Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . -12 oC

Сүрүн сонуннар

Бүгүҥҥү сонуннар

Бэлиитикэ

Тутуу туһунан сытыы сэһэргэһии

Кулун тутар 19 күнүгэр Ил Түмэҥҥэ «Саха Өрөспүүбүлүкэтин Аартыкатыгар социальнай эбийиэктэри уонна чааһынай дьиэлэри тутуу боппуруостара» төгүрүк остуол буолан ааста.
21.03.24 18:51

Экэниэмикэ

Ытык Дьааҥы сиригэр Сылгыһыт Күнэ алгыһы түhэрииттэн саҕаланыаҕа

Мария Архипова хаартыскаҕа түhэриитэ. 2023 с. / ЯСИА/ Кэлэр ый саҕаланыытыгар ытык Дьааҥы сиригэр Аартыка эргимтэтигэр тыа хаhаайыстыбатын сайдыытын итиэннэ хоту сир тыйыс айылҕатыгар саха сылгытын үөрдээн иитиини сайыннарыы кэскилин торумнуур аҕыс улуус…
29.03.24 18:26

Уопсастыба

Сунтаартан “Алгыс” түмсүү ыалдьыттаата

Өлөөҥҥө Сунтаартан “Алгыс» диэн аҕам саастаах дьон ансаамбыла, 11 киһилээх дэлэгээссийэ ыалдьыттаан барда. Ыраахтан кэлбит ыалдьыттар бастаан “Алакуо” норуодунай этно-фольклор ансаамбыл кыттыылаахтарын кытары көрүстүлэр. Күн иккис аҥаарыгар ыалдьыттар…
29.03.24 18:50

Култуура

Дьааҥылар артыыстары тыыннаах тойугунан көрүстүлэр

"Артыыстар иhэллэр үhү",- диэн үтүө сурах дьааҥыларга өссө тохсунньу ыйга иhиллибитэ. Онон өр күүппүт артыыстарын көрсөөрү олохтоохтор кэлэр - барар күннэрин эрдэттэн аттаран, астарын-таҥастарын бэлэмнээбиттэрэ ыраатта. Болдьохтоох күн үүммүтүгэр күндү…
07.03.24 11:40

Түһүлгэ

Сааскы саарбах кэмҥэ

Аламай маҥан күн абыралын, үтүөкэн үрүҥ күн үтүөтүн билэргэ үүммүт күнү үөрэ - көтө, сүргэ көтөҕүллэ көрсөр дьоллоох түгэн, саҕаламмыт саҥа күнү айхаллыыр астык түгэн тосхойдо. Кубулҕаттаах кулун тутар ыйбыт кубулуҥ - дьибилиҥ буолар, күлэн иһэн дьэбин…
27.03.24 09:44

Тыа сирэ

Андрей Находкин: Дьон күннээҕи кыһалҕаны эрэ буолбакка, тыа сирин сайдыытыгар кэскиллээх этиилэри туруоруста

Ил Түмэн сиргэ сыһыаннаһыыга, айылҕа ресурсаларыгар уонна экологияҕа сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Андрей Находкин бу күннэргэ бэйэтин уоукургар - Мэҥэ-Хаҥалас улууһугар үлэлиир. Кини улуус баһылыга Дмитрий Тихоновы кытта улуус нэһилиэктэринэн сылдьан…
03.02.24 09:00

Дойдуга бэриниилээх буолуу сыла

Эһиил Пионерия төрүттэммитэ 100 сылын бэлиэтиэхпит

Бүгүн, алтынньы 1 күнүгэр, Москуба куоракка «Кыайыы» түмэлигэр Норуоттар икки ардыларынааҕы «СПО-ФДО» оҕолор уопсастыбаннай түмсүүлэрин сойууһун ассамблеята ыытылла турар. Арассыыйа эригийиэннэриттэн уонна СНГ дойдуларыттан кэлбит делегаттар сайдар саҕахтары…
01.10.21 23:59

Устуоруйа

Устуоруйа

Стамбулга мунан хаалбыппар Таҥара көмөлөспүтэ

2000 сылларга дуоллар 24-25 солк. этэ, онон Сочига барардааҕар Турцияҕа сынньаммыт быдан чэпчэки буолара. Сылаас, ыраас муораҕа күөлэһийэ сөтүөлээн, үгүс-үтүмэн аквапаркаҕа хатааһылаан, бассейнҥа сөрүүкээн, рестораҥҥа төһөнү кыайаргынан ас арааһын амсайан,…
31.08.23 20:56

Ил Түмэн Бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Антонина Григорьева бэс ыйын 23 күнүгэр «Оскуолаҕа киириэх иннинээҕи саастаах оҕолор оҕо саадыгар босхо сылдьалларын мэктиэлиир докумуону, оҕо саадын уратыларын учуоттуур коэффициены, субвенция кээмэйин ааҕыы ньыматын уонна олохтоох бүддьүөт оҕо уһуйааҥҥа босхо сылдьарын мэктиэлиир быраабын олоххо киллэрэргэ бэриллибит субвенцияны ороскуоттааһынын нормативын бигэргэтии туһунан» диэн боппуруоһунан оробуочай мунньах ыытта.

Ил Түмэн Бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Антонина Григорьева бэс ыйын 23 күнүгэр «Оскуолаҕа киириэх иннинээҕи саастаах оҕолор оҕо саадыгар босхо сылдьалларын мэктиэлиир докумуону, оҕо саадын уратыларын учуоттуур коэффициены, субвенция кээмэйин ааҕыы ньыматын уонна олохтоох бүддьүөт оҕо уһуйааҥҥа босхо сылдьарын мэктиэлиир быраабын олоххо киллэрэргэ бэриллибит субвенцияны ороскуоттааһынын нормативын бигэргэтии туһунан» диэн боппуруоһунан оробуочай мунньах ыытта.

Мунньахха улуустааҕы үөрэх управлениелара, СӨ Үөрэҕин министиэристибэтин бэрэстэбиитэллэрэ уонна парламент аппааратын үлэһиттэрэ кытыннылар.

Үөһэ этиллибит боппуруос туһунан аан бастаан Ил Түмэн вице-спикерэ Антонина Григорьева Ил Түмэн тустаах кэмитиэтин мунньаҕар эппитэ. Кини үөһэ этиллибит уураах оҕо саадын үлэһиттэрин долгутарын туһунан бэлиэтээтэ.

«Бу сыл олунньу 21 күнүгэр тахсыбыт, нэһилиэнньэни долгуппут 29 №-дээх СӨ Бырабыыталыстыбатын уурааҕын туһунан дьүүллэһиэххэ. Норуот дьокутааттарыгар оскуола иннинээҕи саастаах оҕолору үөрэхтээһин салаатын үлэһиттэриттэн үгүс боппуруостар киирэллэр”, -- диэтэ Антонина Григорьева.

СӨ үөрэххэ уонна наукаҕа миниистирин бастакы солбуйааччы Ирина Любимова сүрүн иһитиннэриини оҥордо. Кэнникки икки сылга министиэристибэ үбүлээһин саҥа нормативын оҥорууга ылсан үлэлээбит. Кини этэринэн, бу хайысхаҕа федеральнай судаарыстыбаннай стандарт олохтонон, ыстаат араспысаанньатыгар уонна оҕо саадын көрүүгэ-истиигэ үбү аттарыыга саҥа сыһыан ирдэммит. «РФ үөрэҕириитин министиэристибэтэ 2020 сыллаахха оҥорбут уһуйааннар үлэлэрин туһунан саҥа бэрээдэгэр бу тэрилтэлэри үбүлээһини атыннык ыытарбытын эбээһинэстиир», -- диэн Ирина Любимова тоһоҕолоон бэлиэтээтэ. 

Ол курдук, өрөспүүбүлүкэ уурааҕынан саҥа нормативтар олохтоммуттар. Бастатан туран, нэһилиэнньэлээх пуун нэһилиэнньэтин уонна оҕо саадын оҕотун ахсаанын наардааһыныгар сыһыан уларыйбыт. 15 тыһ. киһиттэн аҕыйах уонна элбэх нэһилиэнньэлээх куоракка уонна тыа сиригэр, аартыка түөлбэтигэр атын-атын категориялары олохтообуттар. Оҕо саадын үлэтин эрэсиимигэр 5 чаастаах кылгас кэмҥэ сылдьыы бөлөҕүн киллэрэр туһунан этии киирбит. Ону таһынан 5 чаастан 24 чааска диэри чаастаах бөлөхтөрү үөрэх иннинээҕи саастаах оҕолору иитэр тэрилтэлэргэ киллэрэр туһунан этии киирбит.

Оҕолору саастарынан наардаталаан, тус-туспа үлэ ирдэбилин бэрээдэгин оҥорбуттар. Саҥаны киллэриинэн оҕо саадыгар сылдьар оҕолору сайыннарыыга бөлөхтөрүнэн араас хайысханы олохтообуттара буолар: уопсай сайыннарыы, араас саастаахтарынан көрөн уонна компенсируйдуур хайысхалар. «Оҕо саадын үлэлэтии саҥа бэрээдэгэр үөрэтии ороскуотун үбүлээһинигэр уларытыы киллэрдилэр. Онно биир иитиллээччи кылгас кэмҥэ сылдьар бөлөҕөр уонна компенсируйдуур хайысхалаах бөлөххө сылдьара учуоттанар. Итиэннэ төрөөбүт тылынан үөрэтэр бөлөх эмиэ учуоттаммыт», -- диэн миниистири солбуйааччы быһаарда.

Үлэһиттэр хамнастарын туһунан кини бу курдук эттэ: «Үлэһиттэр хамнастарын туһунан докумуоҥҥа билигин оҕо саадыгар баар ыстаапкалаах дуоһунастар киирбиттэр. Оттон ураты категорияҕа тэрилтэ салайааччылара, иитээччилэр, иитиигэ көмөлөһөр персонал, хаһаайыстыбаны дьаһайар үлэһиттэр уонна оробуочайдар хапсаллар. Бухгалтер дуоһунаһа 10-тан элбэх бөлөхтөөх уһуйааннарга эрэ көрүллүөн сөп. Маны таһынан эмп-том лицензиялаах оҕо саадыгар фельдшер-быраас, мэдиссиинэ сиэстэрэтэ үлэлиэхтэрин сөп. Бассейнаах уһуйааҥҥа дезинфектор дуоһунаһын тутуохтарын эмиэ сөп».

Үөрэх министиэристибэтэ бу күннэргэ муниципальнай тэриллиилэргэ билиҥҥи үлэлэрин анааран, оҕо саадын үлэлэтии саҥа бэрээдэгэр сөп түбэһэр эрэсиими бэлэмнээн оҥорорго этии киллэрбит. Тустаах министиэристибэтэ муниципалитеттарга консультация оҥорбут. «Билиҥҥи туругунан 26 улуус үөрэххэ управлениеларыгар консультациялары оҥордубут. Кинилэри кытта үлэбитигэр бүддьүөт сириэстибэтин тус сыалынан, ол эрээри көдьүүһэ суохтук тутталлара уонна оҕо саадтарын үлэтин отчуотун сыыһа толорор түгэннэрэ тахсарын быһаарбыппыт. Онон билигин өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн оҕо саадын үлэтигэр сыһыаннаан норматив ааҕыытын үлэтэ ыытыллар», -- диэн Ирина Любимова эттэ.

Ол курдук,  2021 сыл тохсунньу 1 күнүттэн 2022 сылга диэри саҥа нормативынан үлэни тэрийиигэ бириэмэ бэриллэр. СӨ Бырабыыталыстыбатын 29 №-дээх уурааҕа 2022 сыл балаҕан ыйын 1 күнүттэн олоххо киириэхтээх.

Миниистири солбуйааччы иһитиннэриитин кэнниттэн Ил Түмэн вице-спикерэ Антонина Григорьева: «Уурааҕы бэлэмниэх иннинэ бу эйгэ үлэһиттэрин учуоттуур наада этэ. Уһуйаан үлэтигэр уларытыыны киллэрии (оптимизация) син биир ыытыллыахтааҕа биллэрэ. Билигин оҕо саадыгар үөрэх бырагырааматын саҥардан оҥорор наада, оттон үлэһиттэри сарбыйыыга ураты болҕомтолоох сыһыан ирдэнэр. Саҥа нормативы олоххо киллэрэргэ төһө үп ирдэнэрин билиэхтээхпит, бүддьүөтү көннөрөрбүтүгэр», -- диэн эттэ.

Норуот дьокутаата Марина Силкина: «90-с сылларга төннөн эрэбит диэн дьиксинэбин. Оҕо саадын эрэсиимин аччатыы уонна үлэһиттэрин сарбыйыы элбэх киһини үлэтэ суох хаалларыаҕа диэн сабаҕалыыбын. Уурааҕы ылыннахпытына, төттөрү көтүрэрбит уустуктаах буолуоҕа», -- диэн санаатын эттэ.

Норуот дьокутаата Оксана Михайлова үлэһиттэри сарбыйыы син биир буоларын сабаҕалаата. «Саҥа нормативынан Өлүөхүмэ улууһугар 52 ыстаат сарбыллыах курдук. Үлэтэ суох хаалыы нэһилиэнньэ дохуотун намтатар, оттон ол демографическай балаһыанньаҕа дьайар. Бөлөхтөргө сылдьар оҕону элбэтии, бачча пандемия кэмигэр кутталы үөскэтэр. Ол иһин бу уураах олоххо киирбэтигэр этиилээхпин», -- диэн эттэ.

Мунньах түмүгэр Антонина Григорьева  парламент бу кыһалҕалаах, уустук боппуруоһу анал хонтуруолга ылбытын туһунан эттэ.

 

 

 

Дьокутаат кэмэнтээрийэ

Феодосия Габышева, Ил Түмэн наукаҕа, үөрэххэ, култуураҕа, сонуну киэҥник тарҕатар ситимнэргэ уонна уопсастыбаннай тэрилтэлэр дьыалаларыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ:

Габышева

--Бу 29 №-дээх СӨ Бырабыыталыстыбатын уурааҕынан муниципальнай тэриллиилэри кытта үлэлэһэбит, чуолаан үбүлээһин кээмэйин чопчулааһыҥҥа уонна оҕо саадын тэрилтэлэрин (чааһынай уһуйааннары киллэрэн туран) үлэһиттэрин сарбыйыы олус дьайыылаахтык ыытыллыбатыгар. Ил Түмэҥҥэ тыа сирин, Аартыка түөлбэтин улуустарын уонна доруобуйаларыгар хааччахтаах оҕолор сылдьар уһуйааннарын үлэтин эрэсиимин көрөн, үбүлээһин нормативын ньыматын анаалыстыыр эспиэр бөлөҕө тэриллиэҕэ. Хас биирдии норуот дьокутаата бэйэтин быыбардыыр уокуругар үлэ хаамыытын хонтуруоллуоҕа. Ол үлэбит түмүгүнэн Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бырабыыталыстыбатыгар анал этии оҥорон киллэриэхпит.

  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Комментарии (0)

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением