Быйыл кулун тутар 1 күнүттэн тырааныспар туругун быһаарарга (техосмотр) аналлаах саҥа сокуон олоххо киириэхтээх этэ. Ол эрээри, сокуон ирдэбилэ кытаатан, тырааныспар туругун бэрэбиэркэлиир оператордар бэлэмэ суох буолуохтарын сөбүн сабаҕалаан, РФ Бырабыыталыстыбата сокуону алтынньы 1 күнүгэр диэри көһөрдө.

Сокуоҥҥа киирбит уларыйыылар

Кэлиҥҥи кэмҥэ "тырааныспар туругун бэрэбиэркэлээһин аатыгар эрэ ыытыллар, бэчээттээх кумааҕыны атыылаһан ылар буоллулар" диэн кэпсэтии үгүстүк тахсыбыта. Ол иһин бу хайысханан саҥа ирдэбил киллэрэр уолдьаспытын туһунан дойду бырабыыталыстыбатыгар быһаарбыттар. Статистика көрдөрөрүнэн, диагностика хаарталарын 80 %-нара кэһиилээх бэриллэллэр. Дойдуга сүүрэ сылдьар массыыналартан 50 %-на 10 сылтан үөһэ «саастаахтар». Үчүгэйдик өрөмүөннэммэтэх массыыналар дьоҥҥо-сэргэҕэ кутталлаахтар. ИДьМ-ҥэ иһитиннэрбиттэринэн, саҥа быраабыла тырааныспар саахала тахсыытын лаппа аҕыйатыан сөп.

Ол курдук, тырааныспар тиэхиньиичэскэй туругун бэрэбиэркэлээһиҥҥэ саҥа ирдэбиллэр туһунан сокуон барылын өссө 2019 сыллаахха оҥорбуттар. 2020 сыл бэс ыйыгар олоххо киллэриэхтээхтэрин, коронавирус пандемиятынан  сылтаан, 2021 сыл кулун тутар 1 күнүгэр  диэри көһөрбүттэр. Ол эрээри, дойду бырабыыталыстыбатыгар кулун тутарга бу миэрэлэри киллэрдэххэ, улахан уочарат уонна бэрэбиэркэни сыыһа-халты оҥоруу тахсара элбиэ диэн быһаарбыттар. Ол иһин сокуоҥҥа көннөрүү киллэрэн, сорох массыыналар тиэхиньиичэскэй бэрэбиэркэни саҥа быраабыланан барыахтаах болдьохторо уһаан биэрбит. Ханнык тимир көлөлөр манна хапсалларый?

Диагностикаларын хаарталарын болдьоҕо 2021 сыл олунньутуттан муус устар 1 күнүгэр диэри түмүктэнэр буоллаҕына, алтынньыга диэри хаарталарын болдьоҕо уһатыллар.Оттон муус устар 1 күнүттэн балаҕан ыйын 30 күнүгэр диэри түмүктэнэр буоллаҕына, хаарталарын болдьоҕо алта ый уһатыллар.

Кичэллээх бэрэбиэркэ

Autonews.ru саайка саҥа сокуонунан бэрэбиэркэ өрүттэрин туһунан матырыйаал тахсыбыт. Ону үөрэтэн баран, кылгас бэлиэтээһиннэри оҥордубут.

Тырааныспар туругун туһунан диагностика хаартатын ыла кэлбит киһи массыыната хаартыскаҕа түһэриллэр. Тоҕо диир буоллаххытына, массыына пууҥҥа айаннаан кэлбитин уонна кырдьыктаах бэрэбиэркэни ааспытын туоһулаары. Хаартыскаҕа массыына бүтүннүүтэ уонна судаарыстыбаннай нүөмэрэ көстүөхтээх.

Аан маҥнай массыына аллараа өттүн көрөллөр – туормас шлангатын, куруһунатын (подвеска), көлөһөтүн иһинээҕи өттүн уонна шината бүтүнүн. Ону таһынан, исписэлиис передача коробкатыттан, мотуортан тиэхиньиичэскэй убаҕас тохторун-тохтубатын быһаарар.

Ол кэннэ маастар массыына айанныырын хааччыйар чааһын (привод) бэрэбиэркэлиир, туормаһын чаастара дьэбиннэрбэтэхтэрин, хайдыбатахтарын көрөр. Массыына кузовын бэйэлэрин баҕаларынан үрдэппэтэхтэрин эбэтэр намтаппатахтарын быһаарар.

Ол кэннэ массыына кыра чаастарын сыныйан көрөр. Холобур, көлөһөтүн  шината эргэрбэтэҕин-эргэрбитин быһаарар. Санатар буоллахха, шина 10 сылтан ордук сулууспалыа суохтаах.

Массыына өстүөкүлэтин ыраастыырга түөрт өттүттэн уунан ыһар анал мэхэньииһимнээх буолуохтаах. Онтон биирэ эмэ суох буоллаҕына, бэрэбиэркэни ааһыа суоҕун сөп. Бу курдук массыынаны көрүү бастакы түһүмэҕэ түмүктэнэр.

Бэрэбиэркэлээһин иккис түһүмэҕэр тырааныспар салонун, иһинээҕи систиэмэтин, сиэркилэлэрин туругун бэрэбиэркэлииллэр. Маастар массыынаны собуоттуур, банаардарын көрөр-истэр. Массыына собуоттаннаҕына, прибордары көрдөрөр панельга ханнык эрэ прибор ситэри үлэлээбэтэ көстүө суохтаах, барыта толору үлэлиир буолуохтаах.

Салгыы маастар салоҥҥа бэрэбиэркэлэниэхтээх испииһэгинэн сыныйан көрөр. Көҥүллэммэт чаастары эбии туруоруллуо суохтаах. Холобур, эбии сиэркилэлэри. Ону сэргэ, салон иһинээҕи уот-күөс, аварийнай уот, сигнал биэрэр тыас, түннүгү сууйар тэриллэрэ, кириэһилэ курдара үлэлиир буолуохтаахтар. Өскөтүн массыынаҕа саппаас көлөһөҕө анал миэстэ баар буоллаҕына, саппаас көлөһө онно хайаан да баар буолуохтаах. Биллэн турар, тимир көлө кириэһилэлэрэ үчүгэйдик иҥиннэриллибиттэрин, массыына бэйэтин киэнэ буоларын бэрэбиэркэлииллэр, кириэһилэлэр бары булгуччу төбө өйөнөрдөөх буолуохтаахтар. Сорох массыыналарга таһаҕас таһарга табыгастаах буоллун диэн, кэннинээҕи кириэһилэрин ылан кэбиһэллэр.  Онон төттөрү олордон баран, бэрэбиэркэлиир пууҥҥа кэлиэхтээхтэр.

Тырааныспар туругун бэрэбиэркэлээһин саҥа быраабылатын үһүс пуунугар массыына туормаһын уонна баараларын бэрэбиэркэлээһин туһунан суруллар. Ол эбэтэр массыынаны нейтральнай эрэсиимҥэ туруоран баран, уҥа, хаҥас көлөһөлөр хамныылларыгар уратылаһыы суох буолуохтааҕын көрөллөр. Ол кэннэ туормас төһө түргэнник үлэлиирин бэрэбиэркэлииллэр. Массыына туруга үчүгэй буоллаҕына, туормаһа бастакы баттааһыҥҥа тута үлэлиэхтээх. Ол кэннэ аны  бааралар уоттара хайдах тыгалларын бэрэбиэркэлииллэр. Массыына бэрэбиэркэни ааспат биир биричиинэтинэн, бааралар ирдэбилгэ эппиэттээбэттэрэ буолар эбит. Үгэс курдук, тимир көлө баараларын ностуруойката ыһыллан, алларанан эбэтэр үөһэнэн тыгар буолаллар. Ол мөлтөх суолунан айанныыртан тахсар. Ону таһынан уһуннук сүүрбүт тырааныспар иннинээҕи устуойката намтыыр, оччотугар бааралар тыгар хайысхалара эмиэ уларыйар. Ирдэбил быһыытынан, бэрэбиэркэлиир пууҥҥа бааралар хайдах тыгалларын көрдөрөр аналлаах истиэндэ баар буолуохтаах эбит. Ол курдук, бааралар хайдах тыгалларын бэрэбиэркэлээн баран, туманынан айанныырга көмөлөһөр бааралары (противотуманные) бэрэбиэркэлииллэр. 

Бэрэбиэркэ төрдүс пуунунан тырааныспар тас көстүүтүн көрөллөр-истэллэр. Аптечка, огнетушитель баар буолуохтаахтар. Онуоха эбии исписэлиис аптечкаҕа баар буолуохтаах эмтэр чуолкай баалларын уонна болдьохторо ааһа илигин бэрэбиэркэлиир.  Итини тэҥэ, огнетушитель туругун көрөр.

Салгыы исписэлиис көлөһөлөр хас биирдии буолталара баарын уонна үчүгэйдик эриллэ сылдьалларын көрөр. Массыына капотун аһан, массыына иһин бэрэбиэркэлиир. Өскөтүн гааһынан барар массыына уонна онуоха наадалаах оборудование турар буоллаҕына, ол туһунан регистрацияны ааспыт докумуону көрдөрүллүөхтээх.

Ол кэннэ исписэлиис массыына тас-ис туругар уларытыы барбатаҕын сыныйан көрөр. Массыына мотуора сөп түбэһэрин быһаарар. Бэнсиин бааҕын эмиэ көрөр. Баах чиҥник сабыллар буолуохтаах.

Тырааныспар бэрэбиэркэтигэр улахан болҕомто иннинээҕи уонна кытыы түннүктэр өстүөкүлэлэригэр ууруллар. Улахан хайдыы баар буоллаҕына, бэрэбиэркэни ааспат. Холобур, инники өстүөкүлэҕэ 10 см-даах хайдыы баар буоллаҕына, өстүөкүлэни уларытарга тиийиллэр.  Түмүгэр мотуор таһаарар гааһын буортулаах веществотын таһымын бэрэбиэркэлииллэр. Массыына экологическай кылаастарга арахсар, онуоха сөптөөх көрдөрүүлэрдээх.