Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . -12 oC

Сүрүн сонуннар

Бүгүҥҥү сонуннар

Бэлиитикэ

Тутуу туһунан сытыы сэһэргэһии

Кулун тутар 19 күнүгэр Ил Түмэҥҥэ «Саха Өрөспүүбүлүкэтин Аартыкатыгар социальнай эбийиэктэри уонна чааһынай дьиэлэри тутуу боппуруостара» төгүрүк остуол буолан ааста.
21.03.24 18:51

Экэниэмикэ

Ытык Дьааҥы сиригэр Сылгыһыт Күнэ алгыһы түhэрииттэн саҕаланыаҕа

Мария Архипова хаартыскаҕа түhэриитэ. 2023 с. / ЯСИА/ Кэлэр ый саҕаланыытыгар Ытык Дьааҥы сиригэр Аартыка эргимтэтигэр тыа хаhаайыстыбатын сайдыытын итиэннэ хоту сир тыйыс айылҕатыгар саха сылгытын үөрдээн иитиини сайыннарыы итиэннэ инники кэскилин торумнуур…
29.03.24 18:26

Уопсастыба

Табахтааһыны хааччахтыыр сокуон барыла киирдэ

Ил Түмэҥҥэ кулун тутар 26 күнүгэр «Саха Өрөспүүбүлүкэтин сиригэр-уотугар тустаах уопсастыбаннай сирдэргэ табаҕы, никотиннаах бородууксуйаны тардыыга эбии хааччаҕы олохтуур туһунан» сокуон барыла киллэрилиннэ. Сокуон барыла түөрт ыстатыйалаах, онтон бииригэр…
29.03.24 10:35

Култуура

Дьааҥылар артыыстары тыыннаах тойугунан көрүстүлэр

"Артыыстар иhэллэр үhү",- диэн үтүө сурах дьааҥыларга өссө тохсунньу ыйга иhиллибитэ. Онон өр күүппүт артыыстарын көрсөөрү олохтоохтор кэлэр - барар күннэрин эрдэттэн аттаран, астарын-таҥастарын бэлэмнээбиттэрэ ыраатта. Болдьохтоох күн үүммүтүгэр күндү…
07.03.24 11:40

Түһүлгэ

Сааскы саарбах кэмҥэ

Аламай маҥан күн абыралын, үтүөкэн үрүҥ күн үтүөтүн билэргэ үүммүт күнү үөрэ - көтө, сүргэ көтөҕүллэ көрсөр дьоллоох түгэн, саҕаламмыт саҥа күнү айхаллыыр астык түгэн тосхойдо. Кубулҕаттаах кулун тутар ыйбыт кубулуҥ - дьибилиҥ буолар, күлэн иһэн дьэбин…
27.03.24 09:44

Тыа сирэ

Андрей Находкин: Дьон күннээҕи кыһалҕаны эрэ буолбакка, тыа сирин сайдыытыгар кэскиллээх этиилэри туруоруста

Ил Түмэн сиргэ сыһыаннаһыыга, айылҕа ресурсаларыгар уонна экологияҕа сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Андрей Находкин бу күннэргэ бэйэтин уоукургар - Мэҥэ-Хаҥалас улууһугар үлэлиир. Кини улуус баһылыга Дмитрий Тихоновы кытта улуус нэһилиэктэринэн сылдьан…
03.02.24 09:00

Дойдуга бэриниилээх буолуу сыла

Эһиил Пионерия төрүттэммитэ 100 сылын бэлиэтиэхпит

Бүгүн, алтынньы 1 күнүгэр, Москуба куоракка «Кыайыы» түмэлигэр Норуоттар икки ардыларынааҕы «СПО-ФДО» оҕолор уопсастыбаннай түмсүүлэрин сойууһун ассамблеята ыытылла турар. Арассыыйа эригийиэннэриттэн уонна СНГ дойдуларыттан кэлбит делегаттар сайдар саҕахтары…
01.10.21 23:59

Устуоруйа

Устуоруйа

Стамбулга мунан хаалбыппар Таҥара көмөлөспүтэ

2000 сылларга дуоллар 24-25 солк. этэ, онон Сочига барардааҕар Турцияҕа сынньаммыт быдан чэпчэки буолара. Сылаас, ыраас муораҕа күөлэһийэ сөтүөлээн, үгүс-үтүмэн аквапаркаҕа хатааһылаан, бассейнҥа сөрүүкээн, рестораҥҥа төһөнү кыайаргынан ас арааһын амсайан,…
31.08.23 20:56

 Гвардия младшай лейтенана Кузьмин Иннокентий Васильевич сэриигэ 1942 сыл бэс ыйын 24 күнүгэр аттаммыт. Кини учуутал үөрэхтээх буолан, бойобуой-бэлитиичэскэй уонна снайперскай бинтиэпкэҕэ бэлэмнэнии толору куурсун Молотовскай уобалас Юг диэн станциятын байыаннай чааһыгар барбыт.

 Гвардия младшай лейтенана Кузьмин Иннокентий Васильевич сэриигэ 1942 сыл бэс ыйын 24 күнүгэр аттаммыт. Кини учуутал үөрэхтээх буолан, бойобуой-бэлитиичэскэй уонна снайперскай бинтиэпкэҕэ бэлэмнэнии толору куурсун Молотовскай уобалас Юг диэн станциятын байыаннай чааһыгар барбыт.

Сэриигэ бастакы сүрэхтэниитэ Хотугулуу-Арҕаа фронт 21-с  туспа хайыһар биригээдэтигэр снайпер быһыытынан Старай Руссаҕа буолбут. Элбэх өстөөҕү суулларан, тута холобурга сылдьар буойуттар ахсааннарыгар киирбит.  Урутаан суруйдахха, И.В. Кузьмин бары кыргыһыыларга харса-хабыра суох, бэйэтин харыстаммакка хорсуннук, элбэхтэ бааһыран, саллааттары өстөөҕү үлтү сынньарга угуйан, 1942-1945 с.с. сэриилэспит киһи буолар.

кузьмин

         1943 сыл кулун тутарыгар 21-с туспа хайыһар биригээдэтэ бойобуой киирсиитэ тохтотуллан, сэриигэ ордон хаалбыттары Воронежскай фронт 13-с салгын-десантнай аармыйатын 4-с  дивизиятын 18-с гвардейскай стрелковай полкатыгар сыһыараллар. Иннокентий Васильевич 45 мм орудиеҕа наводчигынан ананар. Манна эмиэ пушканан бэргэн ытааччынан, снайпер-наводчигынан дивизиятыгар биллэн барар, холобурга сылдьар буойун буолар.

         1943 сыл сайын бэс-атырдьах ыйдарыгар Курскай-Орловскай кыргыһыыттан саҕалаан, Поныри станция тулатынан бөҕөргүтүнэн сытар немецкэй-фашистскай аармыйа чаастарын кытары кыргыһыыларга 2 пулеметнай дзоту, 3 пулеметнай туочуканы уонна биэс уонча саллааты, офицердары суох гыммытын иһин "Кыһыл Сулус" уордьанынан наҕараадаланар. 1943 сыл алтынньы ый 10 күнүгэр Ворошиловскай диэн дэриэбинэ иһин киирсиигэ өстөөх 4 пулеметнай дзотун суох оҥорор, онон кимэн киириигэ кыах биэрэр. Ити кыргыһыы түмүгүнэн И.В. Кузьмин "Хорсунун иһин" мэтээлинэн наҕараадаланар.

          1944 сыл кулун тутар 10-29 күннэригэр Бессарабия Грушевец диэн станицатын тула сэриилэһиигэ өстөөх 6 пулеметнай туочукаларын уонна 82 саллаатын, офицердарын суох гынар. Бу героизмын иһин командование снайпер-наводчик, гвардия ефрейтора И.В. Кузьмины Аҕа дойду сэриитин II степеннээх орденынан наҕараадалыыр.

         1944 сыл атырдьах ыйын 20 күнүгэр Ясса куорат аттыгар фашистар 4 пулеметнай туочукаларын уонна 41 пехота саллааттарын кыргар. Ити ый 30 күнүгэр бэйэтин 45 мм пушкатынан 100-чэкэ саллааты уонна офицеры сууһарар. Ити иһигэр тус бэйэтэ өстөөҕү кытары илиинэн хапсыһыыга 11 ньиэмэһи өлөрөр, 14 киһини билиэн ылар. Бу  хорсун быһыытын иһин гвардия сержана И.В. Кузьмин Аҕа дойду сэриитин I степеннээх орденынан наҕараадаланар.

         Улахан наҕараадаҕа тиксиэҕин 1938 сыллаахха репрессиялана сылдьыбыта мэһэйдээбит буолуон сөп. Иннокентий Васильевич Таатта Чычымаҕар оскуолаҕа дириэктэрдии сырыттаҕына,  "Холкуос бэрэссэдээтэлин кимнээх өлөрбүттэрин билэр буолуон сөп, ол эрээри ону кистиир. Оҕолор тыҥаларын соруйан буортулаары, оскуоланы штукатуркалаппыт. Үөрэнээччилэри илиинэн дорооболоһорго -- "мещанскай" култуураҕа үөрэппит", -- диэн уорбалааннар, Ытык Күөлгэ киллэрэн, дэлби доппуруостаан хаайбыттар. Ол личнэй дьыалатыгар тиһиллэн, хас наҕараада докумуонугар хос “особай” отделынан бэрэбиэкэлэнэн, дивизия хамандыыра полковник, куорпус эбэтэр аармыйа хамандыырадара генерал-майор, генерал-лейтенант нөҥүө илии баттанан эрэ баран көҥүллэнэр эбит.

         Салгыы кини "Будапешт куораты ылыы иһин", "Германияны кыайыы иһин" бойобуой мэтээллэринэн наҕараадаланар. Уопсайа Европа 4 судаарыстыбатын босхолоһор. Сэриилэспит бойобуой суоллара -- Старай Русса, Молдавия, Украина, Карпат хайалара, Румыния, Венгрия, Югославия, Австрия. Кыайыы туһунан үөрүүлээх уонна долгутуулаах сураҕы гвардия старшината И.В. Кузьмин Австрияҕа Вена куораттан 30 км Киль диэн бөһүөлэккэ истибит.

         Сэрии кэнниттэн биир сыл Будапештскай стрелковай полк 3-с батальонугар полит тэрийээччи дуоһунаһыгар младшай лейтенант званиелаах 1946 сыл балаҕан ыйыгар диэри сулууспалаабыт.

         Дойдутугар  кэлээтин кытта, 3 бойобуой орденнаах, 3 бойобуой мэтээллээх офицер И.В. Кузьмины ССКП райкомун пропаганда уонна агитация отделын сэбиэдиссэйинэн үлэҕэ ылаллар. "1941-1945 с.с. Аҕа дойду сэриитигэр килбиэннээх үлэтин иһин" диэн Сталин мэтээлинэн наҕараадалыыллар. Ити дуоһунаска сыл кэриҥэ үлэлиир. Онтон партия райкомун иккис сэкэритээринэн талыллар. Салгыы үөрэх салаатын сэбиэдиссэйинэн, холкуос, оройуон Сэбиэтин, оройуон потребсоюһун бэрэссэдээтэллэринэн үлэлиир.

Иннокетий Васильевич хомуньуус быһыытынан ханнык дуоһунаска ананар да, онно сүрэҕин-дууһатын барытын ууран туран, ситиһиилээхтик үлэлиир эбит.  Холобура, төрөөбүт Дьохсоҕонугар бөдөҥсүйбүт "Победа" холкуоска 1953-1956 с.с. бэрэссэдээтэллиир кэмигэр хаһаайыстыба Саха АССР-га биир бастакынан миллионер-холкуос буолбут.

         И.В. Кузьмин кэргэнэ Анна Степановна Булдаковаҕа, ийэтигэр, аймахтарыгар, холкуоска уонна оскуолаҕа аадырыстаан фронтан ыыппыт 143 суруктарын  төрөппүт уола Кузьмин Владимир Иннокентьевич кичэллээхтик, олус үчүгэйдик, харыстаан уура сылдьар. Кийиитэ Кузьмина Елена Филимоновна кыраайы үөрэтэр, уонтан тахса кинигэни суруйда.

  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Комментарии (0)

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением