Кини 1920 сыллаахха сэтинньи 16 күнүгэр Дүпсүн улууһун Өспөх нэһилиэгэр Ампаардаах диэн сиргэ Жирковтар дьиэ кэргэттэригэр күн сирин көрбүтэ. Дьокуускай куорат 2 №-дээх оскуолатын бүтэрэн баран, Дьокуускайдааҕы педагогическай институкка үөрэнэ киирбитэ. Бу институт естественнай наукаларга факультетын бастакы выпускниктарыттан биирдэстэрэ.

Анна Николаевна педагогическай үлэтин 1946 сыллаахха төрөөбүт оройуонун Найахы 7 кылаастаах оскуолатыгар саҕалаабыта. Салгыы 1949 -1958 сс. Дьокуускайдааҕы культурнай-сырдатар училищеҕа преподавателинэн 13 сыл устата айымньылаахтык үлэлээбитэ. Ол туһунан РФ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, Саха АССР үтүөлээх артыыһа, А.Е.Кулаковскай аатынан Государственнай бириэмийэ лауреата, Дьокуускай куорат бочуоттаах олохтооҕо А.С.Федоров бэрт истиҥник ахтар. Онтон 1958 -1977 сс. Мүрү орто оскуолатыгар биология, химия учууталынан бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсыар диэри ситиһиилээхтик үлэлээбитэ. Кини предметтэригэр үөрэнээччилэр 100 бырыһыан ситиһэллэрэ. Талааннаах, дириҥ билиилээх учуутал химияҕа уонна биологияҕа оройуоннааҕы олимпиадалары ыытары көҕүлээбитэ. Бу олимпиадаларга кини үөрэнээччилэрэ кыайыылаах тахсаллара, бастакы миэстэлэри ылаллара.

Ылбыт идэтинэн үйэтин тухары бэриниилээхтик үлэлээн, үгүс көлүөнэ ыччаттар тапталлаах учууталлара, наставниктара буолбута. Күн бүгүн кини үөрэнээччилэрэ ытыктыыр кырдьаҕас учууталларын кытта сибээстэрин быспаттар.

Анна Николаевна төрөппүттэрин өттүнэн чулуу дьоннортон хаан тардыылаах. Ийэтинэн Дүпсүнү аатырдыбыт Афанасьевтартан төрүттээх. Ийэтин Анна Федоровна бииргэ төрөөбүт убайын Федор Федорович уола өрөспүүбүлэкэҕэ биллэр педагогическай наука доктора Виктор Федорович Афанасьев-Алданскай буолар. Оттон аҕатынан 30-ус сылларга Саха АССР үөрэҕин наркомунан үлэлээбит Иван Николаевич Жирков курдук сүдү киһи хаан-уруу чугас аймаҕа. Жирков И.Н. 1931 сыллаахха баара суоҕа 24 сааһыгар үөрэх наркомунан анаммыта. Кини бу эппиэттээх дуоһунаска 1938 сылга дылы үлэлэээн, саҥа атаҕар туран эрэр Саха АССР үөрэҕин сайдыытыгар сүҥкэн кылаатын киллэрбитэ. Бу сылларга бүттүүн начаалынай үөрэхтээһин,  ликбезтэр нөҥүө улахан дьону ааҕарга-суруйарга үөрэтэргэ үлэни киэҥник ыытыы, тыа сиригэр оскуолалары тутуу уонна сөптөөх педагогическай каадырдары бэлэмнээһин былааннаахтык, өрө күүрүүлээхтик ыытыллыбыта. 1934 сыллаахха И.Н.Жирков быһаччы көмөтүнэн Дүпсүҥҥэ аан бастакынан икки мэндиэмэннээх оскуола дьиэтэ бүттүүн нэһилиэнньэ кыттыытынан тутуллан үлэҕэ киирбитэ. Оччолорго оскуола дириэктэринэн хомсомуол чилиэнэ В.Г.Федоров (кэлин А.Н.Жиркова кэргэнэ) үлэлиирэ. Кини оскуола саҥа дьиэтин тутууга бачыымы көтөхпүт киһи буолар. Саха АССР Киин Ситэриилээх Кэмитиэтин Президиумун 1935 сыл олунньу 20 күнүнээҕи уурааҕынан Дүпсүн ситэтэ суох орто оскуолатыгар И.Н.Жирков аата иҥэриллибитэ. Быйыл Дүпсүн орто оскуолата И.Н.Жирков аатын сүкпүтэ 85 сыла туолла. Дүпсүн оскуолатын урукку көлүөнэ оҕолоро оскуола боруогун атыллыахпытыттан И.Н.Жирков туһунан билэн, үөрэтэн, кининэн киэн тутта улааппыппыт. 2007 сыллаахха «Бичик» кинигэ кыһата Анна Николаевна көмөтүнэн өрөспүүбүлүкэ биллиилээх дьонноро сиэрийэҕэ “Иван Жирков” диэн кинигэни таһаарбыта.

Анна Николаевна учуутал быһыытынан миигин үөрэппэтэр да, хайдах эрэ чугас киһим курдук буолбута. Кэлиҥҥи сылларга Анна Николаевна туһунан тугу билбиппин-көрбүппүн түмэн, өрөспүүбүлүкэ, улуус хаһыаттарыгар сырдатан кэллим. 2015 сыллаахха Анна Николаевна 95 сааһын туолуутун көрсө кини үлэтин, олоҕун туһунан уонна юбиляры эҕэрдэлээһин үөрүүлээх тэрээһинин сырдаппытым. “Учуутал аргыһа” хаһыат 2015 сыл ахсынньы 24 күнүнээҕи 12 (562) нүөмэригэр “Ытык киһини чиэстээһин” диэн төбөлөөх ыстатыйабар маннык бэлиэтээһиннэр бааллар. “Аҕыйах сыллаахха дылы А.С.Пушкин 10 хоһоонун нойосуус билэр этим, билигин түөрт хоһоону өйбүттэн ааҕабын”, - диэн баран  “Кыһыҥҥы киэһэ” хоһоону толору ааҕан барыбытын сөхтөрдө. Аны балтынаан Людмила Егоровналыын “Катюша” ырыаны ыллаабытын саала иилэ хабан ылан, наһаа сылаас эйгэ үөскээбитэ. Ити 5 сыл анараа өттүгэр этэ. Кэлиҥҥи сылларга Мүрү оскуолатыгар музейга үлэлиир кэммэр  сылга биирдэ хайаан да анаан Дьокуускайга тиийэн Анна Николаевнаны көрсөн, билсэн кэлэр этим. Былырыын ол үгэспин кэспэккэ, сэтинньи ыйга көрсөн турардаахпын.

Анна Николаевна саха биллиилээх дьонун, саха интеллигенциятын бастыҥ бэрэстэбиитэллэрин кытта алтыспыт киһи буолар. Кини төрөппүт аҕата Н.Н.Жирков А.И.Софронов-Алампа чугас доҕоро этэ, онон Алампаны тыыннааҕар көрбүт, кэпсэппит дьоннортон биирдэстэрэ буолар. Алампа доҕоругар дьиэҕэ-уокка туттуллар наадалаах маллары бэлэхтээн хаалларбытын туһунан история кэпсиир. Олортон биирдэстэрэ - сүөгэй иирдэр билигин П.А.Ойуунускай аатынан литературнай түмэлгэ хараллан сытар.  Былырыын тахсаары турдахпына, «Аны хаһан кэлэҕин?” дии хаалаахтаабыта. Саас ылан Анна Николаевна аппараат да нөҥүө истэрэ мөлтөх этэ. “Аппараатым эргэрдэ, сыаналаах дииллэр”, - диэхтээбитэ. Анна Николаевна хараҕынан куһаҕана суохтук көрөр, өйүн ыһыктыбатах, ааспыты, үөрэппит оҕолорун өрүү истиҥник ахтар.  Быйыл бу ыарыы туран киниэхэ сылдьа иликпин. Этэҥҥэ буоллаҕына, көрсүөм диэн санаалаахпын.

Уһуннук олоруу бэрт сэдэх түгэн. 100 саас диэн эттэххэ эрэ дөбөҥ. Анна Николаевна бэйэтэ киһи быһыытынан кэрэтэ, олоххо сөҕүмэр тардыһыыта, дьоҥҥо өрүү үтүө сыһыана, олох охсууларыттан самныбат, булгуруйбат кытаанах санаата олоҕун уһаттаҕа.

Анна Николаевна кэргэнэ Василий Гаврильевич Федоров, норуокка биллибит аата Мундууска, советскай-партийнай үлэһит, киһи гиэнэ үтүөкэнэ этэ. Василий Гаврильевич биир кэмҥэ Саха сирин учууталларын сойууһун бэрэссэдээтэлинэн, Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтигэр, Чурапчыга, Аммаҕа райком 1-кы,  Уус Дьааҥыга партия райкомун 2-с сэкирэтээрдэринэн үлэлээбитэ. Кини аатын Бороҕон биир уулуссата сүгэр.

Биир дойдулаахпыт, ытык киһибит Анна Николаевна Жиркова 100 сааһын этэҥҥэ көрсөрүттэн үөрэн, астынан туран, кинини итиитик-истиҥник эҕэрдэлиибин уонна  чэгиэн-чэбдик буоларыгар, өссө да уһуннук олороругар баҕарабын.

Елена Сыроватская, педагогическай үлэ ветерана, Россия суруналыыстарын сойууһун чилиэнэ, Бороҕон

“Ил Түмэн» хаһыат эрэдээксийэтин кэлэктиибэ Анна Николаевнаны эмиэ бу дьоһун үйэлээх үбүлүөйүнэн истиҥник эҕэрдэлиир, кытаанах доруобуйаны, үчүгэй настарыанньаны, үтүө түгэннэри, үгүс үөрүүнү баҕарабыт.