааныгар антителалар үөскүүллэр. Онон иккис компонены 21 күн буолан баран ылыллыахтаах.

Дьоҥҥо хайдах дьайыан сөбүй? Анал быһыыны ылбыт кэнниттэн температура үрдүөн сөп. Оччоҕуна, төһө кыалларынан, уолуйуллуо суохтаах. Температура 38-ка диэри үрдээтэҕинэ, эминэн түһэриллиэхтээх. Оттон 38-тан үөһэ таҕыстаҕына, бырааһы ыҥырыллыахтаах.

Быһыыны ылбыт киһи этигэр-хааныгар коронавируһу утары иммунитет хаһан үөскүүрүй? Үөһэ этиллибитин курдук, «Спутник V” вакцина икки компонентан турар, ол эбэтэр иккитэ төхтөрүйэн бэриллэр. Ол курдук, бастакы компонены ылбыт күнтэн 42-с күнүгэр иммунитет киһиэхэ үөскүөхтээх диэн иһитиннэрэллэр.

Араас сурахтар-садьыктар

Социальнай ситимнэринэн сымыйа аҥаардаах сурахтар элбэхтик тарҕаналлар. Быһыыны ылан баран, доруобуйаларыгар охсууну ылбыттарын туһунан араастаан суруйаллар. Холобур, Ньурба биир нэһилиэгин сиэстэрэтэ быһыыны ылан баран, өйүн сүтэрбит диэн сонуну тарҕаппыттара. Сиэстэрэҕэ төлөпүөнүгэр эрийэн ыйыталаспыппар, «Ньурба Маалыкайын амбулаториятыгар сиэстэрэнэн үлэлиибин. Арай, бассаапка быһыыны ылан баран, уҥан хаалбытым туһунан сонуну ааҕан олус соһуйбутум. Дьон ону-маны айа охсон суруйалларыттан киһи сөҕөр эрэ. Мин быһыыны ылан баран, өйбүн адьас сүтэрбэтэҕим. Түүн дьуһуурустубалаабытым уонна сарсыарда улуус киинигэр быһыыны ыла киирбитим. Уһуннук айаннаныллар. Быраас доруобуйам туругун көрөн-истэн баран, быһыыны биэрбитэ. Ирдэбил быһыытынан чаас аҥаара балыыһаҕа олорбутум. Бу кэмҥэ сылайан эбитэ дуу, долгуйан эбитэ дуу, хааным баттааһына 140/90 буолбута. Сытыаран сынньаппыттарын кэнниттэн барыта этэҥҥэ буолбута. Билигин этэҥҥэбин, доруобуйам туруга мөлтөөбүт сибикитэ суох, үлэлии-хамсыы сылдьабын», -- диэн быһааран биэрдэ.

Вакцина туһунан ыйытыыларга хоруй

Арассыыйаҕа биллэр быраас Александр Мясников коронавирус уонна анал вакциналар тустарынан дьон ыйытыыларыгар хоруйдаабыт.

--Ханнык быһыыны ылабытый?

--Билиҥҥитэ икки вакцина регистрацияны ааста. Үгүс дьон ханнык ордугуй диэн ыйыталлар. Бырааһы кытта сүбэлэһиэххитин наада.

-- Искэн уонна дьарҕа ыарыылаахтар быһыыны ылыахтарын сөп дуо?

--Ылыахтарын сөп. Итинник ыарыылаахтар коронавирус ыарыытыттан ордук эмсэҕэлиир дьон категориятыгар киирсэллэр. Кинилэр бастакы уочаратынан коронавирус дьаҥыттан харыстаныахтаахтар. Ол эрээри, вакцина кинилэргэ төһө көдьүүстээхтик дьайыан сөбүн билбэппит. Иммунитеттара мөлтөх буолан, быһыы 100 % харыстыаҕа диир кыахпыт суох. Ол эрээри, ыарыыттан сэрэтии быһыытынан вакцинаны ылаллара ордук.

--Коронавируһунан ыалдьыбыт киһи быһыыны ылыан сөп дуо?

--Күһүҥҥэ диэри ылыа суохтарын наада. Онуоха диэри иммунитеттаахтар.

--Коронавирус көрүҥэ уларыйар дииллэр. Ол киһи доруобуйатыгар сэрэхтээҕэ биллэр. Вакцина көрүҥэ уларыйбыт коронавирустан харыстыыр дуо?

--Микробиологтар вакциналар коронавирус саҥа көрүҥүттэн көмүскүүр кыахтааҕын этэллэр, ол эрээри көмүскүүр көдьүүстэрэ арыый да намтыан сөбүн ыйаллар. Холобур, аныгы вакциналар коронавирустан 95 % көмүскүүр буоллахтарына, саҥа көрүҥтэн 85 % көмүскүөхтэрин сөп. Мантан сабаҕалаатахха, саҥа вакциналар нэһилиэнньэ маассабайдык ыалдьарыгар тиэрдиэхтэрэ суоҕа.

--Нэһилиэнньэ хас бырыһыана быһыыны ыллаҕына, дойду үрдүнэн кэлэктиибинэй дэниллэр иммунитет үөскүөҕэй?

