Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . -14 oC

Сүрүн сонуннар

Бүгүҥҥү сонуннар

Бэлиитикэ

Тутуу туһунан сытыы сэһэргэһии

Кулун тутар 19 күнүгэр Ил Түмэҥҥэ «Саха Өрөспүүбүлүкэтин Аартыкатыгар социальнай эбийиэктэри уонна чааһынай дьиэлэри тутуу боппуруостара» төгүрүк остуол буолан ааста.
21.03.24 18:51

Экэниэмикэ

Пилота суох пуойастар

Ааспыт нэдиэлэҕэ Судаарыстыбаннай Дуумаҕа «Арассыыйа тимир суоллара» АУо генеральнай дириэктэрэ, бырабылыанньа бэрэссэдээтэлэ Олег Белозеров хампаанньа үлэтин түмүгүн, инники былааннарын билиһиннэрдэ уонна дьокутааттар, фракциялар ыйытыктарыгар…
24.03.24 10:24

Уопсастыба

Терактан эмсэҕэлээбит дьону өйүүргэ сокуон барылын киллэрдилэр

Судаарыстыбаннай Дуумаҕа терактан эмсэҕэлээбит Арассыыйа олохтоохторун өйүүр туһунан сокуон барылын киллэрдилэр. Бу докумуону Судаарыстыбаннай Дуума бүддьүөккэ уонна нолуокка сис кэмитиэтин чилиэнэ Оксана Дмитриева көҕүлээтэ. Ол туһунан «Парламентская газета»…
27.03.24 09:39

Култуура

Дьааҥылар артыыстары тыыннаах тойугунан көрүстүлэр

"Артыыстар иhэллэр үhү",- диэн үтүө сурах дьааҥыларга өссө тохсунньу ыйга иhиллибитэ. Онон өр күүппүт артыыстарын көрсөөрү олохтоохтор кэлэр - барар күннэрин эрдэттэн аттаран, астарын-таҥастарын бэлэмнээбиттэрэ ыраатта. Болдьохтоох күн үүммүтүгэр күндү…
07.03.24 11:40

Түһүлгэ

Сааскы саарбах кэмҥэ

Аламай маҥан күн абыралын, үтүөкэн үрүҥ күн үтүөтүн билэргэ үүммүт күнү үөрэ - көтө, сүргэ көтөҕүллэ көрсөр дьоллоох түгэн, саҕаламмыт саҥа күнү айхаллыыр астык түгэн тосхойдо. Кубулҕаттаах кулун тутар ыйбыт кубулуҥ - дьибилиҥ буолар, күлэн иһэн дьэбин…
27.03.24 09:44

Тыа сирэ

Андрей Находкин: Дьон күннээҕи кыһалҕаны эрэ буолбакка, тыа сирин сайдыытыгар кэскиллээх этиилэри туруоруста

Ил Түмэн сиргэ сыһыаннаһыыга, айылҕа ресурсаларыгар уонна экологияҕа сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Андрей Находкин бу күннэргэ бэйэтин уоукургар - Мэҥэ-Хаҥалас улууһугар үлэлиир. Кини улуус баһылыга Дмитрий Тихоновы кытта улуус нэһилиэктэринэн сылдьан…
03.02.24 09:00

Дойдуга бэриниилээх буолуу сыла

Эһиил Пионерия төрүттэммитэ 100 сылын бэлиэтиэхпит

Бүгүн, алтынньы 1 күнүгэр, Москуба куоракка «Кыайыы» түмэлигэр Норуоттар икки ардыларынааҕы «СПО-ФДО» оҕолор уопсастыбаннай түмсүүлэрин сойууһун ассамблеята ыытылла турар. Арассыыйа эригийиэннэриттэн уонна СНГ дойдуларыттан кэлбит делегаттар сайдар саҕахтары…
01.10.21 23:59

Устуоруйа

Устуоруйа

Стамбулга мунан хаалбыппар Таҥара көмөлөспүтэ

2000 сылларга дуоллар 24-25 солк. этэ, онон Сочига барардааҕар Турцияҕа сынньаммыт быдан чэпчэки буолара. Сылаас, ыраас муораҕа күөлэһийэ сөтүөлээн, үгүс-үтүмэн аквапаркаҕа хатааһылаан, бассейнҥа сөрүүкээн, рестораҥҥа төһөнү кыайаргынан ас арааһын амсайан,…
31.08.23 20:56

Саха сиригэр муҥутаан 300-чэкэ таҥара дьиэтэ баар буола сылдьыбыт. Итинтэн 17-тэ -- Дьокуускайга. Билигин төһөтө ордон турарын тарбахха баттаан ааҕыахха сөп: Чурапчы Арыылааҕар, Мэҥэ Хаҥалас Бүтэйдээҕэр, Уус Алдан Тандатыгар...

Саха сиригэр муҥутаан 300-чэкэ таҥара дьиэтэ баар буола сылдьыбыт. Итинтэн 17-тэ -- Дьокуускайга. Билигин төһөтө ордон турарын тарбахха баттаан ааҕыахха сөп: Чурапчы Арыылааҕар, Мэҥэ Хаҥалас Бүтэйдээҕэр, Уус Алдан Тандатыгар...

Олортон биирдэстэрэ Таатта улууһун Чычымаҕар баар. Николаевскай таҥара дьиэтэ 1896-1897 сыллартан тутуллан саҕалаабыт, 1899 с. аанын арыйбыт.

ed89c706 b8ae 4c23 b5d8 159cb1cf4148

Бастакы сулууспаны аҕабыыт Иван Винокуров 1901 сыллаахха ыыппыт. Онтон ыла сэбиэскэй былаас олохтонуор диэри манна төһөлөөх элбэх оҕону сүрэхтээбиттэрэ, ыалы бэргэһэлээбиттэрэ, өлбүттэри анараа дойдуга атаарбыттара буолуой?

1926 сыллаахха таҥара дьиэтин 7 куолакалыттан 6 улаханын уһулан ылан, өрүһүнэн  ханна эрэ илдьибиттэр – ол айыытынан сураҕа суох сүппүттэр. Баҕар, тимирдибиттэрэ, баҕар, уулларбыттара буолуо. Хаалбыт саамай кыраларын 90-с сылларга диэри оскуолаҕа чуораанчык гына сылдьыбыттар. Ону билигин урукку сиригэр -- колокольняҕа -- төттөрү ыйаабыттар.

 2009 сыллаахха Н.Е.Попов өҥөтүнэн Большой Невертэн куолакал аҕалан иилбиттэр да, соҕотох аата соҕотох, тыаһа тахсыыта суох эбит. Онон Чычымах бөһүөлэгин үрдүнэн куолакаллар бу дьыл балаҕан ыйын 4 күнүгэр, 95 сыл буолан баран, дьэ, дьиҥнээхтик лыҥкыныы тыаһаатылар!

727c923c 8774 4542 9cd6 ad099cec652b

Бу 80, 35, 18, 12, 8, 4 киилэ ыйааһыннаах чугуун куолакаллары Москва аннынааҕы Жуковскай оройуоҥҥа анаан-минээн куттаран, Кулаковскай аймах Амма нэһилиэгин 100 сылынан бэлэхтээтэ.

7c91d0c5 4af6 4f19 9df0 952a927cb3e4   

--Урут истэр буоларым: “Николаевскай таҥара дьиэтин куолакалларын  тыаһа 10 км ыраах сиргэ тиийэ иһиллэллэрэ”, -- диэн кэпсииллэрин. Төһөлөөх үчүгэйдик дуораһыйар дорҕооннооҕуй? Олохтоох нэһилиэнньэ  олус үөрэбит -- таҥарабыт дьиэтэ күн бүгүнүгэр диэри сэнэх турарыттан, түмэл буолан туһалыырыттан. Онуоха үтүөлээхтэр – сэбиэскэй кэмнээҕи салайааччыларбыт. Ыскылаат эҥин оҥорбокко, сырдык аналынан, кэрэҕэ сирдиир сибэтиэй сири үрдүктүк тутан, кулуубу, бибилэтиэкэни манна үлэлэппиттэрэ. Аны, Чөркөөх мусуойугар көһөрөн илдьээри гыммыттарыгар, Егор Пантелеймонович Иванов туруулаһан туран туруорсан, таҥарабыт дьиэтэ билигин, бөһүөлэкпит кута-сүрэ буолан, бу дьэндэйэн турар. 2002 сыллаахха Өксөкүлээх Өлөксөй төрөөбүтэ 125 сылынан, оччолорго оскуола дириэктэрэ М..А.Протодьяконов сүүрэн-көтөн, реставрация ыытыллыбыта. Куполлары Андрей Иванович Кулаковскай оҥорбута. Олохтоохтор киниэхэ көмөлөспүттэрэ. 2016 сыллаахха Владыка Роман, 100 сыл ааспытын кэннэ, манна сулууспа ыыппыта. 2017 с. иконалары аҕалбыттара. 2018 с. епархия “Саха сирин былыргы таҥара дьиэлэрин сөргүтүү” бырагырааматынан олохтоох уус Еремей Наумович Малышевка сахалыы моһуоннаах иконостаһы оҥорторбуттара. Оттон бүгүн аҕабыыт Александр куолакаллары туруоруу сиэрин-туомун ыытта, малыыппа ааҕан, сибэтиэй уунан ыраастаата, -- диэн Амма нэһилиэгин баһылыга Степан Соров таҥара дьиэтин историятын кылгастык сырдатта.

d22e82b2 21be 4e7c 8196 92aafe5c9d19

Ааспыт үйэ архитектурнай пааматынньыгын сөргүтүүгэ өҥөлөөх дьонугар – С.С. Охлопковка, М.А.Протодьяконовка, А.В.Мигалкиҥҥа, Е.Н.Малышевка, Е.П.Ивановка, А.И.Кулаковскайга, В.И.Михайловка, аҕабыыт Александрга, Өксөкүлээх Өлөксөй аатынан Норуоттар доҕордоһууларын киинигэр  -- Махтал суруктары туттарда.

9a626f90 4d58 4853 8a78 d8542c5f8e24

bce74e89 f026 4430 83d0 a7f7bce7c556

Таатта улууһун баһылыгын солбуйааччы Изабелла Сивцева бу үөрүүлээх түгэҥҥэ Николай Семенович Васильевка “Гражданскай килбиэн”, Рива Реасовна Кулаковскаяҕа үбүлүөйдээх 80 сааһынан “Үөрэхтээһин сайдыытыгар кылаатын иһин” бэлиэлэри туттартаата.

a635e396 728c 45e2 a7d5 6fb82b7758cf

27e91b64 a698 42f3 888e 847cc68ca792

Суоттутааҕы “Доҕордоһуу” историко-архитектурнай мусуойга өр кэм дириэктэринэн үлэлээбит Раиса Реасовна Кулаковская:

--Аҕабыт Реас Алексеевич этэр буолара: “Ханнык баҕар итэҕэлгэ ытыктабыллаахтык сыһыаннаһыҥ. Итэҕэйбэт да буоллаххытына, саҥарбакка дуоспураннаахтык сылдьыҥ”, -- диэн. Бу Николаевскай таҥара дьиэтин эркинэ 120 сыл устата элбэх да сэһэни истибит, көстүүнү көрбүт буолуохтаах. Чычымахтар чөл тутан илдьэ кэлэн, аныгы үйэҕэ бэлэх ууммуккутуттан үөрэбин. Өксөкүлээх Өлөксөй убайа Оонньуулаах Уйбаан улуус кулубатынан үлэлиир кэмигэр бу таҥара дьиэтэ тутуллубут, онон кини попечитель эбит.

2bffaa41 55be 4eb0 9d51 5917d606ba5c

Эһэбит Өксөкүлээх иккитэ кэргэннэнэ сылдьыбытын билэҕит. Бастакы ойоҕо Ороһуоттар кыыстара Настайа өлбүтүгэр, бу таҥара дьиэтин таһыгар таһаарбыт. Кыыһа Раяны эмиэ бу тиэргэҥҥэ кистээбит. Ол иһин кыра эрдэхпититтэн биһиги, дьоммут-сэргэбит манна сытар буолан, Ньукуола таҥара дьиэтин чугастык саныыбыт. Эһиил эһэбит төрөөбүтэ 145, итиэннэ Амма нэһилиэгэ быйыл тэриллибитэ 100 сылларынан бу 600-чэкэ тыһыынча суумалаах бэлэҕи дойдубутугар биэрэбит. Куолакаллар лыҥкынас тыастара үрдүккэ, сырдыкка, кэрэҕэ ыҥыра-угуйа турдун!

adf7c1a9 3f1f 4eb8 81da 01e9d7f9285c 1

Таатта улууһун Бочуоттаах гражданина, улуус баһылыгынан үлэлии сылдьыбыт Михаил Александрович Протодьяконов:

499ca9d3 337f 4c4c 8924 daf2d786da43

--Бастакы Президеммит М.Е.Николаев Өксөкүлээх Өлөксөй төрөөбүтэ 125 сылын киэҥник бэлиэтиииргэ ыйаах таһаарбыта. Онон улахан  хамсааһын тахсыбыта. Оччолорго мин Чычымах оскуолатын дириэктэрэбин, А.А.Неустроев – нэһилиэк баһылыга. Иккиэн куоракка СӨ Бырабыыталыстыбатын Бэрэссэдээтэлэ Семен Назаровка тиийэн, бу таҥара дьиэтин сөргүтүүгэ этиилэрбитин тиэрдибиппит. Өйөөбүттэрэ. Онон Владыка Герман ыйан-кэрдэн биэриитинэн, өрөмүөнү саҕалаабыппыт. Андрей Кулаковскай купол оҥоһуллуутун көрөн, бэйэтэ үтүктэн оҥорбута. Киниэхэ Михайлов Владислав, Барбасытов Руслан, Колесов Дмитрий уо.д.а. көмөлөспүттэрэ.

4114967d 7730 4c72 8734 fc5aab13906e

Чөркөөх түмэлин дириэктэрэ Николай Ефимович Попов:

--Таҥара дьиэлэрэ ордон хаалбыттарыгар, Ойуунускай эмиэ үтүөлээх. Чөркөөх таҥаратын дьиэтин үрэйэн, онно волейболлуур былаһаакка тутаары, субуотунньук буола турдаҕына түбэһэ кэлэн тохтоппут. “Бу туһата суох тутуулары баартыйа “суох гыныҥ” диэбитэ”, -- диэбиттэр. Онуоха Ойуунускай: “Тыый, оннооҕор Ленин таҥара дьиэлэрин ортотугар олорон үлэлээбитэ буолбаат?” – диэбит. Соннук. Биһиги православнай итэҕэлгэ  ыччаппытын чугаһатар иэстээхпит. Суорун Омоллоон өҥөтүнэн Кэс тыл сахалыыта баар. Ону бу Афанасий Мигалкин курдук тарҕатар дьону иитэн-үөрэтэн элбэтиэххэ наада.

Өксөкүлээх хос сиэнэ Степан Степанович Охлопков:

fc137039 1221 4813 9a2e 7701b0928e81

-- Ньукуола таҥара дьиэтигэр оҕо сылдьан киинэ көрөрбүт. Бу куолакаллары анал сакааһынан соҕуруу куттаран оҥортордубут. Көмөлөспүт 57 киһи аата таҥара кинигэтигэр үйэтитилиннэ. Нэһилиэк “100 сылга –100 үтүө дьыаланы” аахсыйатыгар кыттыһан, дойдубутугар үйэлээх бэлэҕи оҥорбуппутуттан үөрэбит.

5f36acfe a3b9 4d04 b807 bf9d3531600c 1

f67c0853 20e9 4544 87d1 f507fc597584

Бу куолакаллары охсорго тустаах биир  киһини үөрэтэн анаабыттар – Чычымах олохтооҕун Егор Романович Михайловы.

379f8eaa 6955 4628 9036 3e05db0a1bcf

9d40564e 7ae9 40a6 9ee3 4238fd6e1f0c

“Бэлиэ күннэргитигэр куолакаллары тыаһатан, үөрүүгүтүн лыҥкынас тыаһынан киэргэтиҥ,  дьикти дорҕоонунан ыраастаныҥ”, – диэн Раиса Реасовна эппитин курдук, аны мантын ыла чычымахтар таҥара күннэригэр, бэлиэ түгэннэргэ үһүс үйэтин уҥуордаабыт Николаевскай таҥара дьиэтин куолакалларын дуораһыта тыаһатар буолуохтара.

5add42f8 be2e 4c82 a434 109db36f6b5a

b4b08f82 403a 4ee6 99ce 49d0536b6c50

  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Комментарии (0)

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением