Дьүүллэһиигэ Дьокуускай куораттан СӨ Бырабыыталыстыбатын олохтоох бэйэни салайыныыга Департаменын исписэлииһэ Николай Захаров уонна улуус баһылыга Николай Архипов кыттыыны ыллылар.

Бу сокуон барылын хайдах көрөрүн туһунан биһиги улуус дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Софья Александроваттан санаатын үллэстэригэр көрдөстүбүт:

--"Аһаҕас былаас биир кэлим тиһигэр олохтоох салайыныыны тэрийии бүттүүн көрдөбүллэрин туһунан” диэн федеральнай сокуон барыла оҥоһуллан, билигин дойду үрдүнэн киэҥ дьүүллэһиини баран эрэр. Кырдьык, бу барыл элбэх киһини долгутта. Ол гынан баран, мин бэйэм санаабар, бу сокуон киириитэ туох да куһаҕана суох.

Улахан уларыйыы салайыы таһымыгар киирэр: урут икки таһымнаах былаас эбит буоллаҕына, билигин биир таһымнаах былаас тиһигэ олохтонор. Атыннык эттэххэ, үөһэттэн биир салайыы. Сокуон 2023 сылтан саҕалаан 2027 сылга диэри быыһык кэми ааһан, 2028 сылтан толору үлэҕэ киириэхтээх. Дьону ордук “ыстаарыста” диэн дуоһунас киириитэ долгутар. Ол гынан баран, бу дуоһунас өссө 2003 сыллаахтан үлэлиир 131-с олохтоох бэйэни салайыныы федеральнай сокуонугар киирэ сылдьар. Бу уопсастыбаннай, туох да хамнаһа, муниципальнай статуһа суох дуоһунас буолар. Ыстаарыста диэн бу баһылыкка уопсастыбаннай төрүккэ олоҕурбут көмөлөһөөччү. Онон баһылыктар хайдах да ыстаарысталар диэн буолбаттар.

Дьүүллэһиигэ нэһилиэктэрбит баһылыктара олус көхтөөхтүк кытыннылар, санааларын этиннилэр. Мин улуус дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ буоларым быһыытынан, кинилэр этиилэрин олус сөптөөхтөр диэн сыаналаатым уонна астынным. Холобура, манныктары эттибит:

Баһылыктар улуус баһылыгынан ананыылара сөптөөх. Маныаха баһылыктар муниципальнай дуоһунастара оннунан хаалар. Оттон улуус баһылыга норуот куоластааһынынан талыллара хаалыахтаах. Быыбар диэн баар буолуохтаах. Муниципальнай уокуруктар диэҥҥэ икки куораты, эбэтэр куораты кытта биир муниципальнай оройуону холбуохха сөп. Ол эрээри икки муниципальнай оройуону холбоон, уокурук оҥорор хайдах да табыллыбат. Биһиги өссө биир киллэрбит этиибитинэн нэһилиэк дьаһалталарыгар билигин баар штаттар көҕүрээбэккэ, бэйэлэринэн хаалыахтаахтар. Ону кытта Амма улууһа бэйэтин территориятын хаалларан, бытарыйбакка эрэ, муниципальнай уокурук буолуохтаах. Сокуон Арассыыйа үрдүнэн ылыллар. Маныаха билигин барылы үчүгэйдик ырытан, Ил Түмэммит дьокутааттара бэйэбитигэр сөп түбэһэр гына оҥоруохтаахтар.

Саамай долгутар боппуруоһунан 84-с ыстатыйата буолар. Ол Арктическай оройуоннарга сыһыаннаах. "Манна хоту улуустарбыт территориялара уларыйбакка, оннунан хаалыахтара", -- диэн олохтоох бэйэни салайыныы департамена этэр. Ол да буоллар, манна болҕомто ууруллан, үлэ барыа диэн эрэнэн туран, этиибитин киллэрдибит. Түмүктээн эттэхпинэ, саҥа киирэр федеральнай сокуон туох да куһаҕана суох. Нэһилиэктэр дьаһалталара исписэлиистэрдээх буолуохтара, арай манна нэһилиэк дьокутааттара диэн суох буолуохтара. Үбүлээһини тыырыы киһи ахсаанынан буолар, ол аата билиҥҥи ыла олорор үбүлээһиннэрэ хаалар. Үбү-харчыны тыырыы барыта биир тиһигинэн, улуус дьокутааттарын сессияларынан быһаарыллар буолар. Онон үлэбит өссө элбиир, эппиэтинэс улаатар. Манан сиэттэрэн, улуус дьокутааттарын ахсааннарын элбэтиэхпит, - диэн Софья Лаврентьевна санаатын тириэртэ.