Мунньахха  норуот дьокутааттара Юрий Николаев, Феодосия Габышева, Михаил Гуляев уонна видео-кэмпириэнсийэ көмөтүнэн  Аартыка улуустарын,  өрөспүүбүлүкэ ситэриилээх былааһын, мэдиссиинискэй тэрилтэлэр, уопсастыбаннай түмсүүлэр бэрэстэбиитэллэрэ кытыннылар.    Ил Түмэн Бэрэссэдээтэлэ Петр Гоголев  мунньахха  киирии тылы этэригэр,   Орто Халыма улууһун баһылыга  Евгений Слепцовка Аартыка улуустарын олохтоохторун саамай  долгутар боппуруостарынан буолар тиэмэҕэ мунньаҕы ыытарга бары өттүнэн көмөлөспүтүгэр махталын тиэртэ.

«Парламент бүгүн кэпсэтэр боппуруоспутун быһаарыыга элбэх анал былааһакканы тэрийэн, мунньахтары ыытта.  Холобур,  Госдумаҕа доруобуйа харыстабылын кэмитиэтэ Ил Түмэҥҥэ  «РФ Аартыкатааҕы түөлбэтигэр «Доруобуйа” национальнай бырайыагы олоххо киллэрии» диэн тиэмэҕэ «төгүрүк остуол» мунньаҕын ыыппыта. Манна Госдума дьокутааттара, биллэр-көстөр академиктар,  Саха сирин Аартыкатааҕы улуустарын бэрэстэбиитэллэрэ кыттыбыттара.  Мунньах түмүгүнэн,  Саха сирин парламена  Госдума тустаах кэмитиэтигэр   ити бырайыагы үлэлэтиигэ  эбии этиилэри киллэрэргэ эрэкэмэндээссийэлэри бэлэмнээбитэ, билигин ону быһаарыыга үлэ ыытыллар», - диэн спикер эттэ.

«Биһиги бүгүҥҥү күҥҥэ бары биир санаанан үлэлээн,  буолаары буолан,  Чэбдигирии уонна  Доруобуйа 10 сыла биллэриллибиттэринэн, доруобуйа харыстабылын салаатыгар баар кыһалҕалары, боппуруостары быһаарарга дьулуһуохтаахпыт. Ил Дархан Айсен Николаев туруорбут стратегическай хабааннаах  соруга олоххо киириэхтээх. Онон ылыныллыбыт соругу олоххо киллэриэхпит диэн эрэнэбин», -- диэн Петр Гоголев санаатын эттэ.

Норуот дьокутаата Владимир Чичигинаров  Аартыка  улуустарыгар баар доруобуйа харыстабылыгар сыһыаннаах боппуруостары быһаарыы  тустаах кэмитиэккэ уонна парламеҥҥа барытытыгар өрүү инники күөҥҥэ  сылдьарын тоһоҕолоон бэлиэтээтэ.  Владимир Ильич  Аартыка улуустарыгар  доруобуйа харыстыбалыгар баар кыһалҕалары билиһиннэрдэ. Олортон сүрүннэрин билиһиннэрэр буоллахха,  биэлсэр-акушер пууннарын уонна амбулаториялары үбүнэн хааччыйыы,    мэдиссиинискэй көрүүнү оҥорорго көһө сылдьар биригээдэлэри тэрийии, каадыр өттүнэн хааччыллыы уонна  «Земскэй дуоктар», «Земскэй биэлсэр» курдук бырагыраамалары тарҕатыы боппуруостара бааллар.

Каадыр боппуруоһун таарыйар буоллахха, быраастарынан, исписэлиистэринэн хааччыллыы Муомаҕа 53 %-ҥа, Орто Халымаҕа 57 %-ҥа тэҥнэһэллэр. «Биһиги улуустары хирурдарынан, гинекологтарынан, анестезиологтарынан үчүгэйдик хааччыйыахтаахпыт. Бу исписэлиистэр улуустарга суукканы эргиччи үлэлээн, олохтоохтору мэдиссиинискэй өҥөнөн толору хааччыйыахтаахтар. Теле-мэдиссиинэ көмөтүнэн консультацияны тэрийии  Аартыка бары улуустарыгар олус наадалаах. Ол иһин түргэн уонна хаачыстыбалаах интэриниэт  боппуруоһа сытыытык турар», – диэн Владимир Чичигинаров эттэ.  Санатар буоллахха, мунньах видео-кэмпириэнсийэ көмөтүнэн ыытыллан, Дьокуускайтан эмиэ кытыннылар.  Үөһэ этиллибит боппуруостарга сүрүн дакылааты  СӨ доруобуйатын харыстабылын миниистирэ Елена Борисова оҥордо.  Бүгүҥҥү күҥҥэ өрөспүүбүлүкэ Аартыка 13 улууһугар 67 тыһ. киһи олорорун этэн туран, кинилэр доруобуйаларын туругун көрүүгэ-истиигэ элбэх үлэ ыытылларын иһитиннэрдэ.

Елена Афраимовна Аартыка улуустарыгар  мэдиссиинискэй көмөнү оҥоруу, тэрийии кэккэ уратылардааҕын туһунан эттэ.  Итини тэҥэ, каадырынан хааччыйыыга ити улуустарга көрдөрүүлэрэ атыттары кытта тэҥнээтэххэ, куһаҕана суох балаһыанньалаах эбиттэр. «Билиҥҥи туругунан,  Аартыка улуустарыгар 264 быраас уонна 785 орто мэдиссиинискэй персонал  үлэлии сылдьар», - диэн миниистир эттэ.  Кини быһаарбытынан, ыраах сытар улуустарга  көһө сылдьар мэдиссиинэ биригээдэлэрэ тиһигин быспакка сылдьаллар эбит.  Сыл аайы  эрдэ оҥоһуллубут былаан чэрчитинэн, өрөспүүбүлүкэтээҕи онкологическай диспансертан онколог-хирург, онкогинеколог, узист, эндоскопист быраастар састааптаах биригээдэлэр анаан-минээн тиийэн көрөллөр.  Итини тэҥэ, теле-мэдиссиинэ өҥөтүн туһаныыны киллэрбиттэр. Холобур, былырыын  Аартыка бары улуустарыгар холбоон, теле-мэдиссиинэ көмөтүнэн 1272 консультация  оҥоһуллубут.

Салгыы Орто Халыма улууһун баһылыгын солбуйааччы   Анна Попова  Орто Халыма улууһугар буолбакка,  Аартыка улуустарыгар доруобуйа харыстабылыгар баар кыһалҕаны таарыйар дакылааты оҥордо. Бастатан туран, каадырынан хааччыыллыы туһунан эттэ.  «Үс сыллааҕы туругунан каадырынан хааччыллыыбыт түстэ. Билиҥҥи туругунан Орто Халыматааҕы киин балыыһаҕа 18 үлэ миэстэтэ аһаҕас турар уонна Арҕахтаах, Налимскай уонна Сыбаатай нэһилиэктэрэ бырааһа суох олороллор. Онон улууска хаачыстыбалаах мэдиссиинискэй өҥө оҥоһуллар кыаҕа суох», - диэн кини иһитиннэрдэ.  Анна Петровна  исписэлиистэр үлэлииллэригэр судаарыстыба өттүттэн сөптөөх өйөбүл баар буолуохтааҕын ыйда.  «Хамнаһы үрдэтиигэ,  быраастары толору хааччыллыылаах дьиэнэн-уотунан хааччыйыыга, «Земскэй дуоктар»  бырагырааманан көрүллэр үбү тиэрдии бэрээдэгэр уларытыыны киллэриигэ уонна   сөмөлүөтүнэн көтүү сыанатын кыччатыыга туох эмит миэрэ ылыллыан наада. Холобур, билигин  Орто Халыматтан Дьокуускайга диэри көтөргө билиэт сыаната  36 000 солк.  Ол эбэтэр, 50-80 тыһ. хамнастаах дьон Дьокуускайга көтүүлэрэ хармааннарыгар лаппа охсор. Ол иһин ити этиллибит кыһалҕалары биир кэлимник быһаарыахха наада», - диэн эттэ.  Итинник хабааннаах кэпсэтии кэнниттэн  тустаах министиэристибэлэр бэрэстэбиитэллэрэ этиллибит кыһалҕаларга эбии  санааларын этиннилэр.

Ил Түмэн Бэрэссэдээтэлин солбуйааччы  Антонина Григорьева  Аартыка улуустарыгар  доруобуйа харыстабылын кыһалҕаларын быһаарыыга бэйэтин этиилэрин иһитиннэрдэ.  Ол курдук,   доруобуйа харыстабылын министиэристибэтэ уонна  парламент федеральнай таһымҥа  бөртөлүөт түһэр-көтөр былаһааккаларын  тутууга эбии үбү-харчыны көрдөрөргө үлэ ыытыахтааҕын ыйда.  

«Земскай дуоктар»  уонна  «Земскэй биэлсэр»  бырагыраамалар  чэрчилэринэн,  педагогтарга тэҥнээтэххэ, аҕыйаҕа суох мэдиссиинэ эдэр үлэһиттэрэ улуустарга үлэлии  бараллар. Оройуоннарга эдэр каадырдары хаалларар инниттэн   эбии  сөптөөх миэрэ ылыллыан наада», -- диэтэ Антонина Афанасьевна. Парламентарий хамнаһы улаатыннарыыга  биэс сыл үлэлээбиттэргэ уонна салгыы үлэлии хаалбыттарга  эбии  коэффициены төлүүргэ диэн этиини киллэрдэ.

 Норуот дьокутаата Любовь Явловская   Аартыка улуустарын  каадырынан хааччыйыы,  мэдиссиинискэй саҥа оборудованиелары ылыыга, материальнай базаны бөҕөргөтүү боппуруостарын федеральнай таһымҥа көрөргө эттэ.   «Ил Түмэн спикерэ Петр Гоголев уонна норуот дьокутаата Феодосия Габышева көҕүлээһиннэринэн,  «Аартыка оҕолоро» диэн судаарыстыбаннай бырагыраама ылыллан эрэр.  Манна  исписэлиистэри бэлэмнээһиҥҥэ, сөптөөх инфраструктураны оҥорууга уонна чуолаан реабилитологтары бэлэмнииргэ болҕомто ууруохпутун наада. Итини тэҥэ, бүгүҥҥү күҥҥэ  Аартыка 13 улууһугар хайаларыгар даҕаны компьютернай томограф суох», - диэн санаатын үллэһиннэ.

Норуот дьокутаата Алена Атласова сөмөлүөт билиэтин сыаната ыараханыгар тохтоото. Кини  Орто Халымаҕа  искэн ыарыынан ыалдьар оҕолордоох дьиэ кэргэннэр баалларын туһунан эттэ. Кинилэр сыл аайы Дьокуускайга кэлэн көрдөрөллөр эбит. Парламентарий  оҕо уонна оҕону арыаллыыр төрөппүт барар-кэлэр орокуотун  уйунуу боппуруоһа хайдах быһаарыллыахтааҕын уонна  айан төлөбүрүгэр төһө үп-харчы көрүллэрин туһунан ыйыталаста.

Норуот дьокутаата Елена Голомарева   бу күннэргэ  Москватааҕы Н.Н.Блохина аатынан онкология национальнай мэдиссиинискэй  киинин кылаабынай бырааһа Екатерина Кобякованы кытта  көрсөн кэпсэппитин туһунан иһитиннэрдэ. Кэпсэтии түмүгүнэн киин быраастара Аартыка улуустарыгар ыраах сытар нэһилиэнньэлээх пууннарыгар тиийэн, олохтоохтор доруобуйаларын көрүөхтэрэ. Санатар буоллахха, бу киин  искэн ыарыыны эмтииргэ аан дойду үрдүнэн үчүгэйдик биллэр-көстөр.  Кэпсэтии кэмигэр Өймөкөөннөөҕү киин балыыһаҕа  мэдиссиинискэй оборудованиенан хааччыллыы (маммографическай аппараат, көһө сылдьар флюроаппараат, компьютернай томограф) боппуруоһа сытыытык турара билиннэ. 

Тустаах кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Владимир Чичигинаров муниципальнай чааһы түмүктүүрүгэр,   бу кэпсэтии, дьүүллэһии чэрчитинэн,  Аартыка улуустарыгар  мэдиссиинэ каадырдарынан хааччыйыыга уонна  доруобуйа харыстабылын хайысхатыгар судаарыстыбаннай бэлиитикэни күүскэ үлэлэтэргэ кэккэ эрэкэмэндээссийэлэр оҥоһуллуохтара диэн тоһоҕолоон бэлиэтээтэ.