Саха сиригэр биир дьиэ кэргэнтэн муниципальнай былаас бэрэстэбиитэллээх уорганыгар ыал аҕата уонна ийэтэ тэҥинэн дьокутаат буолбут түбэлтэтэ, арааһа, сэдэх буолуо. Ивановтарыҥ, аны, элбэх оҕолоох ыал. Онон былаас-салалта өттүттэн элбэх оҕолоох дьиэ кэргэттэри өйөөһүн, туох кыһалҕа баарын бэйэлэринэн билэр дьонтон ол туһунан кэпсэттибит.

Дьиэ кэргэни билиһиннэрдэххэ

17 сыл бииргэ иллээхтик олорон, үлэлэринэн, олоххо сыһыаннарынан дьон ытыктабылын ылан, Бүлүү куорат дьоһун-мааны ыала буолбут Василина уонна Валентин Ивановтар түөрт оҕолоохтор

Ыал аҕата Валентин идэтинэн тутааччы. “Хаарбах дьиэттэн көһөрүү” бырагырааманан Бүлүү куоратыгар элбэх кыбартыыралаах таас дьиэлэр тутууларыгар тутааччынан, маастарынан, прорабынан “суолун-ииһин” хаалларбыт үтүөлээх. Бу эйгэҕэ билиилээх-көрүүлээх, уопуттаах исписэлиис билигин улуус дьаһалтатын тутуу-инженернэй управлениетын биир тутаах үлэһитэ. Этэргэ дылы, үлэни муннунан тыыран, тутуу ымпыгын-чымпыгын билбит-көрбүт киһи буолар.

Ыал ийэтэ Василина улуус хаһыатын эрэдээксийэтигэр, улуус дьаһалтатын пресс-сулууспатыгар, култуура управлениетыгар үлэлээбитэ. Билигин кырачаан күндү кыыстарын көрөн олорор.

Ивановтар кэнэҕэс кэскиллэрин билиһиннэрдэххэ, ыал улахан оҕото17 саастаах Владислав IX кылаас кэннэ Дьокуускайдааҕы речной училищеҕа үөрэнэ киирбитэ, билигин курсант бэрдэ.

Иккис уол Владимир тохуска үөрэнэр буолан, ОГЭ туттараары бэлэмнэнии үгэнигэр сылдьар, ону таһынан режиссер Маргарита Соколова салайар норуодунай тыйаатырыгар сөбүлээн дьарыктанар, араас оруоллары оонньуур. Кини 2018 сыллаахха ууга былдьана сыыспыт оҕону быыһаан, РФ Ыксаллаах быһыыга-майгыга министиэристибэтин мэтээлинэн наҕараадаланан турар. Быһата, этэҥҥэ сырыттаҕына, эр бэрдэ буолар чинчилээх. Үһүс оҕо – кэтэһиилээх кыыс, чобуо саҥалаах 7 саастаах Лада бастакы кылааска үөрэнэр. Төрдүстэрэ, “мурун бүөтэ” Венера баара-суоҕа 6 ыйдаах.

Уу ситимин туруорсан 

2017 сыллаахха Бүлүү олохтоохторо куорат Сэбиэтигэр дьокутаакка турбут Василиналаах Валентины итэҕэйэн быыбардаабыттара уонна сыыспатахтара. Василина куорат “Киин”, Валентин “Набережнай” уокуруктартан талыллыбыттара. Иккиэн тутуспутунан тыл көтөҕөн, олохтоохтору көҕүлээн, “Киин” уокурукка сайыҥҥы уу ситимин тардан үлэлэттилэр. Сэбиэскэй кэмҥэ уунан туһаммыт уокурук олохтоохторо аныгы үйэҕэ уу кэлбитигэр үөрүүлэрэ, махталлара элбэх.

Ивановтар бастакы сыл бэлэмнэнии ыыппыттарын, иккис сылыгар биир сүбэнэн субуотунньуктары тэрийэн үлэлээбиттэрин, уокурук олохтооҕо Дмитрий Петров өйөөбүтүн, күһүөрү дьон тиэргэннэрин кырааннарыттан уу кэлбитигэр, дьон үөрбүттэрин кэпсээтилэр. Уустук дьыаланы кумааҕыга суруйдахха, судургу курдук көстөр эрээри, уу ситимин тардыы бэйэтин туһугар элбэх кэпсэтиини, сөбүлэһиини, үлэни эрэйэр. Тыа сиригэр анал бырагырааманан сайыҥҥы уу ситимин төһөлөөх элбэх үбүнэн киллэрэллэрин бары билэр буолуохтааххыт.

Быыбардааччы интэриэһин көмүскээн

15 дьокутааттаах куорат Сэбиэтигэр Валентины тутааччы идэлээҕинэн тутуу, ОДьКХ хамыыһыйатын бэрэссэдээтэлинэн талбыттара, оттон Василина быраап, сокуон, араас нуорма докумуоннарын оҥорор хамыыһыйаҕа киирбитэ.

– Куорат Сэбиэтин хамыыһыйаларын үлэлэригэр кыттан, куораты тупсаҕай оҥорууга ыкса үлэлэһэбит, бүддьүөт ылыныытыгар, тапталлаах куораппыт сайдарыгар бэйэбит көрүүлэрбитин, быыбардааччыларбыт туруорсууларын киллэрэбит. Уокуруктарбытыгар сыл аайы уот, уу, атын да кыһалҕа элбэх буоллаҕа. Итинник кэриҥнээх боппуруостары быһаарарга үлэлии сатыыбыт.

“Набережнай” уокурукка уу ситимин тардарга кэпсэтии бара турар. Уу боппуруоһугар үлэлэспит буолан, атын уокуруктар дьокутааттара көрдөспүттэригэр көмөлөспүтүм. Хааччыйар тэрилтэлэри кытта кэпсэтии ыытан, бэйэбит үлэлээн, сайыҥҥы уу ситимин тардыбыппыт, – Валентин дьокутаат быһыытынан үлэтин кэпсээтэ. 

Судаарыстыба элбэх оҕолоохтору өйүүр

Элбэх оҕолоохторго судаарыстыба өттүттэн үтүмэн көмө көрүллэрин туһунан ыал ийэтэ Василина билиһиннэрэр:

– Элбэх оҕолоохпутунан быйыл кыһын Эмньиккэ уһаайба сирин биэрбиттэрэ. Билиҥҥи дьиэбитин Ийэ хапытаалынан ылбыппыт диэххэ сөп. Хапытаал көмөтүнэн атыыласпыт кыбартарыыбыт көһөрүү бырагырааматыгар хапсан, таас дьиэҕэ толору хааччыллыылаах биир хостоох кыбартыыра ыллыбыт.

Судаарыстыба элбэх оҕолоохтору өйүүр, ааспыт сайын, күһүн биирдэ бэриллэр үбүнэн көмөлөстө. Босуобуйа анатыы судургу буолла, ый аайы оҕо бособуйатын ыла олоробут. Норуокка биллэринэн “айсеновскай” босуобуйа 18 тыһ солк. тэҥнэһэр, “путинскай” диэни ылар этибит.

Соторутааҕыта Владимир Путин Федерация Сэбиэтигэр Анал этиитигэр элбэх оҕолоох ыалларга көмө оҥоһуллуохтааҕын туһунан эппитин сэҥээрэ иһиттибит.

Итини таһынан элбэх оҕолоохторго уһаайба нолуогар чэпчэтии, тырааныспар нолуогуттан босхолооһун көрүллэр.

“Элбэх оҕолоох ыал буолуохпут диэн санаабыккыт дуо?” диэн ыйытыкка Ивановтар: “Колаттар улаатан үөрэххэ, аармыйаҕа барыахтара, кыыспыт соҕотохсуйуо диэн төрдүс оҕолоннубут”, -- диэн кэпсээтилэр.

Уол оҕону иитии

Чөл олоҕу тутуһар ыал аҕата Валентин оҕону иитиигэ көрүүлэрин бу курдук билиһиннэрдэ:

– Уол оҕону сүрэхтээх, спорду сэргиир, барытыгар сыстаҕас буола иитиэххэ наада. Уолаттарбын айылҕаны кытта алтыһа үөрэтэбин, өрүскэ балыктыы, саа көҥүллэнэр кэмигэр куска, куобахха сылдьабыт. Тиэхиньикэҕэ көмөлөһөллөр, өрөмүөннүүллэр, массыына ыытарга үөрэтэбин. Таһырдьааҥы үлэҕэ барытыгар куруук такайа сылдьабын, этэргэ дылы, тоһоҕону саайары, өтүйэни хайдах тутары билэллэр.

Ааспыт сайын уу ситимин тардыыга улахан көмө буолбуттара. Оҕо бэйэтэ туппутуттан, үлэттэн дуоһуйуу ылыахтаах.

Пандемия туруон иннинэ спортивнай саалаҕа киэһэ бары бииргэ эрчиллэр этибит: сүүрэрбит-көтөрбүт, ыараханы көтөҕөрбүт, тардынарбыт. Халлаан сылыйдаҕына, киин сапараапкаттан аэропорка диэри сүүрэр этибит.

Саха сатаабатаҕа суох

Дьэ, ити курдук дьокутаат кэргэнниилэр оҕолорун иитэллэр-такайаллар, сырдыкка-кэрэҕэ угуйаллар, олоҕу, дьону билэргэ, үчүгэйдик сыһыаннаһарга үөрэтэллэр. Дьиҥ сахалыы иитэллэр диэххэ сөп.

Валентин Иванов биир дьикти дьарыгын туһунан киһи туспа кэпсиэн сөп. Кини балыгы, эти, фруктаны, оҕуруот аһын кэнсиэрбэлиир, балыгы хатарар, ыыһыыр.Youtube видеопорталга “Тускун Эркинович” диэн аатынан араас түгэннэри видеоҕа устан таһаарар. Бүлүү куоратыгар Култуура дыбарыаһын тутуутун туһунан устуутун дьон сэҥээрэн көрбүтэ. Кини билигин үксүн хайдах кэнсиэрбэлиирин видеоҕа уһулан, бэйэтин ханаалыгар көрдөрөр саҥа саҕалаан эрэр блогер буолар.

– “Мин тоҕо сатыа суохтаахпыный?” диэн өйдөбүлтэн кэнсиэрбэ оҥорон барбытым. Өрүскэ сыа балыктыы сылдьан, бириэдьэҥҥэ кэлсибит сыыс балыгы быраҕалларын хомуйан, аан бастаан тууһур этим, кэлин араастаан ыыһыыр буолбутум. Итиилии ыыһыыр ньыманан оҥоһуллубут балыгы дьон ордук сэҥээрбитэ.

Дьарыкпын салгыы сайыннаран, автоклав суруйтаран, кэнсиэрбэ оҥорууну саҕалаатым. Эти кэнсиэрбэлээн, тушенка курдук хаста да оҥордум. Автоклавка 140 кыраадыска диэри температураҕа киһиэхэ кутталлаах эттик барыта суох буолар, итинник оҥоһуллубут кэнсиэрбэни уһуннук харайыахха сөп.

Билигин араас ырысыаптары үөрэтэ сылдьабын, курууппаны кытта эти буккуйан оҥорууну саҕалаан эрэбин. Балыктан шпрот, килька, сайра курдук кэнсиэрбэлэри оҥорбуппун амсайбыт дьон сэргииллэр.

Кэлэр өттүгэр көҥүл ылан, баҕар, дьарык оҥоһуннахпына, дьиэ кэргэн дохуотугар эбии харчы киириэ этэ.

Элбэх оҕолоох дьокутаат кэргэнниилэр Ивановтар оҕолорун сахалыы сиэринэн иитэллэр, сөбүлүүр дьарыктарын сайыннараллар, тапталлаах куораттара чэчирии сайдарын туһугар бары күүстэрин ууран туран үлэлииллэр.