Кутаналар туруммуттара сэриигэ

«Аан ийэ дойдум,

Алаһа дьиэм,

Аймах-билэ дьонум –

Барыгыт,

Ыраах айанныырбар

Ытаһар эрэ буолаайаҕыт!..»

Сэриигэ киирэр кэллэҕинэ,

Сэймэктэһэртэн да

Сиргэниэм суоҕа!

Өлөрсөр түгэн түбэстэҕинэ,

Үөрэҕэстэһэртэн да

Дьулайыам суоҕа!.

«(Гавриил Протодьяконов, аатырбыт артиллерист)

Аан дойдуну атыйахтаах уу курдук аймаабыт Аҕа дойду Улуу сэриитигэр бастакы ыҥырыкка Сунтаар улууһун Кутана нэһилиэгиттэн 300-чэ эдэр чэгиэн эрэттэр ыҥырыллан барбыттара биллэр. Ол 1941 сыл улахан кураан сайын буолбут. Бүлүү өрүс уута быста уолан, туох да ууга устар тэрил сылдьыбат буолбут. Ол кыһалҕатыттан сэриигэ ыҥырыллыбыт дьону Сунтаарга мунньан, балаҕан ыйын 5 күнүгэр сатыы Туруктаҕа (билиҥҥи Ленскэй сирэ) айаннаабыттар. 300-чэ км сири туос сатыы айаннаан, 8 суукканан Туруктаҕа тиийбиттэрэ биллэр.

Иккис Аҕа дойду Улуу сэриитин устуоруйатыгар 300-чэ км сири сатыы хааман туран сэриигэ барбыттар тустарынан уонна атын сиргэ ханна да суох курдук.

Туруктаҕа киирии 80 сылын көрсө Сунтаар улууһун «Сунтаар уоттара» хаһыат биирдиилээн нэһилиэктэринэн барбыт дьон испииһэгин бар дьон билиитигэр таһаарар. Бары да нэһилиэктэр кинигэлэригэр ол испииһэк баар буолуо эрээри, нэһилиэктэр кинигэлэрин улуус дьоно барыта көрбөт буоллаҕа.

Холобур, Кутанаттан маннык дьон барбыттар эбит:

1. Максимов Илья Алексеевич

2. Иванов Кирилл Федорович

3. Михайлов николай Семенович

4. Семенов Данил Дмитриевич

5. Саввинов Григорий Егорович

6. Степанов Николай Гаврильевич

7. Семенов Савва Семенович

8. Александров Николай Алексеевич

9. Афанасьев Софрон Яковлевич

10. Федоров Михаил Игнатьевич

11. Давыдов Алексей Александрович

12. Иванов Константин Кириллович

13. Николаев Андрей Варламович

14. Яковлев Прокопий Андреевич

15. Николаев Сидор Егорович

16. Егоров Павел Максимович

17. Акимов Василий Алексеевич

18. Федоров Афанасий Григорьевич

19. Кириллин Константин Софронович

20. Николаев Архип Семенович

21. Кириллин Алексей Трофимович

22. Трофимов Митрофан Данилович

23. Винокуров Василий Архипович 1

24. Харитонов Ксенофонт Егорович

Туруктаҕа сатыы барыы устуоруйатыгар олоҕуран, биир дойдулаахпыт Валериан Николаев суруйбут «Бастакы барыы» драмата Сунтаар хаһыатын бу бэс ыйынааҕы хас да нүөмэригэр бэчээттэммитэ.

Норуодунай суруйааччы Наталья Михалева – Сайа «Уйгур» диэн саҥа сэһэнигэр ити тиэмэ эмиэ биир киэҥ миэстэни ылар.

Борис Николаев. Сунтаар