30 сыл аннараа өттүгэр, 1990 сыл балаҕан ыйын 27 күнүгэр, судаарыстыбаннай Сүбүрүнүтүөт туһунан декларация ылыллыбыта.
Бу тутаах суолталаах докумуон, бастатан туран, Саха сирэ Арассыыйа састаабыттан тахсыбатын туһунан биллэрбитэ уонна Саха сирэ бэйэтин историческай сайдыытыгар саҥа кэрдиис кэмҥэ үктэммитэ. 90-с сылларга олохпут укулаата тосту уларыйыаҕыттан, кэнники кэмҥэ өрөспүүбүлүкэ олоҕор-дьаһаҕар ситиһиллибит барыта кэриэтэ бу историческай түгэни кытта сибээстээх. Саха сирин бастакы Бэрэсидьиэнэ Михаил Николаев ити кэмнэргэ үлэлии-хамсыы сылдьыбыт судаарыстыбаннай, уопсастыбаннай диэйэтэллэри, научнай интэлигиэнсийэ чулуу бэрэстэбиитэллэрин биир өйгө-санааҕа көҕүлээһинин дьоһун түмүгэр
Сахабыт сиригэр-уотугар промышленнай, социальнай баараҕай бырайыактар олоххо киирэллэр, олох бары эйгэтэ тупсарыллар, саҥардыллар, наукаҕа да ситиһии үгүс, олохпутугар аныгы технология туттуллар, мантан тирэҕирэн, дьон олоҕун таһыма, билиитэ-көрүүтэ, култуурата үрдүүр. Саха сирэ билигин дойду Хотугулуу-Илин өттүгэр куруук инники күөҥҥэ сылдьарыттан биһиги Саха сирин олохтоохторо астынабыт, киэн туттабыт.
Бу күн үгэс быһыытынан өрөспүүбүлүкэ судаарыстыбаннаһын төрүттээбит ытык дьоммутун, өрөспүүбүлүкэбит судаарыстыбаннаһын оҥкулун уурбут, олохтообут Максим Аммосов, Платон Ойуунускай, Степан Аржаков, Исидор Барахов уо.д.а., Саха сирин социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытыгар сүҥкэн кылааттарын киллэрбит салайааччылары, бастыҥ үлэһиттэри ахтан-санаан ааһабыт. Хас биирдии улуус, оройуон өрөспүүбүлүкэ таһымыгар Саха сирэ сайдарын туһугар туруулаһан үлэлээбит тумус туттар дьонноох. Биһиги, аммалар, бу күн киэн тутта биир дойдулаахтарбытын -- саха омугун үөрэҕириитигэр улахан өҥөлөөх В. В. Никифоровы уонна С. А. Новгородовы кытта бииргэ үлэлээбит Саха АССР оскуолатын үтүөлээх учууталын, үөрэҕирии наркомун солбуйааччытынан үлэлээбит Николай Егорович Афанасьевы, Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин Президуимугар сэкирэтээрдээбит Семен Давыдович Григорьевы,
 Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин бэрэссэдээтэлин солбуйааччытынан, Дьокуускай куорат горисполкомун бэрэссэдээтэлинэн үлэлээбит Павел Петрович Антипины, Саха АССР Үөрэҕирии наркомун Василий Назарович Чемезовы
Саха АССР култууратын миниистиринэн, нэһилиэнньэ, үлэ уонна үлэлээх буолуу социальнай көмүскэлин миниистирин солбуйааччы, Дьахталлар өрөспүүбүлүкэтээҕи тэрилтэлэрин Сойууһун президиумун салайбыт
Светлана Ефимовна Николаеваны, Ил Тумэн бастакы ыҥырыытын дьокутаата Петр Семенович Онуфриевы, геологияҕа олоҕун 40-тан тахса сылын анаабыт, өрөспүүбүлүкэ сайдыытыгар улахан кылаатын киллэрбит,
геологияҕа уонна сир баайын хостооһуҥҥа СӨ судаарыстыбаннай кэмитиэтин бэрэссэдээтэлинэн үлэлээбит Петр Романович Шишигини. 
Сахабыт сирин бары олохтоохторугар чэгиэн туругу, саҥа саҕалааһыннарга ситиһиилэри, сарсыҥҥы күҥҥэ эрэли баҕарабын.

Саха Өрөспүүбүлүкэтин Судаарыстыбаннай Мунньаҕын (Ил Түмэн) норуодунай дьокутаата, Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, Амма улууһун бочуоттаах гркажданина Руслан Еремеевич Федотов.

2020 сыл балаҕан ыйын 27 күнэ.