Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . -10 oC

Сүрүн сонуннар

Бүгүҥҥү сонуннар

Бэлиитикэ

Экэниэмикэ

Нэһилиэктэри хааччыйар кыһыҥҥы суол кэскилэ

Сахабыт Сиригэр төгүрүк сыл массыына сылдьар суола суоҕуттан сылтаан, Дьокуускайтан кытыы сытар улуустарга, Уһук хоту аһы-үөлү, туттар тэрили, уматыгы кыһыҥҥы суолунан тиэрдэллэр. Өрөспүүбүлүкэҕэ 37,8 тыһ. км. уһуннаах массыына суола баарыттан 31,1% кытаанах…
14.03.24 18:34

Уопсастыба

Култуура

Дьааҥылар артыыстары тыыннаах тойугунан көрүстүлэр

"Артыыстар иhэллэр үhү",- диэн үтүө сурах дьааҥыларга өссө тохсунньу ыйга иhиллибитэ. Онон өр күүппүт артыыстарын көрсөөрү олохтоохтор кэлэр - барар күннэрин эрдэттэн аттаран, астарын-таҥастарын бэлэмнээбиттэрэ ыраатта. Болдьохтоох күн үүммүтүгэр күндү…
07.03.24 11:40

Түһүлгэ

Сааскы сандал күннэр сардаҥа ыһыаҕын ыһаллар

Хонон турдах аайы хонноҕо аһыллан, утуйан турдах аайы уутуйан туран эбиллэр, өрөөн турдах аайы өһүллэн иһэр сааскы сандал күннэр сардаҥа ыһыаҕын ыһаллар, күн үҥкүүтүн үҥкүүлүүллэр. Үрүҥ хаар үрүт үрдүгэр дьэҥкир куруһуба былаатын бүрүнэр, маҥан хаар хат - хат…
13.03.24 10:52

Тыа сирэ

Андрей Находкин: Дьон күннээҕи кыһалҕаны эрэ буолбакка, тыа сирин сайдыытыгар кэскиллээх этиилэри туруоруста

Ил Түмэн сиргэ сыһыаннаһыыга, айылҕа ресурсаларыгар уонна экологияҕа сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Андрей Находкин бу күннэргэ бэйэтин уоукургар - Мэҥэ-Хаҥалас улууһугар үлэлиир. Кини улуус баһылыга Дмитрий Тихоновы кытта улуус нэһилиэктэринэн сылдьан…
03.02.24 09:00

Дойдуга бэриниилээх буолуу сыла

Эһиил Пионерия төрүттэммитэ 100 сылын бэлиэтиэхпит

Бүгүн, алтынньы 1 күнүгэр, Москуба куоракка «Кыайыы» түмэлигэр Норуоттар икки ардыларынааҕы «СПО-ФДО» оҕолор уопсастыбаннай түмсүүлэрин сойууһун ассамблеята ыытылла турар. Арассыыйа эригийиэннэриттэн уонна СНГ дойдуларыттан кэлбит делегаттар сайдар саҕахтары…
01.10.21 23:59

Устуоруйа

Устуоруйа

Стамбулга мунан хаалбыппар Таҥара көмөлөспүтэ

2000 сылларга дуоллар 24-25 солк. этэ, онон Сочига барардааҕар Турцияҕа сынньаммыт быдан чэпчэки буолара. Сылаас, ыраас муораҕа күөлэһийэ сөтүөлээн, үгүс-үтүмэн аквапаркаҕа хатааһылаан, бассейнҥа сөрүүкээн, рестораҥҥа төһөнү кыайаргынан ас арааһын амсайан,…
31.08.23 20:56

Быйыл Саха сиригэр тыа хаһаайыстыбатын өйөбүлүн саҥа мэхэньиисимнэрэ олоххо киирдилэр. Ол туһунан хаһыакка элбэхтик суруйан турабыт.

Быйыл Саха сиригэр тыа хаһаайыстыбатын өйөбүлүн саҥа мэхэньиисимнэрэ олоххо киирдилэр. Ол туһунан хаһыакка элбэхтик суруйан турабыт.

Санаттахха, кэтэх ыаллар хас биирдии ыанар ынахтарын аайы 35 тыһ. солк. субсидия ыллылар. Ол оннугар үүттэрин туттарбат буоллулар. Маныаха ыам ыйын 28 күнүгэр Андрей Находкин салалталаах Ил Түмэн тыа сиригэр уонна аграрнай бэлиитикэҕэ сис кэмитиэтэ кэтэх ыаллар бородууксуйаларын астааһын уонна батарыы кэскилигэр аналлаах “төгүрүк остуолу” тэрийэн ыытта.

Бу кэпсэтиигэ норуот дьокутааттара, СӨ Бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Михаил Никифоров, тыа хаһаайыстыбатын миниистирэ Александр Атласов, Үөһээ Бүлүү, Уус Алдан, Горнай, Уус Маайа, Мэҥэ Хаҥалас улуустарын нэһилиэктэрин баһылыктара, тыа хаһаайыстыбатын исписэлиистэрэ уо.д.а. кытыннылар.

medium 37e70e6c19e7f9b209b7a024d8fa177398dbe8b9 1

Миниистир отчуота

“Төгүрүк остуол” үлэтин кэмигэр сүрүн иһитиннэриини тыа хаһаайыстыбатын миниистирэ Александр Атласов оҥордо. Кини быйыл өрөспүүбүлүкэ хааһынатыттан кэтэх хаһаайыстыбаларга уопсайа 1 млрд. 253 мөл. солк. көрүллүбүтүн эттэ. Ол эбэтэр 35,5 тыһ. ыанньыкка субсидия анаммыт. Билигин улуустарга ити харчы 83 %-на баран турар. Ол аата ыаллар 872 мөл. солк. илиилэригэр ылан олороллор. 

Миниистир ыам ыйын 27 күнүнээҕи туругунан номнуо 13 869,76 туонна үүт ыаммытын эттэ, ол эбэтэр сыллааҕы былаан 24 %-на туолбут.

IMG 90293 e1582175902275

Ороһу уопута

Билигин өрөспүүбүлүкэҕэ кэтэх ыаллар үүттэрин көдьүүстээхтик туһаҕа таһаарыы уонна батарыы боппуруоһун үөрэтэ сылдьаллар. Манна Үөһээ Бүлүү улууһун Ороһу нэһилиэгин баһылыга Анатолий Антонов бэйэтин уопутун кытта үллэһиннэ.

Анатолий Васильевич нэһилиэккэ кэтэх хаһаайыстыбалар үүттэрин тутууга көхтөөх үлэ саҕаламмытын кэпсээтэ. Ол курдук, нэһилиэк дьаһалтатын күүһүнэн саҥа арыы сыаҕын тутан үлэҕэ киллэрбиттэр. Ону чааһынай урбаанньыкка арендаҕа биэрэн, кэтэх ыаллар үүттэрин 30 солк. туттаралларын ситиспиттэр. Ол суотугар ыаллар биир ыанньыктан 65 тыһ. солк. тиийэ эбии дохуот аахсар кыахтаммыттар. Урукку өттүгэр, биир ынах 40-45 тыһ. солк. дохуоту аҕалара. Билигин төбө субсидиятын учуоттаан, ити суума төһө эмэ улаатар чинчилээх.

– Бу усулуобуйалары барытын олоххо киллэрэн, быйылгы сылга Ороһу нэһилиэгэ аҥаардас үүттэн 17 мөл. солк. эбии дохуот аахсар былааннаах, – диэн Анатолий Васильевич кэпсээтэ.

Mihail Nikiforov 2

“Саҥа систиэмэлэр наадалар...

СӨ Бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Михаил Никифоров Ороһу уопутун холобур оҥоһунна уонна кэтэх ыаллар ордук үүттэрин туһаҕа таһаарыыга саҥалыы көрүүлээх систиэмэлэр наадаларын бэлиэтээтэ. 

– Аҥаардас субсидияҕа эрэнэр сыыһа. Саҥа систиэмэлэри толкуйдуохха наада, диэн Михаил Викторович эттэ.

“Төгүрүк остуол” түмүктүүр чааһыгар Андрей Михайлович: “Бары суругунан этиилэри учуоттаан, тустаах эрэкэмэндээссийэлэр ылыллыахтара”, -- диэн эрэннэрдэ. 

Ыаллар кэпсииллэр

Саҥа мэхэньиисим олоххо киирбитин кэннэ, ыанньык аайы 35 тыһ. солк. көмө харчыны ылбыт кэтэх ыаллар, билигин үүттэрин-астарын ханна гына олороллорун ыйытыластыбыт.

Мария Гоголева 3

Мария Гоголева, Болтоҥо нэһилиэгэ, Чурапчы улууһа:

– Биэс ынаҕы ыы сылдьабын. Үүппүн күн аайы сүөгэйдиибин. Онтон арыы оҥоробун. Күөх үүппүттэн суораттыыбын. Сарсыарда аайы күөрчэхтээн сиибит. Сибиэһэй үүт иһэбит. Бэйэбититтэн ордубут бородууксуйабын атыылыыбын. Дьон бэйэ сүөгэйин уонна арыытын хамаҕатык атыылаһар. Эрдэттэн сакаастаһаллар. Онон бородууксуйа таах хаалбат. Ол гынан баран, тэрээһиннээх хаһаайыстыбалар курдук, үүппүтүн киилэтин 60 солк. туппуттара буоллар, быдан ордук уонна барыстаах буолуох этэ. Билигин үүппүн-аспын барытын илиибинэн астыы сылдьабын. Ити элбэх бириэмэни, сыраны ылар. Аны биһиги маннык мэхэньиисимҥэ олох бэлэмэ суох олорбуппут. Үүппүтүн астыыр да тэрилбит суоҕа. Онон сэпэрээтэр атыыластыбыт. Билигин маслобойка атыылаһыахпытын баҕарабыт. Ити курдук, астааһыҥҥа уонна харайыыга үгүс күчүмэҕэйдэри көрсөбүт.      

Илья Ильин, Дүллүкү нэһилиэгэ, Үөһээ Бүлүү улууһа:

– Ыанньык аайы 35 тыһ. солк. ылбыппыт. Бэйэм сааһыран, сүөһүбүн-аспын кыыспар уонна күтүөппэр туттарбытым. Онон харчыны кинилэр ылбыттара. Билигин үүттэрин бэйэлэрэ ыан, астаан аһыы сылдьаллар. Ордук үүттэрин кэпэрэтиипкэ киилэтин 10 солк. дуогабардаһан туттараллар. Ону уу харчынан ылбаттар. Кэпэрэтиип арыынан төлөһөр. Биһиги курдук маннык дьаһаммыт ыал биһиги нэһилиэккэ син элбэх.

Күн бүгүн өрөспүүбүлүкэ үгүс ыала субу курдук дьаһанан олорор. Ол эбэтэр кимнээх эрэ бэйэлэрин айахтарын хааччыналлар уонна ордуктарын атыылыыллар. Оттон кимнээх эрэ 10 солк. сөбүлэһэн туттараллар, күһүҥҥү арыыларын булуналлар. Ол гынан баран, сорохтор атын суолунан бараллар, үүттэрин киилэтин 60 солк. туттарар үүтү-хайаҕаһы тобулаллар. Холобур, Дүллүкү нэһилиэгин олохтооҕо Захар Семенов субсидияттан аккаастаммыт.

Захар Семенов 1

Субсидияны ылбатахпыт. Тоҕо диэтэххэ, балай да саастаах ыалбыт. Билигин 10 ыанар ынахтаахпыт. Кэлин сааһыран, сүөһү ыарахан үлэтин-хамнаһын кыайбат буоллубут. Онон быйыл күһүн сүөһүбүтүн аҕыйатарбыт буолуо. Оттон субсидияны ылбыппыт буоллар, сылы быһа көрөр эбээһинэстэниэ этибит. Саҥа мэхэньиисим киирбитин кэннэ, быйыл “Хомустаах” кэпэрэтиипкэ пайщигынан кыттыстыбыт. Биһиги нэһилиэккэ оннук уопсайа 18 кэтэх ыал кэпэрэтиипкэ холбосто. Онон үүппүтүн 60 солк. туттарар кыахтанныбыт. Онтон 50 солк. уу харчынан уонна 10 солк арыынан, уотурбанан, сүөгэйинэн ылабыт. Саҥа мэхэньиисим үлэҕэ киирэн, ити курдук үүппүт харчыта биллэ үрдээтэ, – диэн Захар Трофимович кэпсээтэ.               

KVA 4522

Саҥа мэхэньиисим киирбит төрүөтэ уонна сыала-соруга

Ил Түмэн тыа сиригэр уонна аграрнай бэлиитикэҕэ сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Андрей Находкин тыа хаһаайыстыбатын мэхэньиисимнэрэ туох төрүөтүнэн уонна туох сыаллаах-соруктаах олоххо киирбиттэрин сиһилии быһаарда.

– Үгүс сыллар устата астанар, таҥастанар үүт улахан аҥаарын оҥорон таһаарааччыларга кэтэх хаһаайыстыбалар туттаран кэллилэр. Судаарыстыбаттан көмө быһыытынан биир киилэ туттарбыт үүттэригэр 35 солк. уонна оҥорон таһаарааччыттан 10 солк., ол эбэтэр уопсайа 45 солк. суумалаах көмөнөн туһана олорбуттара. Атыннык эттэххэ, тэрээһиннээх уонна улахан бааһынай хаһаайыстыбалары кытта тэбис тэҥ сыанаҕа туттараллара. Онуоха “үүт харчытын кэмигэр ылбаппыт, олох да ылбакка олоробут” диэн ис хоһоонноох туруорсуулар хас улуус аайы бырабыыталыстыба отчуотугар да, атын да көрсүһүүлэргэ мэлдьи турааччылар. Ити саҥа мэхэньиисимнэр олоххо киирбиттэрин биир төрүөтэ.

Иккиһинэн, Арассыыйаҕа тыа хаһаайыстыбатын бородууксуйатын астааһыҥҥа саҥа тиэхиньиичэскэй регламент киирдэ. Ити кэтэх хаһаайыстыбалаах ыалларга элбэх уустуктары үөскэтэр. Аны туран, “Меркурий” бырагыраама, бэтэринээрдэр үрдүк тарыыптара, о.д.а. ирдэбиллэр сыллата күүһүрэн, кэтэх хаһаайыстыбалары хам ылан испиттэрэ.

Дьэ, ол иһин, 2021 сылга тыа хаһаайыстыбатын саҥа мэхэньиисимнэрин бастакы түһүмэҕэ олоххо киирдэ. 2022 сылтан иккис түһүмэҕэ киирэрэ былааннанар. Билигин тэрээһиннээх уонна бааһынай хаһаайыстыбалар, кэпэрэтииптэр өйөбүллэрэ биллэ улаатта. Тоҕо диэтэххэ, кинилэр ороскуоттара лаппа үрдүк. Ол курдук, нолуок төлүүллэр, тыа сиригэр үлэ миэстэтин таһаараллар, улахан эбийиэктэри туталлар, тиэхиньикэ атыылаһаллар.

Ол гынан баран, кэтэх хаһаайыстыбалар олох арыыланан хаалбатылар. Кинилэргэ хас биирдии ыанар ынахтарыгар 35 тыһ. солк. бэриллэр, эбэтэр, өскөтүн үүттэрин 60 солк. туттарыан баҕарар буоллахтарына, кэпэрэтиипкэ дуогабарынан кыттыһар бырааптаахтар. Эбэтэр, бэйэлэрин дьиэ кэргэттэрин үрүҥ аһынан хааччыйан баран, ордук үүттэрин соҕотуопкаһыты кытта дуогабардаһан, 10, 15 эбэтэр 30 солк. туттарыахтарын сөп. Инньэ гынан үүтү тутуу боппуруоһун үчүгэйдик үөрэтээри, киэҥник ырытыһаары, сис кэмитиэппит бу “төгүрүк остуолу” тэрийдэ. Дьиҥэр, кэтэх хаһаайыстыба – ыанар ынах эрэ буолбатах ээ. Хортуоппуй, оҕуруот аһа, куурусса, сибиинньэ, сылгы – барыта үгүс тыа ыалын эбии дохуотун быстыспат сорҕото.

Билигин улуустарга тыа хаһаайыстыбатын кэккэ боломуочуйалара бэрилиннилэр. Аны сибилигин итинник боломуочуйалары нэһилиэк таһымыгар туруорсаллар. Бу – кэскиллээх туруорсуу дии саныыбын. Нэһилиэк баһылыга, биир улахан ыал аҕа баһылыгын курдук, барыларыгар кыһаллара хайҕаллаах суол. Ону бу кэпсэтиигэ Үөһээ Бүлүү улууһун Ороһу нэһилиэгин баһылыга Анатолий Антонов холобуругар илэ көрдүбүт.

Кэккэ улуустарга уонна нэһилиэктэргэ чааһынай уонна бааһынай диэн араарбакка, оҥорон таһаарыы дьоҕус тэрилтэлэрин тэрийиигэ ылыстылар. Олохтоох дьаһалталар кууһунан удамыр сыаналаах тэпилииссэлэри, кууруссалары, сибиинньэлэри аҕалан атыылааһыҥҥа, сайыҥҥы уу ситимин тардыыга күүскэ үлэлэһэллэр. Билигин тэпилииссэ, оҕуруот аһын араас көрүҥэ хас биирдии ыалга баар буолла. Сайыҥҥы өттүгэр ыалтан сүөгэйи, үүтү атыылаһаргар эрдэттэн үлэстэххинэ эрэ тиксэҕин. Кыстыкка ынах, убаһа этинэн барыбытын эмиэ тыа ыаллара хааччыйаллар.

Саҥа мэхэньиисим иккис түһүмэҕэр сылгы, ынах этэ субсидиялаах буолуохтаах. Онно кэтэх ыаллартан эти тутуу балаһыанньата эмиэ баар буолуоҕа. Онон, кэтэх хаһаайыстыбалаах ыаллар, бастатан туран, бэйэлэрин ыраас, сибиэһэй бородууксуйанан хааччыйыахтаахтар, ол кэннэ ордуктарын атыыга таһаарыахтаахтар. Урукку курдук, харчылаһаары туох баар үүттэрин-астарын бүтүннүү туттаран баран, “Рама” арыынан аһыы олорор ыал суох буолуохтаах.

Оттон сокуон өттүгэр, билигин оҕуруотчуттары уонна садоводтары өйүүр туһунан сокуон барылын оҥорон эрэбит. Бу эмиэ кэтэх хаһаайыстыбалаахтар өйөбүллэригэр анаммыт сокуон буолуоҕа, – диэн Андрей Михайлович саҥа мэхэньиисим ымпыгын-чымпыгын лоп бааччы быһаарда.

Түмүк оннугар

Билигин сорох ыаллар: “Урут сайын устата ынахтарбытын ыан, үүт туттаран харчылаһар этибит. Онтубут харчыта хамнас курдук ый ахсын кэлэр этэ”, – диэн үҥсэргииллэр. Ол гынан баран, федеральнай ирдэбиллэр сыллата күүһүрэн иһэллэр, онон сотору кэминэн син биир саҥа систиэмэҕэ киирии буолара сабаҕаланара. Онуоха эрдэ сылла саҥалыы суоллары тобулбут ордук курдук.

  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Комментарии (1)

This comment was minimized by the moderator on the site

Кунду аа5ааччылар, санааларгытын суруйан хаалларын

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением