Бибилэтиэкэ үлэтэ биир саамай дьону-сэргэни кытары алтыһыылаах буолар. Бибилэтиэкэҕэ устудьуон үөрэҕин чиҥэтэ, биэнсийэлээх иллэҥ кэмин атаара, биирдиилээн дьон интэриэһиргиир литератураларын ааҕа кэлэллэр.

Коронавирус пандемията саҕаламмытыгар, бибилэтиэкэлэр дьону кытта үлэлэрин төһө да тохтоттоллор, кинигэ уларсар эбээһинэстэриттэн аккаастамматахтара. Маны таһынан бибилэтиэкэлэр аныгы технологияны туһанан, дистанционнай ньыманан тэрээһиннэри ыыталлар.

Дьокуускай куоракка барыта 18 бибилэтиэкэ баар, куорат таһынааҕы бөһүөлэктэри ааҕан туран. Хас биирдии бибилэтиэкэ социальнай ситимҥэ киирэн, брендбук оҥорбут. Ол курдук, билигин филиаллар “Фейсбук”, “Инстаграм”, “ВКонтакте” ситимнэргэ үлэлииллэр, сорохтор  ютуб-ханааллаахтар. Онон онлайн үлэ күөстүү оргуйар.

Атын дойдулардыын алтыһан

2019 сыл кулун тутарыгар Дьокуускай куорат 203-с мкрн-гар Уһук Илиҥҥэ аан бастаан “SMART 2.0.3” диэн Smart-бибилэтиэкэ арыллыбыта. Оттон билэрбит курдук, ангылычаан тылыттан “smart” диэн тыл “булугас өйдөөх” диэн тылбаастанар.

Бу Smart-бибилэтиэкэ Мюнхен куорат бибилэтиэкэтин кытары сибээскэ тахсан, холбоһуктаах тэрээһин ыыппытын туһунан сонуну истэн, тэрилтэ салалтатыгар тахсан, бу хайысхаҕа үлэлэрин туһунан ыйыталастым.

Smart-бибилэтиэкэ пресс-сэкирэтээрэ Розалия Борисова бу курдук кэпсээтэ:

--Биһиги тас дойдуга быһа сибээскэ холбонон, кыттыгас тэрээһини бастаан балаҕан ыйыгар Финляндия Хельсинки куорат “Ооди” диэн бибилэтиэкэтин кытары тэрийбиппит. Онтон алтынньы 19 күнүгэр Германия Мюнхен куоратын эдэр ыччат норуоттар икки ардыларынааҕы бибилэтиэкэтин кытары “Аан дойду бибилэтиэкэлэрэ” диэн бырайыак чэрчитинэн ыыппыппыт.

Бу бибилэтиэкэ туһунан кэпсиир буоллахха, 1949 сыллаахха арыллыбыт, 1983 сыллаахха Блутенбург диэн XV үйэтээҕи замокка олохтоммут. Бибилэтиэкэ пуондатыгар 200 омук тылынан 600 тыһ. оҕолорго аналлаах кинигэ баар, пуонда сылын аайы байытыллан иһэр.

Ол быһа сибээһинэн оҥорбут тэрээһиммитигэр Мюнхен бибилэтиэкэтин үлэһиттэрэ былыргы замок устун виртуальнай экскурсия оҥорбуттара, пуондаларын туһунан кэпсээбиттэрэ, бибилэтиэкэҕэ баар нуучча тылынан саамай былыргы кинигэни көрдөрбүттэрэ.

Оттон биһиги Мюнхен норуоттар икки ардыларынааҕы эдэр ыччат бибилэтиэкэтигэр Хоту дойду аҕыйах ахсааннаах норуоттарын тылынан кинигэлэри бэлэх биэрбиппит. Бэлиэтиир буоллахха, бэлэх ууммут кинигэлэрбит, кырдьык, суолталаахтар, тоҕо диэтэххэ аҕыйах тираһынан С.А. Новгородов аатынан “Бичик” кинигэ кыһатын иһинэн бэчээттэнэн тахсыбыттара.

Биһиги Мюнхен бибилэтиэкэтин уопутун олус сэҥээрдибит. Араас норуоттар тылларынан литератураны тарҕатыыга уонна харыстааһыҥҥа бу бибилэтиэкэ улахан үлэни ыытар. Быһа сибээскэ тахсыахпыт иннинэ “Мюнхен норуоттар икки ардыларынааҕы эдэр ыччат бибилэтиэкэтин пуондугар саха тылынан уонна аҕыйах ахсааннаах хоту норуоттарын тылларынан кинигэлэр баар буоллахтарына олус үчүгэй буолуо этэ” диэн толкуйдаабыппыт. Биһиэхэ бэйэбит тылбытынан оҕолорго аналлаах олус үчүгэй остуоруйалар, кэпсээннэр, сэһэннэр бэчээттэнэн тахсаллар эбээт. “Бичик” кинигэ кыһата идиэйэбитин өйөөбүтүгэр улаханнык махтанабыт. Кинилэр биэрбит кинигэлэрин сотору кэминэн Мюнхен бибилэтиэкэтигэр ыытыахпыт.  

Биир дьоһун түгэни бэлиэтиэхпин баҕарабын. Бибилэтиэкэ үлэһиттэрэ уонна оҕо литературатын экспертэрэ «The White Ravens» («Белая ворона») диэн испииһэк оҥороллор. Манна араас омук оҕо литературатыгар суолталаах кинигэлэрэ киирэллэр. Ол түмүгэр аан дойду араас муннугуттан оҕолорго анаан таҥыллыбыт кинигэлэр каталогтара оҥоһуллар, Учууталларга, тылбаасчыттарга уонна Европа бибилэтиэкэлэригэр бу бэрт туһалаах каталог. Сахалыы айымньылар хаһан эмэ бу каталокка киириэхтэрэ диэн эрэнэбит. Быһа сибээскэ тахсан бэлэхтээбит кинигэбит маныаха бастакы хардыы буолуоҕа.

Омук дойдуларын кытары быһа сибээскэ тахсан, холбоһуктаах тэрээһин оҥоруубут сүрүн соругунан араас култууралар бэйэ-бэйэлэрин алтыһыыларын, өйдөһүүлэрин, ситимнэрин бөҕөргөтүү буолар. Бу идиэйэ ньиэмэс суруйааччыта, Мюнхен норуоттар икки ардыларынааҕы эдэр ыччат бибилэтиэкэтин төрүттээбит Йелла Лепман аатын кытары сибээстээх. Мюнхен бибилэтиэкэтин исписэлииһэ Катя Вебер эппитэ: “Йелла Лепман оҕо үчүгэй кинигэ нөҥүө атын омук култууратын билиэн, атын норуоттары кытары билсиэн сөбүгэр итэҕэйэрэ. Оҕо суруйааччыта бу идиэйэтинэн фашизму уонна нацизмы утарарын биллэрбитэ: “Оҕо кинигэтэ киһи аймаҕы айгыратар толкуйдар инникитин үөскээн-силигилээн тахсыбаттарыгар көмөлөһөр”, -- диирэ. Биһиги суруйааччы бу идиэйэтигэр олоҕуран үлэлиибит”, -- диэн.

Бу курдук омук дойдутун кытары интэриниэт көмөтүнэн сибээскэ тахсан,  үлэбитин салгыы ыытыахпыт.

Саҥа өҥөлөр баар буоллулар

Национальнай бибилэтиэкэ сэбиэдиссэйэ Светлана Попова:

-- Биһиги бибилэтиэкэбит пандемия кэмигэр дистанционнай үлэ ньыматыгар көспүтэ. Дьон кэлэн, кинигэ уларсан, дьиэтигэр илдьэ баран ааҕар. Ааҕар саалаларбыт үлэлээбэттэр. Дьон көхтөөхтүк сылдьар, күҥҥэ 20 киһи кэлэн уларсан барар. Маны таһынан үлэбит ситимигэр кэккэ өҥөлөрү киллэрдибит.

“Тус бибилэтиэкэр” – бу дистанционнай кинигэни биэрии өҥөтө. Ааҕааччы сайаапкатынан киниэхэ анаммыт тус бибилэтиэкэр бигэргэнэр. Бибилэтиэкэр кинигэ электроннай көрүҥүн буларга көмөлөһөр, айымньы кэрчиктэрин электроннай көрүҥҥэ киллэрэргэ көмөлөһөр, сүбэлиир-амалыыр, боппуруостарга эппиэттиир.

“Докумуоннары кылгас болдьоххо биэрии” – урут бибилэтиэкэ саалатыгар эрэ ааҕыллар кинигэлэри 14 күҥҥэ тус кабиниэккэр ааҕары көҥүллүүр. Маныаха эмиэ сайаапка бэриллэр.

“Бөлөҕүнэн абонемент” – электроннай саайт тус кэбиниэтигэр бэйэ бөлөҕүн тэрийэн, электроннай кинигэлэри уопсай ааҕыахтарын, онно суругунан кэпсэтиэхтэрин сөп.

“Кинигэни сыыппараҕа көһөрүүгэ сакаас” – Национальнай бибилэтиэкэ пуондатыгар баар кинигэни сыыппараҕа көһөрүүгэ сакаас ылабыт. Өскөтүн бу кинигэ саайт электроннай кинигэлэрин испииһэгэр суох буоллаҕына.  

Маны таһынан ыраахтан үлэ хайысхатынан төлөпүөнүнэн, электроннай почтанан сүбэ-ама биэрии үлэтин күүһүртүбүт. Былааннаммыт маассабай тэрээһиннэрбит дистанционнай ньыманан ыытыллар буоллулар. Холобура, “Библионочь”, “Тотальный диктант” оннук ньыманан ыытыллыбыттара. От ыйыттан биһиги бибилэтиэкэбит ааҕааччыларыгар эрдэттэн суруттарыы секторын арыйбыта. Бибилэтиэкэ nlrs.ru диэн саайтын эбэтэр колл-киин нүөмэрин: 8(4112)455-855 нөҥүө суруйтарыаххытын сөп. Үлэбит 10 чаастан 18 чааска диэри ыытыллар. Абонемеҥҥа кинигэ уларсыаххытын уонна туттарыаххытын сөп.

Тэрээһиннэр онлайн ыытылла тураллар

Дьокуускай куораттааҕы кииннэммит бибилэтиэкэ ситимин методиһа Надежда Осипова:

--Дьокуускай куораттааҕы кииннэммит бибилэтиэкэ ситимигэр куорат араас муннугар 18 бибилэтиэкэ баар. Билигин хааччахтанан турар услуобуйаҕа ааҕааччыларбыт, үлэһиттэрбит доруобуйаларын харыстыыр туһуттан, бибилэтиэкэҕэ киирии эрдэттэн суруйтарыынан эрэ көҥүллэнэр. Ол курдук, эрдэттэн суруйтаран кэлбит ааҕааччы сакаастаабыт кинигэлэрин тута ылар, ону тэҥэ “Литрес” электроннай бибилэтиэкэҕэ регистрация ааһан, буор-босхо кинигэ ааҕыан сөп. 

Ону таһынан биһиги интэриниэт ситимин нөҥүө элбэх үлэни ыытабыт. Тэрээһиннэрбит “ютуб”, “инстаграм”, “фейсбук”, “вконтакте” социальнай ситимнэр нөҥүө быһа эпииргэ ыытыллаллар. Бибилэтиэкэ үлэһиттэрэ кинигэлэри сиһилии билиһиннэрэн, кинигэ ис хоһоонун быһа тардан ааҕаллар, араас биктэриинэлэри, маастар кылаастары, видео-уроктары, онлайн экскурсиялары, онтон да атын араас хайысханы хабар интэриэһинэй тэрээһиннэри ыыталлар.

Бибилэтиэкэ иһинэн ыытыллар тэрээһиннэр оҕолорго, устудьуоннарга, эдэр ыччакка уонна кинигэни сөбүлээн ааҕар дьоҥҥо ананар. Ол курдук, улахан дьоҥҥо анаан «Финансовая грамотность», оҕолорго «Библиониктыын тэҥҥэ ааҕабыт» онлайн бырайыактар, гитараҕа оонньуурга үөрэтии рубрикалара, омук тылын үөрэтии куурустара, онтон да атын бу курдук үгүс тэрээһиннэр тустарынан бибилэтиэкэ социальнай ситимнэригэр уонна бибилэтиэкэ Сbsykt.ru саайтыгар киирэн билсиэххитин сөп.

Биһиги сүрүн сыалбыт ааҕааччыларбытыгар, кинигэ сүгүрүйээччилэригэр дьиҥ чахчы информацияны тиэрдии уонна нэһилиэнньэ култуурунай сайдыытыгар көмөлөһүү буолар.