Бу күннэргэ «Кыым” норуот хаһыатын кэлэктиибэ Саха сирин комсомола тэриллибитэ 100 сылын  көрсө, итиэннэ, саамай сүрүнэ,  үбүлүөйдээх сылы хайдах-туох тэрийэри былаанныыр сыалтан ити хамсааһыҥҥа сыһыаннаах дьону-сэргэни мунньан,  видео-кэмпириэнсийэ көмөтүнэн «Эн, Комсомол, мин дьолум!” диэн мунньаҕы тэрийдэ. Тэрээһиҥҥэ комсомолга үлэлээбит актыбыыстары сэргэ, улуустааҕы кииннэммит бибилэтиэкэлэр, мусуойдар салайааччылара, үлэһиттэрэ кытыннылар. Мунньаҕы Ил Түмэн дьокутаата Мария Христофорова үүннээн-тэһииннээн ыытта.

 «Үтүө күнүнэн, күндү доҕоттор! Сэбиэскэй кэмҥэ Саха сирин комсомоллара нэһилиэнньэ олоҕо-дьаһаҕа сайдарын туһугар төһөлөөх элбэх үлэни ыыппыттарын ааҕан да ситиэхпит суоҕа. Аны туран, өрөспүүбүлүкэбитигэр ити хамсааһын төһөлөөх элбэх чаҕылхай, үлэһит дьону бэлэхтээбитин туһунан киһи этэ да барбат. Ол кэмнэргэ, 80-с, 90-с сылларга, таһаарыылаахтык үлэлээбит комсомоллар билигин даҕаны өрөспүүбүлүкэбит экэниэмикэтэ сайдарын уонна сөптөөх бэлиитикэ ыытылларын тустарыгар  күн бүгүҥҥү диэри таһаарыылаахтык үлэлии сылдьаллар. Биһиги өрөспүүбүлүкэбит бигэ туруктаах буоларыгар ити плеяда улахан кылааттарын билинэн туран, барыгытын ис сүрэхпиттэн эҕэрдэлиибин!» -- диэн Мария Николаевна  кэпсэтии саҕаланыан иннинэ эттэ.

Тэрээһиҥҥэ сүрүн дакылааттары СӨ Конституционнай суутун бэрэссэдээтэлэ, 1984-1989 сс. комсомол Саха сиринээҕи салаатын успуорка, оборуонаҕа сэбиэдиссэйэ Александр Ким-Кимэн, Саха Өрөспүүбүлүкэтин ыччат хамсааһыннарын сэбиэтин бэтэрээннэрин бэрэссэдээтэлэ Зоя Рожина сүрүн дакылааттары оҥорон, Саха сирин комсомола тэриллибит устуоруйатыттан уонна быйыл үбүлүөйдээх сылга туох тэрээһиннэр ыытыллалларын туһунан сиһилии быһааран кэпсээтилэр.

  «Үтүө күнүнэн, саха комсомолун чулуу бэрэстэбиитэллэрэ, бу буолуохтаах саха комсомолун 100 сылынан итиитик-истиҥник эҕэрдэлиибин! 1921 сыллаахха муус устарга саха комсомола тэриллибитэ. Бастакы сэкирэтээринэн Раиса Цугель буолбута.  Кинилэр састааптарыгар Александр Кугаевскай, Михаил Слепцов, Илья Попов, Клавдия Глазкова-Петрова, Илья Попов, Лев Гоммерштадт, Лев Альперович, Давид Кушнарев бааллара. Куораттааҕы кэмитиэти Александр Кугаевскай салайбыта. Араас сылларга комсомол аата уларыйа сылдьыбыта эрээри, саамай сүрүнэ, эдэр ыччаты кытта үлэҕэ олус улахан суолтаны оҥорбута. Эһиил өрөспүүбүлүкэбит тэриллибитэ 100 сылын бэлиэтиибит. Ити сыллар тухары  комсомол чулуу ыччаттара киллэрбит кылааттара олус улаханын билинэбит.  Алдаҥҥа көмүһү хостооһуҥҥа улахан тэрилтэлэр баар буолалларыгар комсомоллар үлэлээбиттэрэ,  аны комсомол көмөтүнэн улахан спортивнай тэрээһиннэр, үөрэхтээһин сайдыыта күүскэ барбыттара. Аҕа дойду Улуу сэриитигэр  саха  комсомоллара хорсуннук-хоодуоттук кыттыбыттара. Алмаас бырамыысыланнаһа  сайдыытыгар, Мииринэй, Нерюнгри куораттар  төрүттэниилэригэр барытыгар комсомоллар  үлэлээбиттэрэ. Аны туран, БАМ-ы, АЯМ-ы тутууга эмиэ – кинилэр», -- диэн Александр  Николаевич кылгастык эрээри,  оччотооҕу кэмҥэ комсомоллар дойдуларын туһугар хайдахтаах курдук ылсан үлэлээбиттэрин  итэҕэтиилээхтик билиһиннэрдэ.

Салгыы Зоя Рожина  тустаах сылга туох үлэ ыытыллыахтааҕын туһунан иһитиннэриини оҥордо. «Өрөспүүбүлүкэ таһымыгар элбэх тэрээһини былааннаан олоробут.  Ити тэрээһиннэр үрдүк таһымнаахтык, үрдүк күүрүүлээхтик бараллара эһигиттэн – хас биирдиигиттэн --  улахан тутулуктаах. Кулун тутар 1 күнүттэн муус устар 1  күнүгэр диэри Дьокуускай куоракка «Арассыыйа – мин устуоруйам»  диэн пааркаҕа Саха сирин комсомолун устуоруйатын көрдөрөр, кэрэһэлиир улахан быыстапка түһүлгэтэ тэриллиэҕэ. Дьэ манна, төһө кыалларынан, кыттыыны ыларгытыгар  баҕарабыт. Маны таһынан, култуура сүнньүнэн туох баар улуустааҕы бары мусуойдар, бибилэтиэкэлэр эмиэ комсомолга сыһыаннаах быыстапкалары тэрийиэхтэрэ. Михаил Друзьянов олус үчүгэй этиини эппитэ. Ол курдук, комсомол устуоруйатын, үлэтин толору көрдөрөр  быыстапкалары улуустарынан кэритиэххэ диэн этэр.  Бу тэрээһин сылы быһа улуустан улууска сыҕарыйан  наада.  Быыстапка кэмигэр оскуола оҕолоругар, ыччакка комсомол туһунан кэпсиир тэрээһиннэр хайаан да ыытыллыахтара. Маннык хабааннаах үлэни ыытыыга  Национальнай бибилэтиэкэ бэлэмнэнэн эрэр, уруккуттан даҕаны кинилэр көхтөөхтүк кытталлар.

Муус устар 3  күнүгэр, саха комсомола тэриллибит күнүгэр, хас биирдии улууска, ону сэргэ Дьокуускай куоракка комсомолларга аналлаах болуоссаттарга сибэкки дьөрбөтүн ууруу буолуоҕа. Былырыын пандемиянан сибээстээн, үөрүүлээх тэрээһини урукку курдук тыйаатырга ыыппатахпыт.  Ол эрээри,  быйыл алтынньы  29 күнүгэр комсомол төрөөбүт күнүгэр хайаан да улахан үөрүүлээх тэрээһини ыытарга быһаарыныы ылынаммыт -- ол былааҥҥа киирдэ. Араас аахсыйалары тэрийэр санаалаахпыт.  Ол курдук, бэтэрээннэрбитигэр тугунан эмэ көмөлөһөр сыалтан, били, урукку тимуровецтар хамсааһыннарын сөргүтүөхпүтүн наада.  Онон былаан быһыытынан  хас биирдии улууска ыччат дьон  комсомол бэтэрээннэригэр туох эмэ көмөнү оҥорон, биһиги аахсыйабытыгар кыттыахтара диэн эрэнэбит. Холобур, бары улуустарга ыччат дьон итиннэ аналлаах  аахсыйаны  тэрийдэхтэринэ, өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн улахан хамсааһын буолуох этэ. Бу комсомол 100 сыллаах үбүлүөйүгэр аналлаах тэрээһиннэри хаһыаттар уонна «Саха» НКИК анал рубрика уонна анал теле-биэриилэри оҥорон сырдатыахтара диэн эрэнэбит. Аны туран, устудьуоннар тутар этэрээттэрэ быйылгы үлэлэрин барытын бу комсомол тэриллибитэ 100 сыллаах үбүлүөйүн кытта ситимнээн тэрийиэхтэрэ. Итини тэҥэ, Саха сирин маҥнайгы комсомолларын сырдык ааттарын үйэтитиигэ улахан болҕомтону ууруохтаахпыт. Манна хас биирдии нэһилиэк, хас биирдии улуус хайаан кыттыахтаах, барыларыгар сөптөөх үлэни ыыта, тэрийэ сатыахпыт. Былааннартан сүрүннэрин билиһиннэрэр буоллахха, итинник.  Балар барыта бигэргэннилэр уонна улуус баһылыктарыгар тиэрдилиннэр», - диэн Зоя Васильевна чуолкайдык быһааран биэрдэ.

Намнааҕы Максим Аммосов аатынан Судаарыстыбаннай мусуой дириэктэрэ Александр Кириллин комсомол бэтэрээннэригэр  анал бэлиэлэр оҥоһуллубуттарын туһунан санатта уонна олору хайдах тиксэриэххитий диэн ыйыппытыгар, Зоя Васильевна: «Үбүлүөйдээх анал бэлиэ оҥоһуллан, сакааска барбыта. Чааһынай тэрилтэ оҥорор. Улуустар ылыаххытын баҕарар буоллаххытына, сайаапката түһэриҥ. Билигин 2000  анал бэлиэ оҥоһуллан бэлэм, устууката  380 солк. Урут Ленинскэй комсомол үбүлүөйүгэр улуус баһылыктара атыылаһан ылан, бэтэрээннэригэр бэлэхтээбиттэрэ», - диэн эппиэттээтэ.

Салгыы  тэрээһиҥҥэ Аллараа Халыма, Өлөөн, Чурапчы, Горнай, Бүлүү улуустарын кииннэммит бибилэтиэкэлэрин дириэктэрдэрэ, үлэһиттэрэ  Саха сирин комсомола тэриллибитэ 100 сыллаах үбүлүөйүгэр  аналлаах  туох-ханнык тэрээһиннэри былааннаабыттарын саас-сааһынан билиһиннэрдилэр. Ол курдук, үгүстэрэ ол саҕанааҕы  кэмнэргэ үтүө суобастаахтык  комсомол хайысхатынан үлэлээбит дьон тустарынан быыстапкалары тэрийэллэрин сэргэ, улуустааҕы комсомоллар үлэлэрин, устуоруйаларын кэрэһиир, сырдатар кинигэ бэлэмнээн таһааралларын иһитиннэрдилэр  уонна, саамай сүрүнэ, 100 сыллаах үбүлүөйдээх тэрээһиннэргэ, төһө кыалларынан, туох сатанарынан, кыттарга бэлэмнэрин иһитиннэрдилэр.

Мария Николаевна быйылгы тустаах  тэрээһиҥҥэ көхтөөхтүк кыттарга бэлэмнэрин биллэрбиттэригэр махтанарын биллэрдэ. Инньэ диэн туран,  Александр Ким-Кимэҥҥэ түмүктүүр тылы биэрдэ. «Саха сирин комсомола тэриллибитэ 100 сыллаах үбүлүөйүнэн  туох эмит куонкурус тэрийэргэ этии киллэрэбин. Үбүлүөйгэ аналлаах тэрээһиннэри уратытык уонна  далааһыннаахтык тэрийиигэ куонкурус ыытыахха сөп. Кыайыылаахтарга көһө сылдьар анал знамяны туттарыахха сөп. Обком бастакы сэкирэтээрдэрин кытта көрсүһүүлэри тэрийиэххэ наада. Түгэнинэн туһанан, өссө төгүл барыгытын буолаары турар Саха сирин комсомола 100 сыллаах үбүлүөйүнэн эҕэрдэлиибин!», -- диэн Александр Николаевич  кыттааччылары ис сүрэҕиттэн эҕэрдэлээтэ.

Дьокутаат кэмэнтээрийэ

Вячеслав Макаров,  КПРФ Саха сиринээҕи комсомолларын тэрилтэлэрин  салайааччы, норуот дьокутаата:

- Быйылгы тустаах үбүлүөйгэ  аналлаах тэрээһиннэр өрөспүүбүлүкэбит үрдүнэн күргүөмтээхтик ыытыллыахтара. Ол курдук, кулун турар 1 күнүгэр Дьокуускай куоракка  «Арассыыйа – мин устуоруйам” пааркаҕа Саха сирин комсомолун оччотооҕо үлэтин көрдөрөр быыстапканы тэрийиэхпит.  Саха сиригэр комсомол салайааччыта буоларым быһыытынан, быһаччы тэрийсэ сылдьабын, модератор быһыытынан кыттыам. Кулун тутар 10-15 күннэригэр бу үбүлүөйдээх тэрээһиҥҥэ аналлаах научнай-кэмпириэнсийэни тэрийиэхпит. Итини тэҥэ, муус устар 4 күнүгэр бэйэбит лииньийэбитинэн үбүлүөйдээх күҥҥэ үөрүүлээх тэрээһини ыытыахпыт. Сүнньүнэн үс улахан тэрээһини былааннаатыбыт. Итини тэҥэ, оҕолорго аналлаах онлайн-куонкурустары тэрийиэхпит.