Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . -14 oC

Сүрүн сонуннар

Бүгүҥҥү сонуннар

Бэлиитикэ

Тутуу туһунан сытыы сэһэргэһии

Кулун тутар 19 күнүгэр Ил Түмэҥҥэ «Саха Өрөспүүбүлүкэтин Аартыкатыгар социальнай эбийиэктэри уонна чааһынай дьиэлэри тутуу боппуруостара» төгүрүк остуол буолан ааста.
21.03.24 18:51

Экэниэмикэ

Пилота суох пуойастар

Ааспыт нэдиэлэҕэ Судаарыстыбаннай Дуумаҕа «Арассыыйа тимир суоллара» АУо генеральнай дириэктэрэ, бырабылыанньа бэрэссэдээтэлэ Олег Белозеров хампаанньа үлэтин түмүгүн, инники былааннарын билиһиннэрдэ уонна дьокутааттар, фракциялар ыйытыктарыгар…
24.03.24 10:24

Уопсастыба

Терактан эмсэҕэлээбит дьону өйүүргэ сокуон барылын киллэрдилэр

Судаарыстыбаннай Дуумаҕа терактан эмсэҕэлээбит Арассыыйа олохтоохторун өйүүр туһунан сокуон барылын киллэрдилэр. Бу докумуону Судаарыстыбаннай Дуума бүддьүөккэ уонна нолуокка сис кэмитиэтин чилиэнэ Оксана Дмитриева көҕүлээтэ. Ол туһунан «Парламентская газета»…
27.03.24 09:39

Култуура

Дьааҥылар артыыстары тыыннаах тойугунан көрүстүлэр

"Артыыстар иhэллэр үhү",- диэн үтүө сурах дьааҥыларга өссө тохсунньу ыйга иhиллибитэ. Онон өр күүппүт артыыстарын көрсөөрү олохтоохтор кэлэр - барар күннэрин эрдэттэн аттаран, астарын-таҥастарын бэлэмнээбиттэрэ ыраатта. Болдьохтоох күн үүммүтүгэр күндү…
07.03.24 11:40

Түһүлгэ

Сааскы саарбах кэмҥэ

Аламай маҥан күн абыралын, үтүөкэн үрүҥ күн үтүөтүн билэргэ үүммүт күнү үөрэ - көтө, сүргэ көтөҕүллэ көрсөр дьоллоох түгэн, саҕаламмыт саҥа күнү айхаллыыр астык түгэн тосхойдо. Кубулҕаттаах кулун тутар ыйбыт кубулуҥ - дьибилиҥ буолар, күлэн иһэн дьэбин…
27.03.24 09:44

Тыа сирэ

Андрей Находкин: Дьон күннээҕи кыһалҕаны эрэ буолбакка, тыа сирин сайдыытыгар кэскиллээх этиилэри туруоруста

Ил Түмэн сиргэ сыһыаннаһыыга, айылҕа ресурсаларыгар уонна экологияҕа сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Андрей Находкин бу күннэргэ бэйэтин уоукургар - Мэҥэ-Хаҥалас улууһугар үлэлиир. Кини улуус баһылыга Дмитрий Тихоновы кытта улуус нэһилиэктэринэн сылдьан…
03.02.24 09:00

Дойдуга бэриниилээх буолуу сыла

Эһиил Пионерия төрүттэммитэ 100 сылын бэлиэтиэхпит

Бүгүн, алтынньы 1 күнүгэр, Москуба куоракка «Кыайыы» түмэлигэр Норуоттар икки ардыларынааҕы «СПО-ФДО» оҕолор уопсастыбаннай түмсүүлэрин сойууһун ассамблеята ыытылла турар. Арассыыйа эригийиэннэриттэн уонна СНГ дойдуларыттан кэлбит делегаттар сайдар саҕахтары…
01.10.21 23:59

Устуоруйа

Устуоруйа

Стамбулга мунан хаалбыппар Таҥара көмөлөспүтэ

2000 сылларга дуоллар 24-25 солк. этэ, онон Сочига барардааҕар Турцияҕа сынньаммыт быдан чэпчэки буолара. Сылаас, ыраас муораҕа күөлэһийэ сөтүөлээн, үгүс-үтүмэн аквапаркаҕа хатааһылаан, бассейнҥа сөрүүкээн, рестораҥҥа төһөнү кыайаргынан ас арааһын амсайан,…
31.08.23 20:56

Муус устар 27-ис күнэ Саха Өрөспүүбүлүкэтин Конституцията ылыныллыбыт кэмигэр уолдьаһыннаран Өрөспүүбүлүкэ күнүн быһыытынан бэлиэтэнэр. Маны тэҥэ хамсык дьаҥа турбатаҕа буоллар бу ый 22 күнүгэр Арассыыйа Төрүт Сокуонугар уларытыылары киллэрэри сөбүлээн дуу, утаран дуу куоластыахтаах этибит. Хомойуох иһин, ол дьаһаныы күнэ-ыйа онуоха-маныаха диэри тохтотулунна. Ол да буоллар төһө да дьиэбитигэр хаайтаран олордорбут, өйбүт-санаабыт үлэтэ тохтообот, дойдубут дьылҕатыгар ыалдьарбыт сөҕүрүйбэт. Онон тоҕоос көстүбүччэ, былаас уонна норуот алтыһыыларын, итиниэхэ судаарыстыба Төрүт Сокуонун суолтатын туһунан тус санаабын үллэстиэм.

Муус устар 27-ис күнэ Саха Өрөспүүбүлүкэтин Конституцията ылыныллыбыт кэмигэр уолдьаһыннаран Өрөспүүбүлүкэ күнүн быһыытынан бэлиэтэнэр. Маны тэҥэ хамсык дьаҥа турбатаҕа буоллар бу ый 22 күнүгэр Арассыыйа Төрүт Сокуонугар уларытыылары киллэрэри сөбүлээн дуу, утаран дуу куоластыахтаах этибит. Хомойуох иһин, ол дьаһаныы күнэ-ыйа онуоха-маныаха диэри тохтотулунна. Ол да буоллар төһө да дьиэбитигэр хаайтаран олордорбут, өйбүт-санаабыт үлэтэ тохтообот, дойдубут дьылҕатыгар ыалдьарбыт сөҕүрүйбэт. Онон тоҕоос көстүбүччэ, былаас уонна норуот алтыһыыларын, итиниэхэ судаарыстыба Төрүт Сокуонун суолтатын туһунан тус санаабын үллэстиэм.

Билиҥҥи үйэҕэ биир кэлим, туох даҕаны араастаһыыта, тугунан да арыттаһыыта, ханнык да атааннаһыыта суох уопсастыба суох буолла. Ханнык да дойдуну ыл -- барыларыгар араас сирэйдээх-харахтаах, тыллаах-өстөөх, өйдөөх-санаалаах, итэҕэллээх, култууралаах баай да, дьадаҥы да дьон түмсэн олорор. Биллэн турар, интэриэстэрэ, дьулуһуулара тус-туһунан. Судаарыстыба ити кыһалҕаны мүлүрүтээри, сүрүннээри  үөскээбитэ. Маҥнай утаа судаарыстыба көмөтүнэн аҕыйах ахсааннаах баай дьон кэмэ суох элбэх дьадаҥылары күүс өттүнэн бас бэриннэрэр сыаллаах-соруктаах этэ. Онтон ыла ханнык баҕарар судаарыстыба дойдуну күһэйии, бобуу-хаайыы, уодьу-ганнааһын ньыматынан салайар буолбута. Ол гынан баран судаарыстыба уопсастыба бигэ туруктаах буолуутун мэктиэтэ, дьон-сэргэ олоҕун-дьаһаҕын биир сыалга-сорукка туһаайар, хас биирдии киһи баҕатын, дьулуһуутун сүрүннүүр күүс буолара саарбаҕа суох. Ону өйдөөн оччоттон баччаҕа диэри, ордук чуолаан биһиги дойдубутугар, олохпутун-дьаһахпытын судаарыстыба былааһын эрэ көмөтүнэн оҥостор кыахтаахпыт диэн бигэ эрэллээх кэллибит.

dcbb2c6befec2cc6fc886faac9f06872

Этиллибитин курдук, судаарыстыба былааһа сүнньүнэн бас бэриннэриигэ, күһэйиигэ олоҕурар. Онон  ханнык баҕарар былаас бас-баттах баран хаалар кутталлаах. Дьэ, ол иһин киһи аймах унньуктаах уһун историятыгар өркөн өйдөөхтөр былааһы  хайдах  гынан  бар дьон бүттүүнүн интэриэстэрин араҥаччылыыр күүс оҥоруохха сөбүн дьаныһан үөрэппиттэрэ. Инньэ гынан былаас дьайыыта бүүс-бүтүннүү Төрүт Сокуоҥҥа (Конституцияҕа) бас бэриниэхтээх уонна итиниэхэ олоҕурбут сокуоннарынан салайтарыахтаах диэн түмүккэ кэлбиттэр. Истэр-билэр тухары ханнык баҕарар судаарыстыба Төрүт Сокуона дойду олохтоохторун интэриэстэрин дьүөрэлэһиннэрэр соруктаах. Тоҕо диэтэххэ, судаарыстыба былааһын сүрүн анала – дойду баайын-дуолун, үбүн-харчытын хаҥатан, хас биирдии киһиэхэ тииһимтиэлээх буоларын курдук дьаһайан уопсастыба олоҕун-дьаһаҕын туруктаах оҥоруу.

Лоп курдук 28 сыл анараа өттүгэр Саха Өрөспүүбүлүкэтин Үрдүкү Сэбиэтэ күн бүгүнүгэр дылы суолтатын сүтэрбэккэ сылдьар Төрүт Сокуону ылыммыта. Нөҥүө сылыгар Арассыыйа Бэдэрээссийэтин Конституциятын бүттүүн куоластаан бигэргэппиппит. Бэдэрээссийэ айылгытын тутуһан, бэйэбит Төрүт Сокуоммутун Арассыыйа Конституциятыгар дьүөрэлэһин-нэрии кэнниттэн, ол аата 1994 сылтан ыла, туһана сылдьабыт. Ити үйэ чиэппэриттэн ордук кэм устата араас кыра да, балачча улахан да уларытыылар киирбиттэрэ. Ол эрээри Төрүт Сокуоммут биһиги Арассыыйа Бэдэрээссийэтин 85 субъектарыттан биирдэстэрин быһыытынан бырааппытын араҥаччылыы уонна эбээһинэспитин саната сылдьар. 

Конституция -- норуот уонна былаас интэриэстэрин дьүөрэлиһиннэрии чыпчаала. Ол иһин бу докумуон аан дойду судаарыстыбаларыгар барыларыгар сыһыаннаах булгуччулаах ирдэбиллэргэ олоҕурар. Олортон саамай суолталаахтара манныктар.

Бастакытынан, ту­һааннаах дойду олохтоохторо кимиттэн-тугуттан тутулуга суох Конституцияҕа олоҕурбут сокуоннарга мас-таас курдук бас бэриниэхтээхтэр.

Иккиһинэн, биир илиигэ киирэн хаалбатын диэн былааһы көрүҥнэринэн арааран, бэйэ-бэйэлэриттэн тутулуга суох оҥоруллуохтаах. Чуолаан, сокуону айар, ылынар былаас, сокуоннары, уураахтары толорторор былаас уонна сокуон туолуутун, тутуһуллуутун көрөр-истэр былаас диэннэргэ. Бастакы былаас — парламент, иккис былаас — бырабыыталыстыба, үһүс былаас— суут-сокуон тэрилтэлэрэ. Былаас бу үс көрүҥэ киксэн аҥардастыы айбардаабаттарын  наадатыгар бэчээт, радио, телевидение  кинилэртэн быһаччы тутулуга суох буолуохтаахтар уонна кинилэр үлэлэрин сиһилии, хайдах баарынан сырдатыахтаахтар. Оччоҕуна эрэ норуот былааһы аллараттан хонтуруоллуур кыахтанар.

Үсүһүнэн, уопсастыба олоҕо-дьаһаҕа норуот судаарыстыбаны кытта былааһы үллэстэр кыахтаах эрэ буоллаҕына бигэ туруктанар. Ол инниттэн Төрүт Сокуон барыс киллэринэр сыала-соруга суох, бэйэни салайыныы тө-рүттэригэр олоҕурбут холбоһуктары көҕүлүүр. Ону гражданскай тэрээһиннэр диэн ааттыыллар. Бу эйгэ үлэтэ-хамнаһа, дьыалата-куолута демократия сиэркилэтин быһыытынан сыаналанар. Гражданскай тэрээһин ситэн-хотон уопсастыбаҕа кубулуйар. Оччоҕуна былаас уонна норуот күөнтэһииттэн дьүөрэлэһиигэ көһөр усулуобуйата үөскүүр.

Бэдэрээссийэ да, Өрөспүүбүлүкэ да Төрүт Сокуоннарыгар ити ирдэбиллэр киллэриллибиттэрэ уонна кыах баарынан толоруллаллар. Оннук да буолуохтаах.

Манна даҕатан, холобур быһыытынан Ил Түмэн тэриллиитин ахтыым. Туох даҕаны мөккүөрэ суох парламент судаарыстыба былааһын норуокка саамай чугас көрүҥэ буолар. Кырдьыга даҕаны оннук. Депутаттары норуот талар, кинилэри нөҥүө бэйэтин кыһалҕатын туруорсар, араас истиилэри, дьүүллэһиини, ырытыылары туһанан сокуону оҥорууга кыттыһар, сөп буола-буола депутаттар отчуоттарын истэр, күн аайы кэриэтэ көрсөн кэпсэтэр-ипсэтэр кыахтаах. Онон парламены – норуокка чугаhын ааhан, өссө норуот бэйэтин былааһа да диэххэ сөп, эҥин дьүһүн эндирдэри аахсыбатахха. Билигин парламент бигэргэтиитэ суох туох да олоххо киирбэт, сүһүөҕэр турбат. Ити кини былаас биир дьоһуннаах салаата буоларын туоһута.

Бастакы ыҥырыылаах Ил Түмэн икки палааталаах этэ. Үөһээ палаатаны Егор Михайлович Ларионов, алларааҥҥыны  Афанасий Петрович Илларионов салайбыттара.  Депутаттар Арассыыйа Конституциятын бырайыагын дьүүллэһиигэ күүскэ кыттыбыттара, бэдэрээссийэ «ассимметричнай» буоларын ситиспиттэрэ, федеративнай сыһыан Конституцияҕа эрэ буолбакка Федеративнай Дуогабарга кытта олоҕуруохтааҕын туруорсубуттара, сиртэн хостонор баайы туһаныыга «икки күлүүс» принцибин киллэрбиттэрэ. Бу түһүмэх парламентскай романтика тыыныгар уйдарбыта. Революционнай өрө күүрүү уххана биллэрэ. Барыта сонун, саҥа, умсугутуулаах этэ.

Ил Түмэн кэлиҥҥи салайааччылара Василий Васильевич Филиппов, Николай Иванович Соломов,  Ньургун Семенович Тимофеев, Виталий Николаевич Басыгысов  уустук быһыыга-майгыга үлэлээбиттэрэ. Үөһэттэн кыпчыйыы, аллараттан ыгыы, күөнтэһии, өйдөспөт буолуу, былааһы былдьаһыы – барыта баара. Ол да буоллар Ил Түмэн бэйэтин аналын-чааһын кыаҕын иһинэн толорбута. Сорохтор республика бэйэтэ бэйэтин салайынара мөлтөөбүтэ, баайын-дуолун бэйэтэ билэринэн туһанар кыаҕа куччаабыта, бас билиитэ көҕүрээтэр көҕүрээн испитэ, манна Ил Түмэн  туох да күттүөннээҕи оҥорботоҕо, кыаҕын туһанан араҥаччыласпатаҕа диэхтэрэ эрээри, санаа хоту судургу буолбатах этэ.

Төрүт Сокуоммутугар да сурулларынан, үлэтинэн-хамнаһынан да Ил Түмэн норуокка саамай чугас былаас. Ити уратытын ыһыктыбакка салгыы үлэлии-хамныы олороллоругар баҕарабын. Итэҕэс-быһаҕас суох буолбатах. Ону барытын туоратарга турунуохха. Ил Түмэн – былаас уонна норуот күөнтэһииттэн дьүөрэлэһиигэ көһөллөрүн хааччыйар тэрээһин. Манна бэлиитикэни утарыта интэриэстэр охсуһууларын түһүлгэтин курдук буолбакка, итинник интэриэстэр дьүөрэлэһиилэрин эйгэтин быһыытынан сыаналыыллар. Ол курдук, депутаттар экономика боппуруоһугар хас биирдии киһи олоҕун уйгута үрдээһинэ атын дьон олохторун таһыма намтааһыныгар тиэрдибэтин ситиһэ сатыыллар, социальнай эйгэҕэ кыттыһан үлэлиир усулуобуйаны тэрийэргэ дьулуһаллар, былаас тула мөккүөрү тыл-тылга киирсэн быһаарыыны көҕүлүүллэр, өй-санаа эйгэтигэр атын киһи көҥүлүн, итэҕэлин, саныыр санаатын ытыктааһыны ирдииллэр.

Конституция уопсастыба олоҕун-дьаһаҕын билиҥҥи да, кэнэҕэски да таһымыгар сөп түбэһиннэрэн  уонна дойдуга үөскээбит быһыыга-майгыга дьүөрэлэһиннэрэн уларыйар айылгылаах. Холобур, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Конституцията маҥнай ылынылларыгар суверенитет туһунан ыстатыйа балачча киэҥ хабааттыылаах этэ. ССРС үрэллэрин саҕана ити ыстатыйа бэйэтин оруолун эҥкилэ суох толорбута, Саха Сирин эрэ буолбакка Арассыыйаны кытта ыһыллыыттан-тоҕуллууттан араҥаччылаабыта, норуоту түмпүтэ, өйбүтүн-санаабытын күүһүрдүбүтэ. Билигин Арассыыйа Бэдэрээссийэтэ оннун-тойун булла, сайдар суола чопчуланна, судаарыстыба күүhүрдэ, демократия кэхтибэт турукка киирдэ, киһи бырааба көмүскэллээх буолла.  Ону кытта суверенитет ис хоһооно эмиэ уларыйар. Ол курдук судаарыстыба таһымыттан уопсастыба таһымыгар түһэр. Кэмниэ кэнэҕэс биирдиилээн киһи суверенитетыгар кубулуйуо. Билиҥҥи кэмҥэ хас биирдии киһи олоҕун бэйэтэ хайдах саныырынан, кыаҕа тиийэринэн үлэлээн-хамсаан оҥостор усулуобуйата улам-улам кэҥээн иһэр. Онно сөп түбэһиннэрэн кини бэйэтин баһын бэйэтэ бас билинэрэ күүһүрдэ. Ол быһыытынан бэйэни салайыныыга киирэ сатыырбыт, судаарыстыба хааччаҕыттан тахсар баҕабыт, барыны-барытын сокуонунан быһаартарар  дьулуурбут, чунуобунньук, бүрүкүрээт айбардыырын сирэрбит күүһүрэр. Суверенитеттаах буолуу диэн ити этэ буоллаҕа.

Күн бүгүн санаан көрдөххө, 90-нус сыллар саҕаланыыларыгар судаарыстыбаннай суверенитеты биллэрэрбит саҕана сирбит-уоппут, хостонор баай-дуол Өрөспүүбүлүкэ бас билиитэ буолан, туһанар кыах улахан этэ да, олох-дьаһах таһыма соччото суоҕа, тыа хаһаайыстыбатын сайдыытын, тыа улуустарын газтааһын, социальнай эбийиэктэри тутуу тэтимэ балачча бытаан этэ. Төттөрүтүн, суверенитеппытын сүтэрдибит, баайбыт-дуолбут ити барда, бу былдьанна дии олорор кэммитигэр суол бөҕөтө тутулунна, тыа сирин газтааһын тэтимнэннэ, оскуола, дьыссаат, кулууп, успуорт саалата  бөҕө үлэҕэ киирдэ, дьон олоҕо-дьаһаҕа  оннун-тойун булла. Дьон бэйэтин олоҕун-дьаһаҕын кимиэхэ да сэлээннэммэккэ бэйэтэ оҥостор буоллаҕына, ону барытын судаарыстыба араас ньыманан көҕүлүүр түбэлтэтигэр норуот былааһы эрэнэрэ, итэҕэйэрэ күүһүрэр.

Билигин Арассыыйа Бэдэрээссийэтин Конституциятыгар киллэриллиэхтээх уларытыылары дьүүллэһии бара турар. Норуот ити уларытыылары сүнньүнэн сөбүлүүр, тоҕо диэтэххэ, судаарыстыба тутула уларыйбат, социальнай хайысхалааҕа уурайбат, демократия ирдэбиллэрэ энчирээбэттэр, Арассыыйа бэдэрээссийэ суолуттан туораабат, төттөрүтүн,  субъектар Төрүт Сокуоннарын суолтата үрдүүр чинчилээх. Мин саныырбынан, ол барыта мөккүөрү үөскэппит сорох уларытыылары кытта ситимнээх.

Бастакытынан, субъектар сирдэрин-уоттарын кинилэртэн көҥүлэ суох туһаныы туһунан балаһыанньа киирэр түгэнигэр туһааннаах субъект парламенын быһаарыыта наада буолар. Ол эбэтэр субъект Төрүт Сокуонунан бигэргэтиллибит сир-уот итинтэн атыннык  туора дьоҥҥо да, тэрилтэлэргэ да сыһыарыллыан табыллыбат. Ону аахсан Ил Түмэн бэрэссэдээтэлэ Петр Васильевич Гоголев ити боппуруоска Арассыыйа Конституционнай Суутуттан быһаарыы көрдөөтө. Онон Арассыыйа Бэдэрээссийэтигэр субъектар парламеннарыгар болҕомто күүһүрдэ.

Иккиһинэн, “нуучча тыла судаарыстыбаны түмэн олорор норуот тылын быһыытынан Арассыыйа бүттүүнүн судаарыстыбаннай тыла буолар” диэн ыстатыйа нууччалары чорбото туттахха, атын омуктар төрөөбүт тылларын күөмчүлээһин күүһүрүөн сөп дииллэр. Маныаха эмиэ бэйэбит Төрүт Сокуоммутугар баар ыстатыйалары аахсыахха. Ону таһынан Арассыыйа Конституциятын кэлимник көрөн омуктар тылларын, култуураларын араҥаччылыыр ыстатыйалары кытта дьүөрэлэһиннэриэххэ. Омос көрдөххө мөккүөрдээх курдук эрээри, ити ыстатыйа, дьиҥинэн,  нууччалыы билбэт тастан киирбит дьону араарар аналлаах. Нуучча тыла дойдуну түмэр, холбуур, судаарыстыбаны үөскэтэр уонна тутан олорор күүс буолара мэлдьэҕэ суох.

Үсүһүнэн, атын да уларытыылар барылара бэйэбит Төрүт Сокуоммут суолтатын үрдэтэн биэрэллэр. Ол иһигэр, историяҕа сыһыан, айылҕаны харыстааһын, социальнай көмүскэли  күүһүрдүү туһунан этиилэр. Манна биир сэрэхэдийэр түгэннээхпин. Социальнай хайысхалаах судаарыстыба туһунан өйдөбүлү кэлтэйдии төлкөлөөтөххө, онто да суох ааһан-араҕан биэрбэт былаастан тутулук күүһүрэр кутталлаах. Сэлээннэнии үксүүр, най барыы элбиир. Оччоҕо былаас эйигин ытарчалыы ыбылы ылар, тэрилтэни кэрийээччигэ, ытыһы тоһуйааччыга, салалта сыҥааҕа хамныырын кэтэһээччигэ кубулутар. Биир да дьыала-куолу былаас орооһуута суох кыаллыбат буолар. Ол эрээри билиҥҥи кэмҥэ аныгы технология көмөтүнэн итини барытын туоратыахха сөп. Хамсык дьаҥа туран дьиэҕэ олорон салайыы, үөрэтии, үөрэнии, үлэни-хамнаһы тэрийии, үбү-харчыны эргитии, көмөнү-ньыманы эрэйии – барыта көмпүүтэр, интэриниэт көмөтүнэн этэҥҥэ бара турар. Бу киэҥ хабааннаах тургутуу биһиги өрөспүүбүлүкэбит сыыппаралаах технологияны туһаныыга  лаппа үчүгэй бэлэмнээҕин ырылхайдык көрдөрдө.

Түмүкпэр, олох-дьаһах бары кыһал­ҕаларын  күөнтэһии суолуттан туораан дьүөрэлэһии хайысхатын тутуһан, ол аата кэпсэтиһии, санааны үллэстии, тыл-тылга киирсии, сүбэлэһии, өйдөһүү көмөтүнэн быһаарыы суола тахсыылааҕа, хотуулааҕа, кэскиллээҕэ көһүннэ диибин. Ол мэктиэтинэн Өрөспүүбүлүкэбит Төрүт Сокуона буолар.

 Виктор Михайлов, ХИФУ бэрэпиэссэрэ

  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Комментарии (0)

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением