Сокуон барылын Госдума дьокутааттара Г.А. Зюганов, А.В. Гордеев, В.И. Кашинин, О.А. Лебедев, И.И. Лоор оҥордулар.  

Сокуон быһаарыы суругар, ыҥырыа экологическэй систиэмэ тутаах сүһүөҕэ, айылҕаҕа култуурунай уонна дьиикэй үүнээйилэри куоппаһырдыыга улахан оруоллаах, айылҕа сокуона тутуһулларыгар уһулуччу дьайыылаах харамай диэн суруллубут.

Ону таһынан мүөт киһи доруобуйатыгар ас уонна доруобуйаны бөҕөргөтөр эбии аһылык быһыытынан уһулуччу суолталааҕа ыйыллыбыт. Ыҥырыа бородууксуйата бырамыысыланнас 50 араас салаатыгар, аска-үөлгэ, фармацевтикаҕа киэҥник туһаныллара ыйыллыбыт.

Сокуон Арассыыйаҕа ыҥырыа иитиитин сайдыыта судаарыстыбаннай бэлиитикэ болҕомтотугар киирэрин ситиһэр. Онон ханнык хайысхаларынан туох өйөбүллэр оҥоһуллуохтаахтарын чопчулуур.

Саҥа сокуон олоххо киирдэҕинэ, Арассыыйаҕа ыҥырыа бородууксуйатын хаачыстыбата тупсарыгар, тыа хаһаайыстыбатын энтомофильнай үүнээйилэрин ас кутууларын көрдөрүүтэ үрдүүрүгэр, дойду үрдүнэн ыҥырыаны харыстааһыҥҥа улахан дьайыыны оҥоруохтаах.

Ыҥырыа иитиитин сокуонунан, ыҥырыа иитээччилэргэ атын тыа хаһаайыстыбатын табаары оҥорооччуларыгар курдук судаарыстыба уонна олохтоох бэйэни салайыы уорганнара өйөбүллэри оҥорор кыахтаныахтара.

Росстат дааннайынан, бүгүҥҥү күҥҥэ Арассыыйа мүөтүн 94 %-нын (65 тыһ туоннаттан 61,1 туоннатын) кэтэх хаһаайыстыбалар оҥороллор. Бу хаһаайыстыбалар оҥорбут бородууксуйаларын баара-суоҕа 44,6 %-нын (29 тыһ. туоннаны) эрэ кыайан батара олороллор.

Сокуону оҥорооччулар сыллата ыҥырыа ахсаана аҕыйаан иһэригэр болҕомтолорун уураллар. Ол курдук, 1990 сыллаахха Арассыыйа хаһаайыстыбаларыгар 4,5 мөл ыҥырыа дьиэ кэргэнэ баар эбит буоллаҕына, 2019 сылга ити көрдөрүү 3,1 мөл дьиэ кэргэҥҥэ диэри түспүт.  Онон сокуоҥҥа оҕуруот үүннэриитигэр киэҥник туттуллар, ыҥырыалары сүүһүрдэн өлөрөр пестицидтарга уонна агрохимикаттарга, ыҥырыаны харыстааһыҥҥа, транспортировкатыгар сыһыаннаах чопчу ыстатыйалар киирбиттэр.  

Ыҥырыа иитиитин сокуона РФ субъектарыгар номнуо ылыллыбыт 41 эрэгийиэннээҕи сокуону биир тиһиккэ холбуур уонна ыҥырыа иитиитин сайыннарыыга, ыҥырыаны харыстааһыҥҥа биир кэлим хонтуруолу үөскэтэр.

Ил Түмэн пресс-сулууспатын матырыйаалынан.