Оҕо эрдэҕиттэн аҕата, батыһыннара сылдьан, булт мындыр идэтигэр үөрэппит. Ол курдук, мас көтөрүгэр туһахтыырга, куобахха тэптиргэ иитэргэ, кыһынын кырынааска, солоҥдоҕо чааркаанныырга уонна тииҥи суоллаан булан, төбөҕө ытарга уһуйбут. «Кэлин, саа-сэп элбээтэҕинэ, тииҥи харахха да ытар буоларга үөрэниэҥ буоллаҕа», -- диэн этэр аҕата.

Улаатан истэҕин аайы холкуос араас үлэтигэр ылсан, Карл Маркс аатынан холкуос биир кыайыылаах-хотуулаах бастыҥ үлэһитин быһыытынан сыаналанар буолбут. Хонуу биригэдьиирин үлэтигэр эриллэн, элбэххэ үөрэммит.

Хос эһээбит фроҥҥа барарыгар, аҕата Баһылай: «Дьэ, Куолаа, хайдах манна бултуургун, “кэлин сэп-сэбиргэл элбээтэҕинэ, тииҥи харахха да ытар буолуоҥ” диэбиппин өстөөҕү кытта кыргыһа сылдьан умнумаар. Сэриигэ да саа сэбэ маҥнай утаа дэлэй буолуо суоҕа. Онон эйиэхэ биэрбит ботуруоннарын өстөөҕү өһөрөргө эрэ туһанаар», --  диэн баран, уолун хаста да сыллаан ылбыт.

Бастаан Арҕааҥы фронт 33-с аармыйатын 110 стрелковай дивизиятыгар сулууспалаабыт. Сэриигэ икки сыл сэттэ ый устата сылдьан, 7 төгүл табыллыбыт, үһүгэр ыараханнык бааһырбыт. Өстөөҕү кытта эт-сиин сэймэктэниэр диэри сэриилэһэн, 1944 сыллаахха дойдутугар инбэлиит буолан төннүбүт.

Дойдутугар кэлээт, Бэрдьигэстээх оскуолатыгар физкультура учууталынан үлэлээбит. Кэнники доруобуйата мөлтөөн, ааҕар балаҕаҥҥа сэбиэдиссэйдээбит, быткомбинакка кыладыапсыктаабыт.

 1947 сыллаахха хос эбэбитин кытта дьоллорун холбоон, ыал буолбуттар. Биир уол, үс кыыс оҕоломмуттар.  

Кинини “бэрт сэмэй майгылаах этэ” диэн хос эбэбит Варвара Спиридоновна Текеянова кэпсиир эбит. «Хас өстөөҕү өлөрбүтүн туhунан кэпсии сылдьыбата, ол туhунан санатары да сөбүлээбэтэ», -- диэн ахтыбыт.

Хос эhэбит Николай Васильевич чулуу снайпер буолан, төрөөбүт сахатын норуотун аатын, чиэhин үрдэтиспитэ. Аҕатын утумнаан, кыыһа, эдьиийбит Бережнова Ольга Николаевна буулдьанан ытыыга  1973 с. өрөспүүбүлүкэ үөрэнээччилэригэр, 1974 с. Ф.М. Охлопков бирииhигэр улахан дьоҥҥо абсолютнай чөмпүйүөн буолбут.

 1995 сыллаахха, Кыайыы 50 сылын көрсө, Солоҕон Силээнигэр Тугуттай диэн оҕо сааhа ааспыт сиригэр ыччаттара, хос эhээбитин кэриэстээн, сэргэ туруорбуттар. Хорсун буойун Николай Васильевич Прохоров сэриигэ ылбыт бааһырыытыттан доруобуйата айгыраан, баара-суоҕа 39 эрэ сааһыгар бу олохтон туораабыт. Кини ситэри олорботох олоҕун сиэннэрэ уонна хос сиэннэрэ салгыыбыт.

Александра, Евгений  Заровняевтар,

Горнай улууһа.