Абыраллаах 10 тыһыынча солкуобай

Кулун тутар ыйтан Арассыыйа үрдүнэн коронавирус пандемиятын биллэрэн, кытаанах дьиэҕэ олоруу режимин, сорох сирдэргэ харантыын киллэрэн, нэһилиэнньэ олоҕун уйгута халбаҥнаабыта саарбахтаммат. Ордук чааһынай тэрилтэҕэ үлэлии сылдьыбыт дьон бу режим ох­суулааҕын биллилэр. Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр нэһилиэнньэ дьарыктаах буолуу­тун судаарыстыбаннай кэмитиэтэ иһитин­нэрбитинэн, аҥаардас муус устар ыйга дьарыктаах буолуу тустаах кэмитиэтигэр 7 тыһыынча киһи учуокка турбут. Оттон былырыыҥҥы чахчылары кытары тэҥниир буоллахха, баччаларга 1,5 тыһыынча киһи учуокка турбут. Туох да диэбит иһин, билигин бүддьүөт тэрилтэлэригэр үлэлиир дьон эрэ арыый да бэттэх балаһыанньалаахтар. Оттон чааһынай тэрилтэлэргэ үлэлии сылдьыбыттар үһүс ыйын дохуота суох олороллор. Ордук оҕолоох дьон оҕустараллар. Маныаха судаарыстыба көмөтө олус кэмигэр буолар. Ол курдук, ыам ыйын 11 күнүгэр президент Владимир Путин регионнары кытары видео-сибээһинэн мунньаҕын көрбүт дьон үөрэ түспүт буолуохтаахтар. Президент дьиэ кэргэн 3 саастарыттан 16 саастарыгар диэри хас биирдии оҕолоругар биир кэмнээх 10 тыһ. солк. төлүүр туһунан этии киллэрбит. Хас биирдии ыалга, ол эбэтэр кыаммат араҥаҕа киирсэриттэн-киирсибэтиттэн тутулуктаммат. Мин билэр дьонум: “Бука, кыаммат араҥаҕа киирсэр ыалга буолуо, онно киирсэргин дакаастыыр наадаттан элбэх ыспыраапка хомуйуохха наада”, — диэн санааларын эппиттэрэ. Ол эрээри, дьаһал ис хоһоонун сиһилии билсэн баран, өйдөөбүт буолуохтаахтар – төлөбүр оҕолоох ыалларга барыларыгар ананар. Маныаха ыспыраапка хомуйсар ирдэммэт, арай Интернеккэ биир кэлим судаарыстыбаннай өҥөлөр порталларыгар киирэн сайабылыанньа биэрэр наада. Владимир Путин бу этиитин РФ Бырабыыталыстыбатыгар бигэргэппиттэр. Бу көмө дьаһалы үбүлээһиҥҥэ дойду бүддьүөтүттэн 200 млрд солкуобай көрүллүбүт. РФ Үлэҕэ министиэристибэтэ барыллаан аахпытынан, дойду үрдүнэн бу төлөбүрү 22 мөл. оҕо ылыан сөп. Сайабылыанньаны ыам ыйын 12 күнүттэн ылаллар. 2020 сыл от ыйын 1 күнүгэр диэри үс сааһын туолбут уонна от ыйын 1 күнүгэр диэри 16 саастарын туола илик оҕолорго барыларыгар төлөнөр. Бу биир кэмнээх көмөнү төрөппүт алтынньы ыйга диэри ылыан сөп.
Ону тэҥэ, 2017 сыл муус устар 1 күнүттэн 2020 сыл тохсунньу 1 күнүгэр диэ­ри оҕоломмут эбэтэр оҕону иитэ ылбыт ыаллар (төрөппүт) бары, ийэ хапытаала сертификаттаахтарыттан тутулуга суох, муус устар, ыам ыйын, бэс ыйын хабан туран, үс ый устата 5000 солкуобайы ылар кыахтаннылар. Бу иннинэ ийэ хапытаалын ылар бырааптаах буолуохтаахтар диэн усулуобуйалаах буолан, манна сорох ыаллар хапсыбаттар этэ.

10 тыһ. солк. кээмэй­дээх төлөбүрү ыларга сайабылыанньаны posobie16.gosuslugi.ru диэн сайтка бэриллэр диэн РИА сонуннара иһитиннэрэллэр.

Өссө ханнык атын көмө көрүлүннэ?

Ийэ хапытаалын ылар бырааптаах дьиэ кэргэн 3 сааһыгар диэри саастаах оҕолоругар үс ый устата 5 тыһ. солкуобайы босуобуйа быһыытынан биэрэр туһунан Президент ыйааҕа муус устар 7 күнүттэн олоххо киирэн, босуобуйалар төлөнөн эрэллэр. Арассыыйа үрдүнэн бу босуобуйа 3,3 мөл. оҕоҕо көрүллүөн сөп, билиҥҥитэ 1,3 мөл. дьиэ кэргэн сайабылыанньа биэрбит. Биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр бастакы төлөбүрдэр муус устар 17 күнүгэр оҥоһуллубуттар. Уопсайа 19113 ыал муус устар ыйынааҕы төлөбүрдэрин ылбыттар. Ыам ыйын 12 күнүгэр ыам ыйынааҕы төлөбүр ыытыллыбыт. Ол туһунан РФ Пенсионнай фондатын Саха сиринээҕи салаатын пресс-сулууспата иһитиннэрэр. Пандемия кэмигэр үлэтин сүтэрбит нэһилиэнньэҕэ судаарыстыбаннай көмө оҥоһуллар. Кулун тутар 1 күнүттэн бэттэх үлэлэрин сүтэрбит дьон от ыйыгар диэри тиийинэн олоруу кээмэйигэр тэҥнээх босуобуйаны ылар буоллулар. Дьокуускай куорат, илин эҥэр уонна киин улуустар олохтоохторугар 16982 солк., Бүлүү бөлөх уонна хоту улуустар олохтоохторугар 19408 солк., ону кытта 2,2 коэфициеннаах улуустар олохтоохторугар 24260 солк. көрүллэр. Бу босуобуйаны үлэ дуогабарын түһэрсэн үлэлии сылдьан, кулун тутар 1 күнүн кэнниттэн үлэлэрин сүтэрбит дьон уонна үлэ дьиссипилиинэтин кэһэн уһуллубатах дьон ылаллар. Бу ирдэбилгэ хапсыбат дьон үлэлэрин сүтэрбиттэринэн, босуобуйа алын кээмэйин – 2100 солкуобайы ылаллар. Ону кытта пандемия кэмигэр үлэтин сүтэрбит дьоҥҥо судаарыстыбаттан өссө биир көмө оҥоһуллар. Үлэтин сүтэрээччи сокуоннай сааһын туола илик оҕолорун аайы 3000 солк. босуобуйатыгар эбии төлөбүр быһыытынан ылар бырааптаах.   Дойду Президенэ Владимир Путин ыам ыйыгар ыыппыт мунньаҕар үлэлээбэккэ оҕолорун көрөн олорор төрөппүккэ босуобуйа кээмэйин икки төгүл улаатыннарар уонна 6 750 солк. буоларын туһунан иһитиннэрбит. “Бу босуобуйаны үлэлээбэккэ олорор дьон, ол иһигэр оҕолоох устудьуоннар ылыахтара”, — диэбит.

Дьокутаат санаата

Пандемия кэмигэр бу курдук көмө суолталаах

Ил Түмэн дьиэ кэргэн уонна оҕо аймах дьыалаларыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Алена Атласова:

— Ыам ыйын 11 күнүгэр Президент Владимир Путин оҕолоох дьиэ кэргэни өйүүр эбии судаарыстыбаннай дьаһаллар тустарынан кэпсээтэ. Кини бу дьаһаллары олоххо киллэрии судаарыстыба биир сүрүн соругунан буоларын эттэ. Кыһыл оҕоттон саҕалаан чороччу улааппыт оҕоҕо судаарыстыбаннай көмө оҥоһуллуохтаах диэн бэлиэтээтэ. Ол курдук, үстэригэр диэри саастаах оҕолоох ыаллар хас биирдии оҕолоругар үс ый устата 5 тыһ. солкуобайы ылыахтара. Бу иннинэ маннык көмө ийэ хапытаалын ылааччыларга көрүллэрэ.

Маны таһынан, тиийинэн олоруу кээмэйиттэн кыра дохуоттаах ыаллар 3 саастарыттан 7 саастарыгар диэри оҕолоругар бэс ыйыттан босуобуйа ылыахтара. Босуобуйа кээмэйэ оройуоннааҕы коэфициентан тутулуктаах, 8-10 тыһ. солк. курдук буолар. Босуобуйа тохсунньу 1 күнүттэн төлөнөр, ол иһин ааспыт ыйдарга барытыгар ааҕыллан мунньуллан кэлиэхтээх. Президент оҕолоох ыаллар ураты көмөҕө наадыйалларын өйдөөн, үлэлээбэккэ оҕолорун көрөн олорор төрөппүккэ босуобуйа алын кээмэйин икки төгүл улаатыннарда – босуобуйа 6751 солк. буолла.

Үс саастарыттан 16 саастарыгар диэри оҕолорго 10 тыһ. солк. биир кэмнээх көмө олус туһалаах буолуоҕа. Билигин дьон дохуота кыччыы турарын, иэстэрэ элбиирин бары өйдүүбүт. Пандемия кэмигэр бу курдук көмө суолталаах. Маны таһынан биһиги кэмитиэппит Ил Дархаҥҥа этии киллэрдэ. 10 тыһ. солк. биир кэмнээх көмөнү ылааччы оҕолор саастарын үрдэтэр туһунан – өрөспүүбүлүкэ резервнэй пуондатыттан үбү көрөн туран, бу көмөнү 16 уонна 17 саастаах оҕолорго биэрэр туһунан этии киллэрдибит.