Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . -11 oC

Сүрүн сонуннар

Бүгүҥҥү сонуннар

Бэлиитикэ

Тутуу туһунан сытыы сэһэргэһии

Кулун тутар 19 күнүгэр Ил Түмэҥҥэ «Саха Өрөспүүбүлүкэтин Аартыкатыгар социальнай эбийиэктэри уонна чааһынай дьиэлэри тутуу боппуруостара» төгүрүк остуол буолан ааста.
21.03.24 18:51

Экэниэмикэ

Уопсастыба

Табахтааһыны хааччахтыыр сокуон барыла киирдэ

Ил Түмэҥҥэ кулун тутар 26 күнүгэр «Саха Өрөспүүбүлүкэтин сиригэр-уотугар тустаах уопсастыбаннай сирдэргэ табаҕы, никотиннаах бородууксуйаны тардыыга эбии хааччаҕы олохтуур туһунан» сокуон барыла киллэрилиннэ. Сокуон барыла түөрт ыстатыйалаах, онтон бииригэр…
29.03.24 10:35

Култуура

Дьааҥылар артыыстары тыыннаах тойугунан көрүстүлэр

"Артыыстар иhэллэр үhү",- диэн үтүө сурах дьааҥыларга өссө тохсунньу ыйга иhиллибитэ. Онон өр күүппүт артыыстарын көрсөөрү олохтоохтор кэлэр - барар күннэрин эрдэттэн аттаран, астарын-таҥастарын бэлэмнээбиттэрэ ыраатта. Болдьохтоох күн үүммүтүгэр күндү…
07.03.24 11:40

Түһүлгэ

Сааскы саарбах кэмҥэ

Аламай маҥан күн абыралын, үтүөкэн үрүҥ күн үтүөтүн билэргэ үүммүт күнү үөрэ - көтө, сүргэ көтөҕүллэ көрсөр дьоллоох түгэн, саҕаламмыт саҥа күнү айхаллыыр астык түгэн тосхойдо. Кубулҕаттаах кулун тутар ыйбыт кубулуҥ - дьибилиҥ буолар, күлэн иһэн дьэбин…
27.03.24 09:44

Тыа сирэ

Андрей Находкин: Дьон күннээҕи кыһалҕаны эрэ буолбакка, тыа сирин сайдыытыгар кэскиллээх этиилэри туруоруста

Ил Түмэн сиргэ сыһыаннаһыыга, айылҕа ресурсаларыгар уонна экологияҕа сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Андрей Находкин бу күннэргэ бэйэтин уоукургар - Мэҥэ-Хаҥалас улууһугар үлэлиир. Кини улуус баһылыга Дмитрий Тихоновы кытта улуус нэһилиэктэринэн сылдьан…
03.02.24 09:00

Дойдуга бэриниилээх буолуу сыла

Эһиил Пионерия төрүттэммитэ 100 сылын бэлиэтиэхпит

Бүгүн, алтынньы 1 күнүгэр, Москуба куоракка «Кыайыы» түмэлигэр Норуоттар икки ардыларынааҕы «СПО-ФДО» оҕолор уопсастыбаннай түмсүүлэрин сойууһун ассамблеята ыытылла турар. Арассыыйа эригийиэннэриттэн уонна СНГ дойдуларыттан кэлбит делегаттар сайдар саҕахтары…
01.10.21 23:59

Устуоруйа

Устуоруйа

Стамбулга мунан хаалбыппар Таҥара көмөлөспүтэ

2000 сылларга дуоллар 24-25 солк. этэ, онон Сочига барардааҕар Турцияҕа сынньаммыт быдан чэпчэки буолара. Сылаас, ыраас муораҕа күөлэһийэ сөтүөлээн, үгүс-үтүмэн аквапаркаҕа хатааһылаан, бассейнҥа сөрүүкээн, рестораҥҥа төһөнү кыайаргынан ас арааһын амсайан,…
31.08.23 20:56

Саха сиригэр ат спорда сылтан сыл ыыра кэҥээн, ипподром тыһыынчанан киһини мунньар буолла. Аттар түөрэм туйахтарынан  сири тиҥилэхтээн,  быыл-күдэн  быыһынан  сиэллэрэ-кутуруктара ытыллан ааһаллара чахчы да кэрэ, ураты көстүү... Онно эбии трибунаттан ыалдьааччылар ыһыылара-хаһыылара эбиллэн биэрэр! Бу барыта саха киһитин кутун тутар, дьикти абылыыр күүстээх.

Саха сиригэр ат спорда сылтан сыл ыыра кэҥээн, ипподром тыһыынчанан киһини мунньар буолла. Аттар түөрэм туйахтарынан  сири тиҥилэхтээн,  быыл-күдэн  быыһынан  сиэллэрэ-кутуруктара ытыллан ааһаллара чахчы да кэрэ, ураты көстүү... Онно эбии трибунаттан ыалдьааччылар ыһыылара-хаһыылара эбиллэн биэрэр! Бу барыта саха киһитин кутун тутар, дьикти абылыыр күүстээх.

Быйыл, хомойуох иһин, пандемия ипподром үлэтин эмиэ хаарыйда. Дьон-сэргэ үлүһүйэн көрөр, таптаан сылдьар көрө тохтообута.

Уолаттарбыт кэккэ  ситиһиилэрэ

Төһө да пандемия турбутун иһин, Саха сирин спортсменнара Арассыыйа ипподромнарыгар үрдүк ситиһиилэннилэр. Ол курдук, бу күннэргэ Уфаҕа буолбут «Терра Башкирия» диэн Башкортостан өрөспүүбүлүкэтин баһылыгын бирииһигэр ат сүүрдүүтүгэр биһиги жокейбыт Александр Лиханов кыайыылаах таҕыста. Реактивити диэн ата 2400 миэтэрэҕэ 2:43:2 бириэмэнэн кэллэ.

1a210d1f 0ce7 49dd 8689 d614b91078ea копия

Саха сирин жокейа Александр Лиханов бу сезоҥҥа үрдүк кылаастааҕын уонна таһымнааҕын толору итэҕэттэ. Сайын кини маастар-жокей нуорматын толорбута. Оттон Уфатааҕы ситиһиитэ быйыл сайыҥҥыга номнуо тохсус кыайыыта буолар.

Жокей Николай Терентьев атырдьах ыйын 29 күнүгэр Краснодарскайга ыытыллыбыт сүүрдүүгэ Ютон Барс диэн атын кытта бэртээхэй кыайыыны ситиспитэ.

Жокей Спиридон Тимофеев быйыл эмиэ ситиһиитэ улахан. Бэс ыйын 7 күнүгэр Москваҕа ыытыллыбыт сүүрдүүлэргэ инники күөҥҥэ тахсыбыта. 1800 м дистанцияҕа Темпл Варриор диэн ангылычаан ыраас хааннаах боруода атынан кыайан турардаах. Дьиҥэр, Темпл Варриор фаворит ахсааныгар сылдьыбат этэ. Ол да буоллар, Спиридон Тимофеев уопута, сатабыла манна улахан оруолу оонньообута саарбахтаммат. Бастаан утаа инники ойутан тахсаат, сүүрдүү былаһын тухары кутуругар олордон иһэн баран, тиһэх кирбиигэ инники көтүтэн тахсан өрөгөйдөөх кыайыыны ситиспитэ.

5kMNf7ybmH4

Сүүрүк сылгы дьылҕата 

Аартыкатааҕы судаарыстыбаннай агротехнологическай университет  ипподромугар  “Импульс” диэн ат кулууба үлэлиир. Салайааччы Татьяна Копылова ат спордун сэҥээрэр дьоҥҥо Саха сиригэр бу көрүҥ сайдар кэскилин, сүүрүк сылгыны хайдах талалларын, дьылҕаларын туһунан маннык сэһэргээтэ.

Ат спордугар сыстыан, ат мииниэн баҕалаах эбэтэр сыспай сиэллээҕи таптыы, хайгыы көрөр дьон «Импульс” кулуупка кэлэн, бу үтүө  Дьөһөгөй оҕотун кытта ыкса бодоруһуон сөп.

 “Манна барыта ыраас хааннаах сылгылары тутабыт. Ким баҕалаах кэлэн, суруйтаран сылдьыан, дьарыктаныан сөп.  Ол эрээри олох кыра оҕолору ыла иликпит, 10 саастарыттан саҕалаан сырытыннарыахха сөп. Киһи доруобуйатын туругун көрөн киллэрэбит”, — диэн Татьяна Копылова кэпсиир. 

1523868664 original

4 мөлүйүөҥҥэ тиийэ сыаналаах

 «Билиҥҥи туругунан өрөспүүбүлүкэҕэ ыраас хааннаах сүүрүк сылгы 120 тыһ. 4 мөл. солк. тиийэ  сыаналааах. Талар түгэҥҥэ,  бастаан утаа, туох сыаллаах атыылаһаргытын, ханнык спорт көрүҥэр кытыннараргытын чопчулуохтааххыт. Холобур, куонкуруска аналлаах сылгы сүүрүктэн олох атын хаачыстыбалаах буолуохтаах. Сүүрүк ат атаҕын туругун көрүллэр, иэдэһин дириҥин, кэтитин кэмнэниллэр.  Төһөнөн  кэтит да соччонон тыынын үчүгэйдик ылар дииллэр. Сүүрүк  сылгы үксүн кэтэҕэ уһун буолар, ол онтон төбөтө хамсыыра улахан тутулуктаах. Кэтэҕэ кылгас сылгыны салайар уустуктаах буолар. Ол эрээри таларгар, бастатан туран, сылгы  доруобуйатыгар  улахан болҕомто ууруллар. Майгыта сымнаҕас, холку, эйэҕэс буоллаҕына, олус үчүгэй. Ол эрээри, айаас да сылгыҥ сатабыллаах үөрэх кэнниттэн майгыта-сигилитэ көнөр. Маны таһынан, хайаан да төрдүн-ууһун көрүллэр. Ийэтин-аҕатын, эбэтин-эһэтин, оннооҕор хос-хос эһэтин да ситиһиитэ улахан оруоллаах”, - диэн быһаарар.

8042bfa5b1d470a1c5f05ff39c9f7430 e1600041725226 копия

Манна даҕатан  эттэххэ

Улуу Кыайыы 75 сылыгар аналлаах ат сүүрдүүтэ балаҕан ыйын 19 күнүгэр Аартыкатааҕы судаарыстыбаннай агротехнологическай университет ипподромугар буолуоҕа. СӨ Судаарыстыбаннаһын күнүгэр аналлаах иккис сүүрдүү балаҕан ыйын 27 күнүгэр ыытыллыаҕа. Хомойуох иһин, коронавирус дьаҥыттан сылтаан дьон-сэргэ ипподромҥа кэлэн үрдүттэн көрөрө бобуллар. «Саха» НКИК онлайн көрдөрүөҕэ. Онон «күөх экраны» маныырбытыгар тиийэбит.

Оттон Саха сиригэр төрөөбүт ыраас хааннаах сылгылар кэлии аймахтарыттан туох ураты хаачыстыбалаах, майгылаах буолаллар эбитий? «Маннааҕылар уҥуохтарынан кыра буолаллар, ол аата боруода (фенотиибэ) маннааҕы тыйыс усулуобуйаҕа уларыйар. Сылгы син биир киһи курдук майгыта араас-араас буолар», — диэн  лоп бааччы  быһааран биэрдэ.

Сылгы олус өйдөөх кыыл буоларын былыр-былыргаттан киһи-аймах биһириир, сөҕөр. Ону итэҕэтэр кэпсээн  үгүс. “Базаттан сылгылары ипподромҥа көһөрүү буолла. Биир бастыҥ бэтэрээн сүүрүкпүт олус долгуйан, сыл аҥаара саҥа таһаарбакка сылдьан баран, кистээн дьырылаппыта, массыынаҕа кииримээри дьирээлэспитэ. Ипподромун көрөөт, уруккутун санаан ылла быһыылаах, билигин да хас ат сүүрдүүтүн аайы долгуйар”, — диэн Татьяна Копылова биир түгэни  кэпсээтэ.

Ат сүүрдүүтүн курдук олус үлүскэннээх, азаартаах, кырасыабай спорт суоҕун тэҥэ.  Ол эрээри бу бэйэлээх кэрэ көстүү, били, чыычаах түннүгүнэн элэс гынарыныы биирдэ кылам гынан ааһар дьылҕалаах. Сылгы олоҕо кылгас, карьерата син биир киһи киэнин курдук түһүүлээх-тахсыылаах буоллаҕа.

«Тас дойдуларга, биллэн турар, бэтэрээннэрин кө­ҥүл көччүтэ, бочуоттаах сынньалаҥҥа диэн мэччирэҥҥэ ыыталлар. Биһиэттэрэ төрдүлэрин-уустарын тэнитэллэр эбэтэр классическэй ат спордун көрүҥэр көһөллөр”, -- диир Татьяна Копылова.  

0378397f 8fd0 48c0 82f4 d9e757e10ba8

Оһолломмут сылгы өрүттэр кыахтаах дуо?

“Хомойуох иһин, “атаҕа суох ат – суох” диэн  этэллэригэр дылы, история да көрдөрөрүнэн, атаҕа тостубут сылгы үтүөрбүтэ диэн суоҕун тэҥэ. Холобур, 2006 сыллаахха ыытыллыбыт Кентакки Дерби кыайыылааҕа Барбаро диэн аан дойдуга биллэр сүүрүгү, биһиги да Шаддаппытын ылан көрүҥ. Төһө да бэтэринээрдэр кыһаллыбыттарын иһин, өрүттэр кыахтара суох этилэрэ”.

BFPT3kXYT k

Уксуу – ат спордун арахсыспат аргыһа

Ат спордун сэҥээрэччилэр биир сөбүлүүр дьарыктарынан уксуу буолар. Бу туһунан: «Сэбиэскэй Сойуус саҕана туох баар азаартаах оонньуу бобуулаах этэ. Ат сүүрдүүтүттэн ураты. Аартыкатааҕы судаарыстыбаннай агротехнологическай университет  ипподрома “Арассыыйа ипподромнара” диэн ААУо ирдэбилигэр эппиэттээбэтэ. Итиэннэ тотализатор «Үс Хатыҥ” ыһыахтыыр  сиргэ эрэ баара, онно эрэ туһаныллара хомолтолоох. Дьон-сэргэ харчы сүүйэрэ-сүүйтэрэрэ, ат сүүрдүүтүн алыптаах эйгэтигэр умсара туох куһаҕаннаах буолуой?», -- диэн Татьяна Копылова санаатын үллэстэр.

  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Комментарии (0)

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением