Ньурба улууһун салалтата Гуманитарнай чинчийэр институт археологтарын кытта бииргэ үлэлэһэн, Манчаары көмүллэ сытар сиригэр "открытай лист" ылар түгэннэригэр, Россия - Франция археологическай экспедиция салайааччыта,  Тулуза (Франция) куорат П. Саботье аатынан университет  профессора  Эрик Крюбезины кытта сахабыт норуотун номоххо киирбит дьоруойа Манчаары Баһылай уҥуоҕун үөрэтии туһунан сирэй көрсөн санаа атастаспытым. Манчаары дьиҥнээх уҥуоҕун көрдөһөргө көмөлөһөргө бэлэмин туһунан иһитиннэрбитим. Бу экспедиция үлэлэһэр түгэнигэр ыарахан төлөбүрдээх радиуглероднай  уонна генетическэй анализтары французтар бэйэлэрэ оҥороннор, Манчаары уҥуоҕун чопчулааһын үлэтэтэ балайда чэпчиэ этэ https://dnevniki.ykt.ru/kouka/1142846?qf=26472166&qs=85690641.

Манчаары уҥуоҕун генетическэй анаалыһын оҥорон, чопчулааһыҥҥа туһалыа диэн аймахтарын булаттааммыт, хааннарын анаалыһын Медицинскэй кииҥҥэ мустубут диэтим. Кэлиҥҥи кэмҥэ Манчаарыны туһунан соччото суохтук суруллубут матырыйааллар тахсаллар, бу бэйэ маска олорор мутугун кэрдинии курдук көрөн, кини демократическай өйүн-санаатын, бэйэтин кырдьыгын көрдөөн, сиэрэ суох баттыгаһы  уонна атаҕастабылы утары олоҕун барытын ууран туруулаһан охсуспут, кыраны-кыамматы көмүскэспит сахабыт норуотун номоххо киирбит дьоруойун курдук өйдөтөр үлэни ситимнээхтик ыытар киһи диэн баҕа санаабын эппитим.

Быйыл олунньу 18 күнүгэр Петр Гоголевтыын Манчаары дьиҥнээх уҥуоҕун көрдүөххэ диэн иккистээн анаан-минээн кэпсэтиибитин боротуолга киллэрэн киирэ сырыттым. Петр Васильевич кэпсэтиини Ньурбаҕа Малдьаҕарга Манчаарыга тутуллубут өйдөбүнньүккэ Ил Түмэн дьокутаата Владимир Прокопьевтыын күһүн бара сылдьыбыттарын туһунан кэпсээтэ. Малдьаҕардар Ольга Ионова алҕааһаабатаҕа дииллэр, онон Манчаары дьиҥнээх уҥуоҕун көрдүүрү утараллар эбит диэн Петр Васильевич иһитиннэрдэ. Итинник эппиэти урукккаттан билэр этим. «Кыым» хаһыат 2019 сыл балаҕан ыйын 19 күнүнээҕи нүөмэригэр, өскөтүн малдьаҕардар Ольга Ионова алҕааһаабатаҕа диир буоллахтарына, уҥуоҕуттан генетическэй матырыйаал ыланнар, наукаҕа олоҕуран дакаастаатынар диэн суруйбутум. https://dnevniki.ykt.ru/kouka/1143912?qf=26540308&qs=96285455. Олга Ионова  хаһарыгар алҕаһаабыт буолуон сөбүн туһунан «Кыым» хаһыат 2019 сыл атырдьах ыйын 15 күнүнээҕи нүөмэригэр суруйбутум     https://dnevniki.ykt.ru/kouka/1142096?qf=26540381&qs=96304241.

Манчаары төрөөбүт Догдоҥо нэһилиэгэ, Манчаары аймахтара Манчаары дьиҥнээх уҥуоҕун көрдүүрү өйүүллэрин туһунан суруктары, Гуманитарнай чинчийэр институт археологтара үбүлээһин көһүннэҕинэ, “открытай лист” ылан, экспедиция тэрийэн үлэлэһиэхтэрин сөбүн туһунан хоруйдарын Петр Васильевичка көрдөттөөтүм. Бэйэм “Манчаары мөккүөрдэрэ” диэн документальнай киинэ устан, ютуб ханаалга укпутум уонна ону бу соторутааҕыта Саха НКИХ көрдөрбүтүн туһунан кэпсээтим.  Итинник ааттаах кинигэни үп-харчы кырыымчыгынан аҕыйах тираһынан таһаарбыппын көрдөрдүм. Кинигэм тираһын улаатыннарар киһи, дьону патриотическай өйгө-санааҕа иитэргэ туһалаах буолуо этэ диэн баҕа санаабын эттим.  

Н.Н. Аржаков-Боло Уус