Күһэлэҥ көһөрүү

Мин хос эбээм (аҕам эбээтэ) Слепцова Наталья Николаевна 1919 с. Чурапчы оройуонун Бахсы нэһилиэгэр төрөөбүт. 1942 сыллаахха Чурапчы оройуонун холкуостарын хоту улуустарга күүс өттүнэн көһөрбүттэригэр, хос эбээм аах «Коминтерн» уонна «Киров» холкуостарын Эдьигээн оройуонугар ыыппыттар.

Хос эбээм икки оҕотун (кыыһа Лиза 5 саастаах, уола Миша 3 саастаах), ииппит ийэтин уонна икки быраатын (Демьян 11 саастаах, Вася 9 саастаах) кытта көскө барарга күһэллибиттэр. Көһүөхтэрин эрэ иннинэ эбээм кэргэнэ ыалдьан өлбүт.

Биирдии киһиэхэ 16 киилэ таҥас-сап, ас-үөл көҥүллэнэрэ, дьиэлэрин-уоттарын, сүөһүлэрин хаалларан көһөргө күһэллибиттэр. Дьону барыларын 500 тэлиэгэнэн Чурапчыттан Аллараа Бэстээххэ киллэрбиттэр. Улахан суон тииттэри охторон, тэлиэгэлэр көлүөһэлэрин оҥорбуттара. Мин хос-хос эбээм Алааһап Маайата (хос эбээм ииппит ийэтэ) олус бэйэтин кыанар, үс бүтэй күрүөнү үрдүнэн көтөрүн дьон-сэргэ кэпсээн гынан кэпсиир эбит. Ол иһин кинини ынахтары айааһаан биэрэргэ сорудахтаабыттар. Айааһаммыт ынахтары көлүйэн, таһаҕастары, дьону тиэйэн айаннаабыттар. Бэстээххэ биир ый устата борохуоту кэтэһэн, кумахха аһаҕас халлаан анныгар олорбуттар. Эдьиийим Лиза кыра кыыс кумаҕы көрөн: «Бурдук бөҕө ыһыллан сытар дии. Тоҕо бурдук суох дииллэрэ буолла?» -- диэн дьиктиргиирин туһунан кэпсиирэ. Дьэ, мантан саҕаламмыта көһүү иэдээннээх олоҕо. Барыларын борохуокка трюмҥа олордон илдьибиттэр. Күһүҥҥү тымныы тыалга үрдэрэн, кыра оҕолор, кырдьаҕастар өлбүттэр.  Сарсыарда үөһэ палубаҕа таҕыстахтарына, истэринэн ыалдьыбыт дьон күөх чалахайынан сыптарыйбыттара киһини хаамтарбат эбит. Борохуотунан айаннаан иһэн, ис ыарыытыттан хас да киһи анараа дойдулаабыт. Кинилэри биэрэккэ тохтоон, кумаҕынан тарыйан көмпүтэ буолан баран, эмиэ салгыы айанныыллара.

Интэринээт абыраабыта

Дьэ, ол курдук айаннаан, Эдьигээҥҥэ тиийэн сүөкэммиттэр. Барыларын таһааран, эргэ  баанньык дьиэҕэ уонна бараактарга симитэлээбиттэр. Сэтинньигэ диэри оһоҕо суох дьиэҕэ олорон, элбэх киһи ыалдьан өлбүт. Эбээм аах сэрии бүтүөр диэри хоту балык бултааһыныгар, сүөһү көрүүтүгэр үлэлээбиттэр.

 Таайдарым Демьяннаах Вася Уолба диэн дэриэбинэттэн 20 көстөөх сиргэ интэринээккэ олорон үөрэммиттэр, өрөбүлгэ дьонноругар сатыы бараллар эбит. Демьян интэринээт оҕолорун түмэн, күһүн-саас куруппааскылыыллар, туллуктууллар эбит. Бултарын бэйэлэрэ үргээн буһараллара. Таайым оҕолорго барыларыгар тэҥ гына үллэрэн биэрэрэ. Үөрэҕи таһынан оҕолор балык үлэтигэр эмиэ көмөлөһөллөрө. Хоту кыһынын тыала-кууһа бэрт буолан, итиэннэ ас-таҥас тиийбэтиттэн таайдарым доруобуйаларыгар олус оҕустарбыттар. Кыайыы буолбутун кэннэ, дойдуларыгар төннүбүттэр. Аймахтарыгар чугаһаан, Майаҕа көһөн кэлбиттэр. Таайдарым тыҥалара тымныйан, кэлин сэрии кэнниттэн балыыһаларга сытан үөрэнэн, оскуоланы бүтэрбиттэр.

 Үөрэххэ талаһыы

Таайым Демьян орто оскуоланы бүтэриэр диэри, ыарытыган буолан,   интэринээттэри кэрийэн, алта оскуолаҕа үөрэммитэ. Майа орто оскуолатын сэрии кэннинээҕи иккис выпуһуттан соҕотоҕун соҕуруу үөрэххэ барбыта.

Ыалдьаҕын диэн, санаторийга путевка биэрбиттэрин, хайа тардан баран, бэйэтин оннугар табаарыһын көрдөрөн, сымыйа ыспыраапканан доруобай аатыран, олох өсөһөн туран, ыраах Омскай куоракка үөрэнэ барбыт. Ити барарыгар, хоһуун санаатын иһин,  Майа оскуолатын учууталлара харчынан 1900 солкуобай көмөлөһөн,  бүүс-бүтүннүү саҥа таҥаһы таҥыннаран, алҕаан атаарбыттар.

 Омскайга үөрэнэ сырыттаҕына, оскуола оҕолоро, учууталлара кыттыһан, 600 солкуобай перевод, бородууктанан баһыылка, кыһын китель көстүүм бириэмийэ ыыппыттар. Таайым устудьуоннуу сылдьан, 14 ый ыалдьан балыыһаҕа сыппыт, ол да буоллар, учууталларын алгыстарынан, олоххо дьулуурунан Горькайдааҕы тутуу-инженернэй институтун бүтэрэн, сахалартан бастакы гидроинженер идэтин ылан, аспирантураны ааһан, техническэй наука кандидата буолбута.

Сүҥкэн кылаатын киллэрбитэ

Таайым Демьян Николаевич Слепцов саха оҕолоро инженер-гидротехник, сантехник, архитектор идэтигэр үөрэнэллэригэр туһуламмыт үлэни тэрийбитэ. Кини көҕүлээһининэн Горькайдааҕы тутуу-инженернэй институт хамыыһыйата, Дьокуускай куоракка кэлэн, киирии экзаменнары туппута. Саха сиригэр анал үөрэхтээх исписэлиистэр ахсааннара элбииригэр сүҥкэн кылаатын киллэрбитэ. Билигин Аллараа Бэстээххэ Демьян Слепцов аатынан насоснай станция үс улуус дьонун-сэргэтин олоҕо тупсарын туһугар тохтоло суох тигинэччи  үлэлии турар.

                            Аэлита Пономарева,

 Майа, Мэҥэ Хаҥалас.