--Кэлэктиибинэй иммунитет быһыыны ылбатах дьоҥҥо сыһыаннаах. Вакцинаны баҕа өттүнэн уонна доруобуйаларын туруга көҥүллээбэтинэн (холобур,аллергиялаахтар, саахарнай диабеттаахтар) ылбатах дьоҥҥо хайаан да кэлэктиибинэй иммунитет наада. Оттон быһыыны ылбыт киһи оннук иммунитекка наадыйбат, тоҕо диэтэххэ, киниэхэ тус иммунитет үөскүүр. Түөрүйэҕэ этиллэринэн, нэһилиэнньэ 70-90 %-на быһыыны ыллаҕына, вируһу олохпутуттан «үүрүөхпүтүн» сөп. Оттон ыарыыттан өлүүнү уонна ыараханнык ыалдьыыны аҕыйатар туһугар, нэһилиэнньэ 30-40 %-на быһыыны хайаан да ылыан наада. Чуолкайдыыбын, бу учуонайдар үөрэтэн баран, түөрүйэ быһыытынан иһитиннэриилэрэ буолар.

-- Ыалдьыбыт дьон доруобуйаларын туруга антителаларыттан тутулуктаах дииллэр. Оннук дуо?

--Ханнык баҕарар сыстыганнаах ыарыы кэнниттэн антителалар көрдөрүүлэрэ эмискэ түһэр. Ол нуорманан ааҕыллар. Киһи килиэккэлэрэ ыарыы туһунан «өйдөөн хаалаллар». Ол иһин ыарыы иккистээн киирдэҕинэ, киһи этигэр-хааныгар антителалар үөскээбитинэн бараллар.

Бэлиэтээһин

Тохсунньу 25 күнүгэр РФ Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин COVID-19 пандемиятынан киллэриллибит хааччахтааһыны сыыйа-баайа тохтотор туһунан иһитиннэрдэ. Арассыыйаҕа ыарыынан олохтоммут балаһыанньа арыый сымнаабытын, ыарыыга хабыллар дьон ахсаана күн аайы аҕыйыы турарын бэлиэтээбиттэр. «Бу көрдөрүүлэр хааччахтааһыны сэрэнэн тохтоторбутугар төрүөт биэрдилэр. Сыыйа-баайа олохпут урукку укулаатыгар төннөр инибит», -- диэн Владимир Путин Устудьуон күнүгэр үрдүк үөрэх кыһаларыгар үөрэнэр устудьуоннары кытары көрсүһүүтүгэр эппит.

Саха сиригэр олунньу 15 күнүгэр диэри хааччахтааһыны сымнатар туһунан быһаарыы таҕыста. Ил Дархан Айсен Николаев Ыйааҕар халандаар былааныгар киирбит официальнай уонна эрэгийиэннээҕи спортивнай күрэхтэһиилэр, Роспотребнадзору уонна ыарыыны утары охсуһар суһал ыстаабы кытта быһаарсан баран, көрөөччүлэрэ суох ыытыллыахтарын сөбүн туһунан этиллэр. Маны сэргэ, култуура тэрилтэлэрэ, айар устуудьуйалар испэктээкиллэри, кэнсиэртэри көрдөрөллөрө көҥүллэммит. Култуура кииннэрэ 15 киһиттэн элбэҕэ суох тэрээһиннэри ыытыахтарын сөп.

Дьокутаат кэмэнтээрийэ

Владимир Чичигинаров, Ил Түмэн доруобуйа харыстабылыгар, социальнай көмүскэлгэ, үлэлээх уонна дьарыктаах буолууга сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ:

--Ааспыт сыл ахсынньытыгар РФ Доруобуйаҕа харыстабылын министиэристибэтин бирикээһинэн коронавирус дьаҥыттан вакцинаны биэриини халандаар былааныгар киллэрбиттэрэ. Министиэристибэ «Коронавирус ыарыытыттан вакцина дозатын тарҕатыы туһунан” анал докумуонугар биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр олунньуга диэри вакцина 69500 дозатын ыыталларын туһунан этиллэр.

СӨ Доруобуйаҕа харыстабылын министиэристибэтин ахсынньы 29 күнүнээҕи бирикээһинэн, бу сыл бастакы кыбаарталыгар быһыыны биэрии былаана бигэргэммитэ. Быһыыны бастаан мэдиссиинэ, Роспотребнадзор, ИДьМ, социальнай эйгэ үлэһиттэрэ, үөрэх тэрилтэлэрин педагогтара, исписэлиистэрэ, бырамыысыланнас салаатын

үлэһиттэрэ, сулууспалаахтар, устудьуоннар, дьарҕа ыарыылаахтар ылаллар.

Өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн анал быһыыны мэдиссиинэ 43 тэрилтэтигэр биэрэллэр, олорго анал 147 пуун уонна көһө сылдьан үлэлиир кыахтаах 109 биригээдэ тэриллибиттэр. Бу пууннар, биригээдэлэр сууккаҕа 3000 киһиэхэ быһыыны биэрэр кыахтаахтар. Анал тэрээһиҥҥэ 450 миэдик үлэлиир.

Тохсунньу 26 күнүнээҕи туругунан өрөспүүбүлүкэҕэ «Гам-КОВИД-Вак» вакцина 26092, «Эпи-Вак-Корона» вакцина 1200 дозаларын ыыппыттара (барыта холбоон, 27292 дозаҕа тэҥнэһэр). Бу күннэргэ өрөспүүбүлүкэ 25 улууһугар быһыыны биэрии ыытыллар.