Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . -14 oC

Сүрүн сонуннар

Бүгүҥҥү сонуннар

Бэлиитикэ

Тутуу туһунан сытыы сэһэргэһии

Кулун тутар 19 күнүгэр Ил Түмэҥҥэ «Саха Өрөспүүбүлүкэтин Аартыкатыгар социальнай эбийиэктэри уонна чааһынай дьиэлэри тутуу боппуруостара» төгүрүк остуол буолан ааста.
21.03.24 18:51

Экэниэмикэ

Пилота суох пуойастар

Ааспыт нэдиэлэҕэ Судаарыстыбаннай Дуумаҕа «Арассыыйа тимир суоллара» АУо генеральнай дириэктэрэ, бырабылыанньа бэрэссэдээтэлэ Олег Белозеров хампаанньа үлэтин түмүгүн, инники былааннарын билиһиннэрдэ уонна дьокутааттар, фракциялар ыйытыктарыгар…
24.03.24 10:24

Уопсастыба

Терактан эмсэҕэлээбит дьону өйүүргэ сокуон барылын киллэрдилэр

Судаарыстыбаннай Дуумаҕа терактан эмсэҕэлээбит Арассыыйа олохтоохторун өйүүр туһунан сокуон барылын киллэрдилэр. Бу докумуону Судаарыстыбаннай Дуума бүддьүөккэ уонна нолуокка сис кэмитиэтин чилиэнэ Оксана Дмитриева көҕүлээтэ. Ол туһунан «Парламентская газета»…
27.03.24 09:39

Култуура

Дьааҥылар артыыстары тыыннаах тойугунан көрүстүлэр

"Артыыстар иhэллэр үhү",- диэн үтүө сурах дьааҥыларга өссө тохсунньу ыйга иhиллибитэ. Онон өр күүппүт артыыстарын көрсөөрү олохтоохтор кэлэр - барар күннэрин эрдэттэн аттаран, астарын-таҥастарын бэлэмнээбиттэрэ ыраатта. Болдьохтоох күн үүммүтүгэр күндү…
07.03.24 11:40

Түһүлгэ

Сааскы саарбах кэмҥэ

Аламай маҥан күн абыралын, үтүөкэн үрүҥ күн үтүөтүн билэргэ үүммүт күнү үөрэ - көтө, сүргэ көтөҕүллэ көрсөр дьоллоох түгэн, саҕаламмыт саҥа күнү айхаллыыр астык түгэн тосхойдо. Кубулҕаттаах кулун тутар ыйбыт кубулуҥ - дьибилиҥ буолар, күлэн иһэн дьэбин…
27.03.24 09:44

Тыа сирэ

Андрей Находкин: Дьон күннээҕи кыһалҕаны эрэ буолбакка, тыа сирин сайдыытыгар кэскиллээх этиилэри туруоруста

Ил Түмэн сиргэ сыһыаннаһыыга, айылҕа ресурсаларыгар уонна экологияҕа сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Андрей Находкин бу күннэргэ бэйэтин уоукургар - Мэҥэ-Хаҥалас улууһугар үлэлиир. Кини улуус баһылыга Дмитрий Тихоновы кытта улуус нэһилиэктэринэн сылдьан…
03.02.24 09:00

Дойдуга бэриниилээх буолуу сыла

Эһиил Пионерия төрүттэммитэ 100 сылын бэлиэтиэхпит

Бүгүн, алтынньы 1 күнүгэр, Москуба куоракка «Кыайыы» түмэлигэр Норуоттар икки ардыларынааҕы «СПО-ФДО» оҕолор уопсастыбаннай түмсүүлэрин сойууһун ассамблеята ыытылла турар. Арассыыйа эригийиэннэриттэн уонна СНГ дойдуларыттан кэлбит делегаттар сайдар саҕахтары…
01.10.21 23:59

Устуоруйа

Устуоруйа

Стамбулга мунан хаалбыппар Таҥара көмөлөспүтэ

2000 сылларга дуоллар 24-25 солк. этэ, онон Сочига барардааҕар Турцияҕа сынньаммыт быдан чэпчэки буолара. Сылаас, ыраас муораҕа күөлэһийэ сөтүөлээн, үгүс-үтүмэн аквапаркаҕа хатааһылаан, бассейнҥа сөрүүкээн, рестораҥҥа төһөнү кыайаргынан ас арааһын амсайан,…
31.08.23 20:56

Билигин сааскы булт үгэнэ. Саха эр дьоно айылҕалыын алтыһар ураты кэмнэрэ сатыылаан турар. Ол да буоллар булт эккирэтиитигэр араас кэдирги быһылаан тахса турара салыннарар. Холобур, өрүс мууһа барар кэмигэр арыыга хаайтарбыт, сааҕа дэҥнэнэ сыспыт түбэлтэлэр бааллар.

Билигин сааскы булт үгэнэ. Саха эр дьоно айылҕалыын алтыһар ураты кэмнэрэ сатыылаан турар. Ол да буоллар булт эккирэтиитигэр араас кэдирги быһылаан тахса турара салыннарар. Холобур, өрүс мууһа барар кэмигэр арыыга хаайтарбыт, сааҕа дэҥнэнэ сыспыт түбэлтэлэр бааллар.

Төһө да булт диэн баран муннукка ытаатарбыт, доруобуйабытыгар, итиэннэ бэйэ-бэйэбитигэр харыстабыллаах сыһыан, сэрэхтээх буолуу ирдэнэр.

Булчут суруллубатах быраабылалара

  • Сатыылаабыт куһу (булду) хайа да түгэҥҥэ саанан сырбата, охсо сатаама – сааҥ луоһун тосту охсуоххун сөп, иккис уоскар ботуруоннаах эбит буоллаххына, алҕас эстэр кутталлаах;
  • Ыппыт куһуҥ түспүт туһаайыытыттан хараххын араарыма, сүтэрэн кэбиһиэҥ;
  • Сууллан түһэн баран, сааҥ уоһун бэрэбиэркэлээ, ол-бу бөх-сах, бадараан киирэн, ытаргар сааҥ уоһун хайа тэбэн кэбиһиэн сөп;
  • Байанай биэрбитин мүччү туппат туһуттан, кэрийэ сылдьан бултуургар өрүү суумкалаах сырыт, илииҥ-атаҕыҥ сулумах сылдьара ордук;
  • Ыппыт куһуҥ сатыылаан, талах, от-мас быыһыгар түһэн эрэр диэн көрдүҥ да, тута иккистээн ытан кимилиннэрэриҥ ордук – ойуур быыһыгар булар уустуктардаах, көтөр кирийэн-саһан хаалар;
  • Сатыылаабыт көтөргө-сүүрэргэ сааҕын саҥаттан ииттэн баран чугаһаа;
  • Сааҕын хаһан да уоһунан бэйэҥ диэки туһаайан ылыма;
  • Дьоҥҥо-сэргэҕэ чугаһыырга сааҥ иитиитэ суох буолуохтаах;
  • Сааҥ эстибэтэҕинэ, 10-20 сөкүүндэ хамсаабакка кэтэс – хойутаан эстэр түгэннэрдээх буолааччы. Сааҕын киһи-сүөһү суох сирин диэки уоһун умса тутан арыйар куолу;
  • Сааҕар баппат ботуруону кытта ырычаахтаспат ордук, саҥаны угун;
  • Кус утары көтөн иһэрин көрдөххүнэ, хамсаама, кирий — үргүппэт гына;
  • Бултуу бардыҥ да, саа арыытын, тирээпкэни илдьэ сырыт;
  • Киһи диэки сааҕын туһаайыма;
  • Иитиилээх саалаах сылдьан, ыккын киһиэхэ өрө ыстаҥалаабат, эккэлээбэт гына үөрэт – алҕас сааҥ чыыбыһын тардан кэбиһиэн сөп. Ити булчут ыт куһаҕан адьыната буолар;
  • Кыттыгас бултуур дьоҥҥун кытта ким ханан бултуохтааҕын, сирин-уотун чопчулас;
  • Кыттыгаһыҥ диэки көппүт, ойбут булду ытыллыбат – киһини дэҥниэххэ сөп;
  • Ким эмэ сыыһа-халты туттан булду куоттарар түгэнигэр, саба түһэн мөҕөр-этэр табыллыбат – бул аата булт, сыыһыаҥ да, табыаҥ да;
  • Булка бары тэҥҥит – ас астааһына, сууйуу-сотуу үлэтиттэн ким да туора турар бырааба суох;
  • Сатыылаабыт куһу-куобаҕы сонордоо – суор-тураах аһылыга оҥорор кэдирги;
  • Бултаабыт киһи булдун бэйэтэ астыыр;
  • Сынньалаҥ кэмигэр биир да саа иитиилээх турбат, икки уостаах саа бүк тутуллан, автомат саа сомуога аһаҕас туруохтаах, сааны бөҕө-таҕа мутукка ыйыахха, эбэтэр маска, олбуорга өйөннөрү ууруохха сөп;
  • Туора киһи саатын ыйытыыта суох ылар көҥүллэммэт;
  • Булка бэйэ-бэйэни убаастаһыы, кө­мөлөһүү, үтүө доҕордуу сыһыан, сиэрдээх буолуу – туохха да бэриллибэт булчут күндү баайа буолар.

Урукку курдук охотминимум туттарар, хас да сыл уопуттаах булчуту кытта бодоруһа сылдьан бултуур диэн суох. Сиргэ-уокка сылдьыы сиэрин-туомун тутуспакка, айылҕаҕа сэрэҕэ суох сылдьартан, билбэттэн-көрбөттөн, кэрээнэ суох быһыы-майгы, дэҥ-оһол тахсара биллэр суол. Сиэрдээх булчут булт бары быраабылаларын тутуһарын ааһан, Айылҕа суруллубатах сокуонун учуоттуура буоллар, Байанайа биэс төгүл биэриэ, хара тыа маанылаах баайын утары уунуо этэ.

  • 1
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Комментарии (0)

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением