Дойдубут тэбэр сүрэҕэр, Москуба куоракка, 2009 сылтан «Айтал» диэн ыччат уопсастыбаннай хамсааһына үлэлиир. Күн бүгүн түмсүүнү Артем Инхеев салайар.

БИИР ДОЙДУЛААХТАРЫ ТҮМЭН

«Сүрүн сыалбыт – Саха Сириттэн Москубаҕа үөрэнэ кэлбит уонна олорор ыччаты түмүү», – диир Артем Борисович. Бу хамсааһын сүрүн чилиэттэринэн устудьуоннар буолалларын бэрэссэдээтэл бэлиэтиир. Ол курдук, улахан тэрээһиннэргэ ким баҕалаах кыттар уонна кыттыһар эбит. Онно тыһыынчанан киһи мустар буоллаҕына, хамсааһыҥҥа сүрүннээн 300-350 ыччат көхтөөхтүк үлэлиирин бэлиэтиир.

Артем Инхеев — РФ Тас дойду дьыалаларыгар министиэристибэтин иһинэн Норуоттар икки ардыларынааҕы сыһыаннаһыылар Москубатааҕы судаарыстыбаннай институтун политология салаатын магистрана. Кини 2016 сыллаахха бастаан Дипломатия академиятыгар үөрэнэ киирбит. Ыччат хамсааһынын 2020 сылтан салайар.

– Бэйэм бу түмсүүгэ устудьуон буолуохпуттан сылдьабын. Салайааччы быһыытынан үлэлээбитим 2-с сыла – оруобуна пандемия уонна хааччахтааһын кэмигэр түбэстэ. Онон түмсэрбитигэр, тэрээһиннэри ыытарбытыгар кэккэ уустуктары көрсөбүт. Ол да буоллар, сүтэн-тэйсэн хаалбатыбыт, төттөрүтүн, төһө түмсүүлээхпитин тургутан көрдө.

ӨЙӨБҮЛ БУОЛАЛЛАР

– Тус бэйэм бастаан Москубалыын билсэрбэр дойдубун, дьиэ кэргэммин ахтарым олус күүстээх этэ. Ону тэҥэ сүүнэ улахан куоракка бэйэни көрдөнөргө, доҕоттору буларга, хампаанньаны тэрийэргэ добуочча ыарахана, – диэн кэпсэтээччим бэйэтин холобуруттан саҕалыыр. Үөрэнэ кэлбит устудьуоннар сүрүннээн көрсөр кыһалҕалара – кэпсэтэр-алтыһар чугас дьонноро суоҕа, саҥа эйгэҕэ мунуу-тэнии, уопсайга сатаан киирбэккэ, дьиэтэ суох эрэйдэнии, преподавателлэри кытта өйдөспөт буолуу, куһаҕаҥҥа түбэһэн миэрэҕэ тардыллыы, о.д.а. эбит. Холобура, хоруона хамсыгын кэмигэр мааска, бэрчээкки кэппэккэ, хаста даҕаны ыстарааптаммыттар.

Маныаха «Айтал» ыччат хамсааһына СӨ Бастайааннай бэрэстэбиитэлистибэтин кытта үлэлэһэн, киэҥ сиргэ ыччаппыт соҕотох буолбатаҕын биллэрэн, кыһалҕаларын быһаарсаллар эбит. Сыллата бастакы куурус устудьуоннарын кытта көрсөн, кинилэр туох бырааптаахтарын, бэрэстэбиитэлистибэ уонна бу хамсааһын өттүттэн туох көмөнү, өйөбүлү ылыахтарын сөбүн кэпсииллэр, барытын быһааран биэрэллэр. Холобур, устудьуон кыайан уопсайга киирбэтэх буоллаҕына, ыччат хамсааһына ону быһаарарга үлэ ыытар, итиэннэ бэрэстэбиитэлистибэттэн мэктиэ сурук ылыахтарын сөп.

– «Айтал» ыччат уопсастыбаннай хамсааһына юридическай өттүттэн кэмиэрчэскэйэ суох тэрилтэ (НКО), ол гынан баран, билигин комьюнити буолла диэххэ сөп, – Артем Инхеев салайар тэрилтэтин ис дьиҥин быһаарар. Комьюнити – биир интэриэстээх дьон холбоһуга. Ол эбэтэр ыччат бу хамсааһыҥҥа көмө эрэ көрдүү буолбакка, кэпсэтэ, биисинэс бырайыактарын ырыта, биир интэриэстээх дьону кытта сибээс, сыһыан олохтуу кэлэр.

ЫЫТЫЛЛАР ТЭРЭЭҺИН БАҺААМ

«Айтал» ыччат хамсааһына, хайдахтаах да хааччахтан хаайтарбакка, сыллата бастакы куурустарга анабыл күнү (устудьуон буоларга сүрэхтэнии) тэрийэр. Үөрүүлээх күн Битцевскэй пааркаҕа ыытыллар. Саҥа устудьуоннарга хамсааһын үлэтин-хамнаһын билиһиннэрэллэр, бэйэ-бэйэлэрин кытта билсэллэригэр анаан көрдөөх оонньуулары ыыталлар, СӨ Бастайааннай бэрэстэбиитэлистибэтиттэн кэлэн эҕэрдэлииллэр.

Маны тэҥэ устудьуоннары үөрэхтэрин бүтэрэн, Москубаҕа үлэлии хаалбыт, карьера оҥостубут, урут бу хамсааһыҥҥа сылдьыбыт ыччаты кытта көрсүһүннэрэллэр. Хааччах кэмэ саҕаланыан иннинэ сыллата футболга чөмпүйэнээт тэриллэрэ.

Дойдумсах буолууга көҕүлээри, патриоттуу тыыны иҥэрээри, бастайааннай бэрэстэбиитэлистибэни кытта кыттыһан «Саха Сирэ Москубаҕа» диэн туру тэрийэллэр. Холобур, «Коммунарка» диэн сиргэ аҕалан, СӨ бэлитиичэскэй диэйэтэллэрин ытыалаабыттарын туһунан кэпсииллэр, Степан Васильевка аналлаах өйдөбүнньүк табличкаҕа, Аҕа дойду сэриитигэр охтубут саха буойуттарын бырааттыы көмүүлэригэр, репрессия сиэртибэлэрин пааматынньыгар сырытыннараллар. «Айталлар» сыллата ол көмүүнү хомуйаллар, ыраастыыллар эбит.

ҮӨРЭ ИҺИТТИМ

Москубаҕа үөрэҕи бүтэрбиттэр куоракка үлэ төһө булалларын, кинилэртэн төһөлөрө төрөөбүт сирдэригэр төннөрүн ыйыталастым. Онно маннык хоруйу ыллым: тиэхиньиичэскэй, педагогическай, мэдиссиинискэй хайысхалаах үөрэҕи бүтэрбиттэр Москубаҕа үлэни булаллара чэпчэки.

Уопсайынан, хамсааһын уонна бэрэстэбиитэлистибэ өттүттэн оҕолор быраактыкаланалларыгар, үлэ булалларыгар улахан болҕомто уураллар эбит. Үөрэҕи бүтэрбиттэр улахан аҥаардара Саха Сиригэр төннөрүн үөрэ иһиттим. Артем Инхеев да онтон үөрэрин биллэрдэ. Кини бэйэтэ эмиэ үөрэҕин бүтэрдэҕинэ, Саха Сирин сарсыҥҥытын салайсар, сайыннарар баҕалааҕын эттэ. Онон кэскиллээх, эдэр киһиэхэ, сэдэх идэлээх Артем Инхеевкэ, итиэннэ кини салайар «Айтал» ыччат хамсааһыныгар ситиһиилэри баҕарыаҕыҥ.