Сэриигэ бастакы сүрэхтэниитэ Хотугулуу-Арҕаа фронт 21-с  туспа хайыһар биригээдэтигэр снайпер быһыытынан Старай Руссаҕа буолбут. Элбэх өстөөҕү суулларан, тута холобурга сылдьар буойуттар ахсааннарыгар киирбит.  Урутаан суруйдахха, И.В. Кузьмин бары кыргыһыыларга харса-хабыра суох, бэйэтин харыстаммакка хорсуннук, элбэхтэ бааһыран, саллааттары өстөөҕү үлтү сынньарга угуйан, 1942-1945 с.с. сэриилэспит киһи буолар.

         1943 сыл кулун тутарыгар 21-с туспа хайыһар биригээдэтэ бойобуой киирсиитэ тохтотуллан, сэриигэ ордон хаалбыттары Воронежскай фронт 13-с салгын-десантнай аармыйатын 4-с  дивизиятын 18-с гвардейскай стрелковай полкатыгар сыһыараллар. Иннокентий Васильевич 45 мм орудиеҕа наводчигынан ананар. Манна эмиэ пушканан бэргэн ытааччынан, снайпер-наводчигынан дивизиятыгар биллэн барар, холобурга сылдьар буойун буолар.

         1943 сыл сайын бэс-атырдьах ыйдарыгар Курскай-Орловскай кыргыһыыттан саҕалаан, Поныри станция тулатынан бөҕөргүтүнэн сытар немецкэй-фашистскай аармыйа чаастарын кытары кыргыһыыларга 2 пулеметнай дзоту, 3 пулеметнай туочуканы уонна биэс уонча саллааты, офицердары суох гыммытын иһин "Кыһыл Сулус" уордьанынан наҕараадаланар. 1943 сыл алтынньы ый 10 күнүгэр Ворошиловскай диэн дэриэбинэ иһин киирсиигэ өстөөх 4 пулеметнай дзотун суох оҥорор, онон кимэн киириигэ кыах биэрэр. Ити кыргыһыы түмүгүнэн И.В. Кузьмин "Хорсунун иһин" мэтээлинэн наҕараадаланар.

          1944 сыл кулун тутар 10-29 күннэригэр Бессарабия Грушевец диэн станицатын тула сэриилэһиигэ өстөөх 6 пулеметнай туочукаларын уонна 82 саллаатын, офицердарын суох гынар. Бу героизмын иһин командование снайпер-наводчик, гвардия ефрейтора И.В. Кузьмины Аҕа дойду сэриитин II степеннээх орденынан наҕараадалыыр.

         1944 сыл атырдьах ыйын 20 күнүгэр Ясса куорат аттыгар фашистар 4 пулеметнай туочукаларын уонна 41 пехота саллааттарын кыргар. Ити ый 30 күнүгэр бэйэтин 45 мм пушкатынан 100-чэкэ саллааты уонна офицеры сууһарар. Ити иһигэр тус бэйэтэ өстөөҕү кытары илиинэн хапсыһыыга 11 ньиэмэһи өлөрөр, 14 киһини билиэн ылар. Бу  хорсун быһыытын иһин гвардия сержана И.В. Кузьмин Аҕа дойду сэриитин I степеннээх орденынан наҕараадаланар.

         Улахан наҕараадаҕа тиксиэҕин 1938 сыллаахха репрессиялана сылдьыбыта мэһэйдээбит буолуон сөп. Иннокентий Васильевич Таатта Чычымаҕар оскуолаҕа дириэктэрдии сырыттаҕына,  "Холкуос бэрэссэдээтэлин кимнээх өлөрбүттэрин билэр буолуон сөп, ол эрээри ону кистиир. Оҕолор тыҥаларын соруйан буортулаары, оскуоланы штукатуркалаппыт. Үөрэнээччилэри илиинэн дорооболоһорго -- "мещанскай" култуураҕа үөрэппит", -- диэн уорбалааннар, Ытык Күөлгэ киллэрэн, дэлби доппуруостаан хаайбыттар. Ол личнэй дьыалатыгар тиһиллэн, хас наҕараада докумуонугар хос “особай” отделынан бэрэбиэкэлэнэн, дивизия хамандыыра полковник, куорпус эбэтэр аармыйа хамандыырадара генерал-майор, генерал-лейтенант нөҥүө илии баттанан эрэ баран көҥүллэнэр эбит.

         Салгыы кини "Будапешт куораты ылыы иһин", "Германияны кыайыы иһин" бойобуой мэтээллэринэн наҕараадаланар. Уопсайа Европа 4 судаарыстыбатын босхолоһор. Сэриилэспит бойобуой суоллара -- Старай Русса, Молдавия, Украина, Карпат хайалара, Румыния, Венгрия, Югославия, Австрия. Кыайыы туһунан үөрүүлээх уонна долгутуулаах сураҕы гвардия старшината И.В. Кузьмин Австрияҕа Вена куораттан 30 км Киль диэн бөһүөлэккэ истибит.

         Сэрии кэнниттэн биир сыл Будапештскай стрелковай полк 3-с батальонугар полит тэрийээччи дуоһунаһыгар младшай лейтенант званиелаах 1946 сыл балаҕан ыйыгар диэри сулууспалаабыт.

         Дойдутугар  кэлээтин кытта, 3 бойобуой орденнаах, 3 бойобуой мэтээллээх офицер И.В. Кузьмины ССКП райкомун пропаганда уонна агитация отделын сэбиэдиссэйинэн үлэҕэ ылаллар. "1941-1945 с.с. Аҕа дойду сэриитигэр килбиэннээх үлэтин иһин" диэн Сталин мэтээлинэн наҕараадалыыллар. Ити дуоһунаска сыл кэриҥэ үлэлиир. Онтон партия райкомун иккис сэкэритээринэн талыллар. Салгыы үөрэх салаатын сэбиэдиссэйинэн, холкуос, оройуон Сэбиэтин, оройуон потребсоюһун бэрэссэдээтэллэринэн үлэлиир.

Иннокетий Васильевич хомуньуус быһыытынан ханнык дуоһунаска ананар да, онно сүрэҕин-дууһатын барытын ууран туран, ситиһиилээхтик үлэлиир эбит.  Холобура, төрөөбүт Дьохсоҕонугар бөдөҥсүйбүт "Победа" холкуоска 1953-1956 с.с. бэрэссэдээтэллиир кэмигэр хаһаайыстыба Саха АССР-га биир бастакынан миллионер-холкуос буолбут.

         И.В. Кузьмин кэргэнэ Анна Степановна Булдаковаҕа, ийэтигэр, аймахтарыгар, холкуоска уонна оскуолаҕа аадырыстаан фронтан ыыппыт 143 суруктарын  төрөппүт уола Кузьмин Владимир Иннокентьевич кичэллээхтик, олус үчүгэйдик, харыстаан уура сылдьар. Кийиитэ Кузьмина Елена Филимоновна кыраайы үөрэтэр, уонтан тахса кинигэни суруйда.