--Надежда, эн бу идэҕэр ханна үөрэммиккиний?

--Дьокуускай 8-с нүөмэрдээх оскуолатын 2003 с. бүтэрбитим уонна манна Москватааҕы аныгы искусство институтун салаатыгар «дизайнер среды» диэҥҥэ киирбитим. Сэттэ сыл интерьер-дизайнерга үөрэммитим. Ол мин хаарыаннаах институтум сабыллыбыта. Онон дизайнердары биһиги куораппытыгар художественнай училище, Култуура уонна искусство Арктикатааҕы института бэлэмнииллэр. Уонна, сураҕа, ХИФУ-га баар үһү.

--Онтон бу үлэҕин хаһан, хайдах саҕалаабыккыный?

--Үөрэхпин бүтэрэн баран, олох идэбинэн эрэ үлэ булар соруктааҕым. Оччолорго үлэ булар олус уустуга. Бастатан туран, маннык өҥөнөн дьарыктанар тэрилтэ да аҕыйаҕа. Билигин 70-тан тахса дизайнер баарын билэбин. Иккиһинэн, оччолорго баай эрэ дьоҥҥо аналлаах өҥө курдуга. Оттон билигин ким баҕарар туһанар буолла.

Дьэ, көрдөөн-көрдөөн, бастаан «Атриум», онтон “Linart” дизайн-устуудьуйаларга үлэлээн, уопутаран баран, 2015 сыллаахха биир дизайнер кыыстыын бэйэбит «Indesign» диэни арыйбыппыт. Айар үлэни үбү-харчыны кытта алтыһыннарар, биисинэһи тутар уустук эбитин өйдөөбүппүт. Сыл курдугунан мин туспа барбытым, «ИП Ефремова» диэн буолбутум. Бастаан бэйэм соҕотоҕун үлэлиирим, оҕолорбор да олорон, сакаас ыларым, дизайн эйгэтигэр уларыйыылары, сонун сүүрээннэри хасыһан үөрэтэрим.

Дьэ, оннук үлэлии сылдьан, биирдэ Саха тыйаатырын артыыһа Татьяна Легантьева 2 хостоох кыбартыыратын 4 хостоох гына уларытан, сахалыы истииллээн оҥорбутум. Ону кини Инстаграмыгар таһаарбыт этэ. Биллэр киһи буолан, ааҕааччыта хас эмэ тыһыынчанан эбит. Дьэ, олор сэргээн, сэҥээрэн, эмискэ сурутааччым ахсаана элбээн хаалбыта, ону тэҥэ сакааһым эмиэ улаатан барбыта. Кэлин соҕотоҕун хайдах да барытын ситиспэт буолбутум, онон 2018 с. бэйэм хамаандабын тэриммитим.

Устуудьуйабытын «Ykt Interior group» диэн ааттаатыбыт. Мин салайааччыбын. Дизайнердарым Красноярскайга архитектор үөрэҕин бүтэрбит Лидия Антонова уонна Финляндияҕа стажировкаламмыт Анастасия Юрина. Маны сэргэ өрөмүөн оҥорор биригээдэлээхпин.

--Ол аата дьиэни, этэллэрин курдук, «под ключ» оҥорор буоллаххыт дии?

--Оннук. Дьиэ дизайнын “Зds Мах» бырагыраама көмөтүнэн, нууччалыы эттэххэ, визуализациялыыбыт. Онуоха биһиги ыллыбыт да, таах хартыына эрэ курдук ойуулаан кэбиспэппит ээ. Килийиэн хас хостоох гыннарыан, туох истииллээх буолуон, эркиннэрин хайдах быстарыан, уотун ситимин тартарыан баҕарарын барытын учуоттуубут. Аны бу бырайыакка туһаныллыбыт малы-салы, миэбэли, тутар матырыйаалы хантан хаска ыларын сиһилии быһааран, ыйан-кэрдэн суруйабыт, смета оҥоробут. Оччоҕо кини бэйэтэ көрдөөн муҥнаммат, чопчу баар маҕаһыыныгар ыла тиийэр. Кыбартыыра интерьерин бары өттүттэн көрдөрөр альбом оҥорон биэрэбит. Ону туппутунан, ДЖО диэн тэрилтэҕэ (департамент жилищного обеспечения) барар. Олортон «перепланировкаҕа» көҥүл ылар. Ол эрэ кэннэ өрөмүөннээн саҕалыыбыт.

--Арай бэйэтэ оҥорторор биригээдэлээх буоллун? Оччоҕо альбому эрэ ылар дуо?

--Суох, «авторский надзор» диэн баар. Ол эбэтэр өрөмүөн бүтүөр диэри хонтуруоллуубут. Наһаа чэпчэки курдук саныыгыт быһыылаах. Итинник дизайн-бырайыак өр оҥоһуллар ээ. Ол төһө уустук конструкциялааҕыттан тутулуктаах. Уотун, быыһын, эбиитин-сабыытын, сыбааһынан, ымпыгын-чымпыгын барытын аттаран толкуйдуурга бириэмэ бөҕөтө барар. Ортотунан 1-2 ый курдук буолар. Аны чахчы куораттан булар эбэтэр соҕурууттан сакаастаан ылларар эрэ матырыйаалларынан оҥоробут, ханна эрэ омук сиригэр баары «уруһуйдаабаппыт».

--Ити өҥө төлөбүрэ хас буоларый?

--Эппитим курдук, өрөмүөн оҥоһуута төһө уустугуттан уонна кыбартыыра иэниттэн тутулуктаах. Ортотунан биир квадратнай миэтэрэ 1500 солкуобай буолар.

Маны таһынан биһиги 5 тыһыынчаҕа консультация биэриэхпитин сөп. Холобура, ким эрэ дьиэтин интерьерин астыммат, сирэр буоллаҕына, биһигини ыҥыран, тугу хайдах уларытыан, тупсарыан сөбүн ыйыталаһыан, сүбэлэттэриэн сөп. Тэрилтэлэри кытта эмиэ үлэлэһэбит. Офистар, маҕаһыын, ресторан, оскуола ис барааннарын оҥоробут. Аны туран, чааһынай дьиэлэри бэйэбит бырайыактаан туттарабыт.

--Дьон үксэ ханнык истиили таларый?

-- Биллэн турар, бүддьүөттэриттэн көрөн сакаастыыллар. Ханнык истиили таларга үп-харчы оруола улаханнык оонньуур, ол иһин бастаан төһө суумаҕа суоттаналларын ыйытабыт.

Икки-үс сыллааҕыта «американскай» истиил муодаҕа сылдьыбыта. Люстралар, молдиннар туттуллаллара, куукунаны сааланы кытта холбоон, дьиэни кэҥэтэллэрэ, баай-талым олох көстүүтүн оҥороллоро. Билигин судургу «скандинавскайы» ордорор буоллулар – дьиэни сырдатар, минимализм соҕус. «Эко» уонна «лофт» истииллэр эмиэ биһирэнэллэр. «Аныгы классика» да сүтэ илик, инники күөҥҥэ сылдьар.

Интэриниэт баар буолан, дьон дизайн эйгэтигэр сайдыыны кэтиир, сонун сүүрээни үтүктэр. Холобура, былырыын коралл өҥө муодунай буоллаҕына, быйыл халлаан күөҕэ тренд буола сылдьар.

--Дизайн-бырайыак ханнык түһүмэҕин бэйэҥ ордук сөбүлүүгүн?

--Ойууттан олоххо киириитин. Барыта оҥоһуллан, миэбэл туран, этэргэ дылы, бүтэһик хамсаныы – дьыбааҥҥа сыттыгы ууран баран, санаабытым сатаммытыттан, табыллыбытыттан наһаа дуоһуйабын.

Килийиэннэрбэр үөрүүнү бэлэхтииртэн долгуйабын. Бу күҥҥэ диэри ким да сөбүлээбэтэҕин биллэрэ илик, бары махтаналлар.

Бу идэбин олус таптыыбын. Ис дууһабын, өйбүн-санаабын ууран туран оҥоробун. Баҕар, ол иһин буолуо, үгүс киһи: «Эн дизайннаабытыҥ ураты сылаас тыыннаах, ханна да хатыламмат көстүүлээх», – диэн хайгыыр. Итинник истиҥ тыллар өссө айымньылаахтык үлэлииргэ кынаттыыллар.

Дизайн эйгэтэ олох хаамыытын кытта тэҥҥэ сайдан иһэр. Онтон хаалбакка, урутаан барыахтааххын. Ол иһин сылын аайы соҕуруу куурустарга, сэминээрдэргэ сылдьабын, аатырбыт дизайнердарга үөрэнэн, идэм таһымын үрдэтэбин.

Түмүккэ этиэм этэ, өскөтүн хостор истиэнэлэрин көтүрэр, сыҕарытар, быһар буоллаххытына, харчыны харыһыйбакка, дизайнер өҥөтүн туһанаргытыгар сүбэлиибин. Тоҕо диэтэххэ, киһи бэйэтэ оҥороругар уотун-күөһүн сыыһа тардыан, хосторун сыыһа быһыан сөп. Кэлин кэмсинэ сылдьыахтааҕар идэтийбит киһиэхэ эрэнэр ордук.

Кэпсэттэ Анисия Иевлева