Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . -16 oC

Сүрүн сонуннар

Бүгүҥҥү сонуннар

Бэлиитикэ

Тутуу туһунан сытыы сэһэргэһии

Кулун тутар 19 күнүгэр Ил Түмэҥҥэ «Саха Өрөспүүбүлүкэтин Аартыкатыгар социальнай эбийиэктэри уонна чааһынай дьиэлэри тутуу боппуруостара» төгүрүк остуол буолан ааста.
21.03.24 18:51

Экэниэмикэ

Ытык Дьааҥы сиригэр Сылгыһыт Күнэ алгыһы түhэрииттэн саҕаланыаҕа

Мария Архипова хаартыскаҕа түhэриитэ. 2023 с. / ЯСИА/ Кэлэр ый саҕаланыытыгар ытык Дьааҥы сиригэр Аартыка эргимтэтигэр тыа хаhаайыстыбатын сайдыытын итиэннэ хоту сир тыйыс айылҕатыгар саха сылгытын үөрдээн иитиини сайыннарыы кэскилин торумнуур аҕыс улуус…
29.03.24 18:26

Уопсастыба

Сунтаартан “Алгыс” түмсүү ыалдьыттаата

Өлөөҥҥө Сунтаартан “Алгыс» диэн аҕам саастаах дьон ансаамбыла, 11 киһилээх дэлэгээссийэ ыалдьыттаан барда. Ыраахтан кэлбит ыалдьыттар бастаан “Алакуо” норуодунай этно-фольклор ансаамбыл кыттыылаахтарын кытары көрүстүлэр. Күн иккис аҥаарыгар ыалдьыттар…
29.03.24 18:50

Култуура

Дьааҥылар артыыстары тыыннаах тойугунан көрүстүлэр

"Артыыстар иhэллэр үhү",- диэн үтүө сурах дьааҥыларга өссө тохсунньу ыйга иhиллибитэ. Онон өр күүппүт артыыстарын көрсөөрү олохтоохтор кэлэр - барар күннэрин эрдэттэн аттаран, астарын-таҥастарын бэлэмнээбиттэрэ ыраатта. Болдьохтоох күн үүммүтүгэр күндү…
07.03.24 11:40

Түһүлгэ

Сааскы саарбах кэмҥэ

Аламай маҥан күн абыралын, үтүөкэн үрүҥ күн үтүөтүн билэргэ үүммүт күнү үөрэ - көтө, сүргэ көтөҕүллэ көрсөр дьоллоох түгэн, саҕаламмыт саҥа күнү айхаллыыр астык түгэн тосхойдо. Кубулҕаттаах кулун тутар ыйбыт кубулуҥ - дьибилиҥ буолар, күлэн иһэн дьэбин…
27.03.24 09:44

Тыа сирэ

Андрей Находкин: Дьон күннээҕи кыһалҕаны эрэ буолбакка, тыа сирин сайдыытыгар кэскиллээх этиилэри туруоруста

Ил Түмэн сиргэ сыһыаннаһыыга, айылҕа ресурсаларыгар уонна экологияҕа сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Андрей Находкин бу күннэргэ бэйэтин уоукургар - Мэҥэ-Хаҥалас улууһугар үлэлиир. Кини улуус баһылыга Дмитрий Тихоновы кытта улуус нэһилиэктэринэн сылдьан…
03.02.24 09:00

Дойдуга бэриниилээх буолуу сыла

Эһиил Пионерия төрүттэммитэ 100 сылын бэлиэтиэхпит

Бүгүн, алтынньы 1 күнүгэр, Москуба куоракка «Кыайыы» түмэлигэр Норуоттар икки ардыларынааҕы «СПО-ФДО» оҕолор уопсастыбаннай түмсүүлэрин сойууһун ассамблеята ыытылла турар. Арассыыйа эригийиэннэриттэн уонна СНГ дойдуларыттан кэлбит делегаттар сайдар саҕахтары…
01.10.21 23:59

Устуоруйа

Устуоруйа

Стамбулга мунан хаалбыппар Таҥара көмөлөспүтэ

2000 сылларга дуоллар 24-25 солк. этэ, онон Сочига барардааҕар Турцияҕа сынньаммыт быдан чэпчэки буолара. Сылаас, ыраас муораҕа күөлэһийэ сөтүөлээн, үгүс-үтүмэн аквапаркаҕа хатааһылаан, бассейнҥа сөрүүкээн, рестораҥҥа төһөнү кыайаргынан ас арааһын амсайан,…
31.08.23 20:56

Кэлиҥҥи аҕыйах сыл иһигэр былаас уопсастыбаҕаны кытары сибээһэ тоҕоостоох буолла. Куйаар ситимэ сайдан интэриэстээх киһи социальнай ситиминэн былаас үлэһитигэр тахсан боппуруос биэриэн, санаатын этиэн сөп. Ил Дархан Айсен Николаев телевидениенан эрэ буолбакка, кэмиттэн кэмигэр социальнай ситиминэн быһа сибээскэ тахсан дьонун-сэргэтин кытары кэпсэтэрэ, кинилэр ыйытыыларыгар эппиэттиирэ биир маннык олус үчүгэй уопутунан буолла.

Тохсунньу 28 күнүгэр Ил Дархан 20.00 ч.  «ВКонтакте», «Instagram», «Facebook» и «Одноклассники» ситимҥэ холбонон, быһа сибээскэ таҕыста. Мин кини ситимигэр кыттыһан, Айсен Николаев ыйытыыларга эппиэттэрин иһиттим. Кэпсэтии уопсайа чаас курдук буолла, Ил Дархан ыйытыылары сиидэлээбэккэ барытыгар эппиэттээтэ. Ол курдук, “ыйыт-эппиэттиибит” киэбинэн Өрөспүүбүлүкэ баһылыга Айсен Николаев нэһилиэнньэтин кытары сибээскэ тахсан кэпсэппитин таһаарабыт.

 Ыйытыы: Айсен Сергеевич, Дьокуускай куорат 203 мкрн-гар дьиэ тутар сыыһа буолбатах дуо? Кумах үрдүгэр?

АН: 203 мкрн дьиэ тутарга табыгастаах сир. Ханнык баҕарар тутууну бырайыактаан, судаарыстыбаннай экспертиза оҥорон баран туттарабыт. Кумахха тутар туох да кутталы аҕалбат. Хата, ирбэт тоҥ үрдүгэр тутар сэрэхтээх, сир хамсыан сөп дии саныыбын.

 Ыйытыы: 2% ипотека олоххо киирэн эрэр дуо?

АН: Дойду Президенэ Владимир Путин улахан дьыаланы оҥордо – Уһук Илиҥҥэ 2% ипотеканы киллэрэн. Үлэлээн эрэр, эдэр ыалтан тыһыынчаттан тахса сайаапка киирбит, онтон сүүһүн биһирээбиттэр, 60-ча ыал ипотеканан кредит ылбыт. Бу ипотека чааһынай дьиэ тутуутугар эмиэ үлэлиир. Санаан көрүҥ, икки сыл анараа өттүгэр бу туһунан толкуйдаан да көрбөт этибит. Онон үлэ ыытыллар, олох сайдар.

Ыйытыы: Айсен Сергеевич, эн төрөөбүт күҥҥэр саамай интэриэһинэй ханнык бэлэҕи ылбыккыный?

АН: 20 сыл аннараа өттүгэр кэргэним миэхэ английскай спаниель боруода ытын бэлэхтээбитэ, ыппыт биһиги дьиэ кэргэммит чилиэнэ буолта. Олус сөбүлээбиппит.

Ыйытыы: Өрөспүү­бүлүкэҕэ көрүүтэ суох сылдьар ыттары уодьу­гуннааһын үлэтэ барар дуо?

АН: Олус уустук боппуруос. Бу ыттары гуманнайдык тутууга РФ сокуонугар олоҕуран үлэлиибит. Сорох дьаһалта үп суоҕунан бу үлэни дьаалатынан уһуннарар.  Ленскайга буолбут түбэлтэ дьиксиннэрэр. Хаһаайына уулуссаҕа бырахпыт ыта аламаҕай ыттан дьиикэтийиигэ тиийэрэ түргэн. Биһиги бастатан туран нэһилиэнньэ куттала суох буоларын толкуйдуохтаахпыт, онон үлэ ыытыллар.

Ыйытыы: Айсен Сергеевич, мин тустууктарбыт көдьүүһэ суохтук улахан күрэхтэһиилэргэ кытталларыттан олус хомойдум. Тустуу федерациятын мунньаҕа хаһан буоларый? Туох эмэ түмүгү ылыныаххыт дуо?

АН: Мин дьон санаатын кытта сөпсөһөбүн. Бу хайысхаҕа миэрэ ылар уолдьаста. Урукку кыахпытын ыһык­тынныбыт.

Ыйытыы: Ыарахан балаһыанньаҕа түбэспит дьиэ кэргэҥҥэ көмөлөһөр кииннэр наадалар.

АН: Оннук кииннэр бааллар – куоракка, улуус кииннэригэр, социальнай управление иһинэн. Ол эрээри, маннык көмөҕө наадыйааччы элбэх. Эбэтэр сорох ыал бу маннык көмө баарын, ханна баран көмүскэл көрдүүрүн билбэт эмиэ буолуон сөп. Социальнай көмүскэл тэрилтэлэрэ күүскэ үлэлиэхтэрин наада.

Ыйытыы: Айсен Сергеевич, эн бу быһа сибээһинэн тахсан дьон ыйытыытыгар хоруйдууруҥ олус үчүгэй. Оттон улуус баһылыктара тоҕо маннык тахсыбаттарый?

АН: Ону мин билбэтим, бэйэлэриттэн ыйытахха наада. Аныгы үйэҕэ нэһилиэнньэни кытары сибээскэ тахсарга араас кыах барыта баар.

Ыйытыы: “Азия оҕо­лоро” норуоттар икки ардыларынааҕы оонньуу дьылҕата ханна тиийдэ? Күрэхтэһии көрүҥүттэн дуобаты тоҕо туораттылар?

АН: 2016 сыллаахха “Азия оҕолоро” оонньуу факелын Монголияҕа туттарбыппыт, Монголия тэрийэр буолбута. Ол эрэн кыамматах. Норуоттар икки ардыларынааҕы тустаах хамыыһыйаларыгар дьүүллэһэн баран, “Азия оҕолоро” норуоттар икки ардыларынааҕы оонньууну тэрийиини Оман ылыммыта. Бириэмэ олус кылгас хаалбытын иһин сорох спорт көрүннэрин бырагырааматтан таһааран кэбиспиттэрэ, ол иһигэр дуобаты. Дьиҥэ, сайыҥҥы оонньуулары бэйэбитигэр хаалларыа этибит.

Ыйытыы: Алдан куорат бөххө тимирэн эрэр, хомуйбаттар.

АН: Алдантан маннык хабааннаах үгүс үҥсүү киирбитэ. Биһиги дьаһалтаҕа тахсан миэрэ ылалларыгар сорудахтаабыппыт, регионнааҕы оператор үлэтэ мөлтөх. Итэҕэстэрин туоратыах буолбуттара. Салгыы үлэлэһиэхпит.

Ыйытыы: Тоҕо Кирзавод мкрн-тан эргэ дьиэлэртэн көһөрбөттөр?

АН: Саахалланар уонна хаарбах дьиэттэн кө­һөрүү бырагырааматын түһүмэҕинэн 2017 сылга диэри хаарбах дьиэнэн билиниллибит дьиэлэри көһөрүү бара турар. Бырагыраамаҕа киирбит дьиэлэри 2025 сылга диэри көһөрүөхпүт. Кирзавод дьиэлэрэ ол бырагыраамаҕа хапсыбыт буоллахтарына көһөрүллүөхтэрэ.

Ыйытыы: Айсен Сергеевич, РФ Төрүт сокуонугар уларытыы киллэрэллэригэр эн сыһыаныҥ?

АН: Дойду Төрүт сокуонугар олус үүчүгэй уларытыылары киллэрэн эрэллэр. Дьон-сэргэ интэриэһэ таарыйыллар. Сылын аайы оҥоһуллар индексация сокуоҥҥа баайыллыбат буолла, Төрүт сокуонунан ыытыллар буолла. Оччотугар ханнык да бырабыыталыстыбаҕа, госдумаҕа бу үлэ син биир ыытыллыаҕа. Судаарыстыбаннай сэбиэти күүһүрдүү туһунан этэр буоллахха, бу уларыйыы региоҥҥа болҕомто баар буоларын туоһулуур, дойдуну сайыннарыы боппуруостарыгар губернатордар оруоллара улаатар.

Ыйытыы: Айсен Сергеевич, хаайыыттан тахсыбыт дьон сөптөөх олоххо төннөллөрүгэр үлэ ыытыллыбат.

АН: Кинилэргэ үлэни буларга , тас эйгэҕэ үөрэнэллэрин гына реабилитацияны ааһалларыгар көмөлөһүөххэ наада.

Ыйытыы: Тоҕо биһиги өрөспүү­бүлүкэбитигэр ниэби оҥорон таһаарар собуот суоҕуй?

АН: 1 мөл. тонна ниэби оҥорон таһаарар собуот улахан көдьүүһэ суох буолуоҕа. Ол оннугар гаастан оҥорон таһаарар собуоту тутар туһунан үлэлэһэ сылдьабыт. Гаастан оттук оҥоруу көдьүүстээх. 2022-2023 сс. олоххо киириэ диэн эрэл баар.

Ыйытыы: Нэһилиэн­ньэлээх пууннары гаастаа­һын хайдах баран иһэрий?

АН: Билигин гаас магистралын таһыгар турар, урут тумнуллан хаалбыт нэһилиэнньэлээх пууннары гаастааһын үлэтэ барар. Онтон магистралы тутуунан буолбакка (тоҕо дьиэтэххэ бу үлэ олус элбэх үбү ирдиир уонна көдьүүһэ суох. АН.) , автономнай гаастааһыҥҥа болҕомтону ууруохха наада. Бу үлэни “Сахатранснефтегаз” үчүгэйдик ыытар.

Ыйытыы: Айсен Сергеевич, арыгылааһыны утары сокуону былаас туорайдаһар курдук…

АН: Оннук буолбатах. Бу хайысхаҕа федеральнай сокуоҥҥа уларыйыы киирбитэ, биһиги регион буоларбыт быһыытынан федеральнай сокуону утары барар кыахпыт суох. Ону кытта биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр арыгылааһыны утары улахан үлэ ыытыллар – пропаганда, легальнайа суох туочукалары сабыы.

Ыйытыы: Оскуола үөрэнээччилэрэ хаһан эмит оскуолаларга босхо аһыах­тара, автобуһунан босхо айанныахтара дуо?

АН: Начаалынай кылаас оҕолорун босхо аһатар туһунан уураах тахсыбыта. Билигин суоттааһын бара турар, бу чэпчэтии мөлүйүөнүнэн сууманы ирдиир. Сотору үлэлиэҕэ.

Ыйытыы: Өлүөнэ муос­татын дьылҕата хай­даҕый?

АН: Өлүөнэ нөҥүө муоста тутуллуоҕа. Президент эппитэ олоххо киириэҕэ, РФ Бырабыыталыстыбатын саҥа састаабын кытары үлэлэһиэхпит.

Ыйытыы: Өрөспүү­бүлүкэҕэ баар көмүс хостуур тэрилтэлэр тоҕо барылара регион таһынааҕы тэрилтэлэринэн буолалларый?

АН: Тэрилтэлэр тэрийээччилэринэн, сүрүннээччилэринэн ким баҕарар буолуон сөп, бу тэрилтэлэр кылаабынайа өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүгэр налуогунан үп киллэрэллэр. Кэлиҥҥи сылга көмүстэн киирэр нолуок улаатта.

Ыйытыы: Арктическай норуоттар икки ардыларынааҕы оскуолаҕа оҕом хайдах киириэн сөбүй?

АН: Мин бу бэҕэһээ эрэ баран тутууну көрдүм. Оскуола дьиэтин тутуута түмүктэнэн эрэр, үөрэтэргэ лицензия ылыы процедурата бара турар. Оскуола  быйыл балаҕан ыйын 1 күнүттэн аанын тэлэччи аһан оҕолору көрсүөҕэ. Бэс ыйыгар үөрэнээччилэри талыахтара. Усулуобуйатын үөрэх министиэристибэтэ оҥорон сотору киэҥ эйгэҕэ таһаарыаҕа диэн эрэнэбин.

Сардаана КУЗЬМИНА

  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Комментарии (0)

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением