Успуордунан дьарыктаммыт ороскуоттарыттан төнүннэриэхтэрэ

Атырдьах ыйын 1 күнүттэн харчы төлөөн туран успуорт саалаларга дьарыктаммыт дьон уонна оҕолор ороскуоттарын 13 бырыһыанын төнүннэриэхтэрин сөп буолла. Төнүннэрэр үп муҥутуур кээмэйэ 15,6 тыһ. солк. тэҥнэһэр. Нолуоктан көҕүрэтии успуордунан дьарыктаныы төлөбүрдээх өҥөтүн оҥорор тэрилтэлэргэ 2022 сыл тохсунньу 1 күнүттэн киирбит дохуоттарыттан оҥоһуллар. Ол курдук, харчыларын сороҕун төнүннэрэр туһуттан саалаҕа дьарыктанааччылар дуогабар куоппуйатын уонна касса чегын көрдөрүөхтээхтэр.

Уһук Илин гектар

Аартыка сиригэр-уотугар «Уһук Илин гектар» бырагыраама үлэлиирин туһунунан сокуон барылын Федерация Сэбиэтигэр ылыннылар.Саҥа сокуонунан, бырагыраамаҕа кыттан ылбыт гектарын сөптөөхтүк туһаммыт киһи эбии сир ылар кыахтанна.

«Уһук Илиҥҥэ ханнык баҕарар дойду олохтооҕо гектар сири онлайн-ньыманан бэйэтэ талан ылыан сөп. Уопсайа 93 тыһыынча киһи бу бырагырааманан сири ыллылар. Билигин бырагыраама кыаҕын кэҥэтии үлэтэ ыытыллар – ылбыт сирдэрин сөптөөхтүк туһаммыттар эбии учаастак ылыахтарын сөп. Саҥа сокуонунан бырагыраама Аартыка сиригэр үлэлиэҕэ», -- диэн  Уһук Илиҥҥи федеральнай уокурукка РФ Бэрэсидьиэнин боломуочуйалаах бэрэстэбиитэлэ Юрий Трутнев эппит.

Федеральнай сокуон барылынан, Мурманскай уобаласка, Ненецкэй, Ямал-Ненецкэй автономнай уокуруктарга уонна Красноярскай кыраай, Архангельскай уобалас, Коми, Карелия өрөспүүбүлүкэлэрин 23 муниципальнай оройуоннарыгар гектар сири ылыахха сөп.

«Уһук Илин гектар туһунан» сокуон 2016 сылтан үлэлиир. Сокуонунан Уһук Илин федеральнай уокурук 11 эрэгэйиэнигэр сири ылыахха сөбө. Сири ылбыт бастакы сылга учаастагы ханнык хайысханан туһаналларын быһаарыахтаахтар, үс сыл кэнниттэн – баһылаабыт хаһаайыстыбаларын декларациялыыллар, биэс сылынан сири бас билиигэ эбэтэр уһун кэмнээх арендаҕа ылаллар.  

Булт туһунан сокуоҥҥа уларыйыы киирдэ

Атырдьах ыйын 1 күнүттэн «Кыыл эйгэтин туһунан» уонна «Булт туһунан» федеральнай сокуоннарга оҥоһуллубут көннөрүүлэр олоххо киирэллэр. Мантан антах эрэгэйиэннэр баһылыктара булт көҥүллэнэр көрүҥүн, болдьоҕун, бултуурга туттуллар сэбиргэли уонна хааччахтааһыннары бэйэлэрэ бигэргэтэр буоллулар. Маны таһынан кыыл-сүөл туһунан судаарыстыбаннай кадастр балаһыанньата олоххо киирдэ.

Бултааһыны бобуу киириэн сөп, өскөтүн судаарыстыба мониторинг оҥорбутун түмүгэр кыыл көрүҥүн ахсаана үс сыл устата 50 бырыһыан намтаабытын быһаардаҕына.

Таксистар электроннай базалара үлэлиэҕэ

Атырдьах ыйын 1 күнүттэн Москва эрэгэйиэнигэр такси үлэтин анаарар систиэмэ үлэҕэ киирдэ. Хас биирдии таксист бу систиэмэҕэ регистрация ааһан баран, тус сыыппара куодун ылыахтаах. Кини тус электроннай лииһигэр массыына ыытарга бырааба, дьону таһарыгар көҥүллүүр докумуон, ыстарааптарын уонна үлэлээбит чаастарын туһунан чахчылар киириэхтэрэ. Бу систиэмэ таксист суол быраабылатын кэһэрин уонна нуорматтан таһынан үлэлиирин көрдөрүөҕэ. Суолга саахаллар тахсалларын аҕыйатаары, бу сервиһи киллэрбиттэр.

Үөрэнээччилэргэ 10 тыһыынча солкуобай

Атырдьах ыйын 2 күнүттэн 6-ларыттан 18 саастарыгар диэри оскуолаҕа үөрэнэр оҕолорго уонна доруобуйаларыгар хааччахтаах 23-гэр диэри ыччакка 10 тыһыынча солк. кээмэйдээх биир кэмнээх төлөбүрү ыытыы саҕаланна.

Оҕо 6 сааһын 2021 сыл балаҕан ыйын 1 күнүгэр диэри, оттон 18 сааһын от ыйын 3 күнүн кэннэ туолбут буолуохтаах. Үөрэнээччилэргэ төлөбүр туһунан сайабылыанньаны РФ Пенсионнай пуондатын олохтоох салаата сэтинньи 1 күнүгэр диэри ылыаҕа. 6 саастаах оҕо оскуолаҕа барбат да буоллаҕына, бу харчыны ылар бырааптаах. Ааҕан көрбүттэринэн, Арассыыйаҕа 20 мөл. оҕо бу төлөбүрү ылар, онно 204 млрд солк. көрүллүбүт. Бу иннинэ төлөбүрү атырдьах ыйын 16 күнүттэн ыытарга былаанныыллара, ол гынан баран РФ үлэҕэ миниистирэ Антон Котяков от ыйын 28 күнүгэр төлөбүрү ыытарга үлэ хаамыыта бэлэмин иһитиннэрбитигэр, дойду баһылыга Владимир Путин болдьообут кэмнэриттэн эрдэ ыытарга сорудах биэрбит.  

Нолуок төлөбүрдэригэр уларыйыы

Атырдьах ыйын 2 күнүттэн Арассыыйаҕа нолуок төлүүр резиденинэн буолбатах дьон судаарыстыбаннай уонна муниципальнай сыаналаах кумааҕыттан киирбит дохуоттарыттан “подоходнай” нолуок төлөөбөттөр.  Арассыыйаҕа нолуок төлүүр резиденинэн РФ территориятыгар атын дойду киһитэ 12 ый олорбут буоллаҕына ааттыыллар.

Тиэхиньикэ туругун докумуона суох ОСАГО

Атырдьах ыйын 22 күнүттэн ОСАГО тырааныспар страховкатын сокуонугар көннөрүүлэр киириэхтэрэ.

 ОСАГО полис ыларга тиэхиньикэ туругун туһунан каартаны көрдөрөр ирдэммэт буолуоҕа. Ол эрээри, тиэхиньикэ туругун быһаарар диагностиканы барыы тохтотуллубатах. Ол курдук, тырааныспар хаһаайына массыынатын булгуччу тустаах тэрилтэҕэ көрдөрүөхтээх. 2022 сыл кулун тутар 1 күнүттэн тырааныспар диагностикатын каартата суох киһи 2 тыһ. солк. суумаҕа ыстарааптанар буолуоҕа. Массыына ыытааччы бу маннык докумуоннааҕын суолга баар тустаах видеокамеранан быһаарыахтара, сууккаҕа биир ыстараабы түһэриэхтэрэ.

Олохтоох буолалларын туоһулуур дастабырыанньа

Атырдьах ыйын 24 күнүттэн Арассыыйаҕа олорор уонна олохтоох буоларын туоһулуур дастабырыанньата суох дьоҥҥо 10 сыл болдьохтоох дастабырыанньа биэриэхтэрэ. Өскөтүн маннык дастабырыанньаны ылбыт киһи атын дойду олохтооҕо буолар эбэтэр олорорго көҥүл ыллаҕына, Арассыыйаҕа бэриллибит кылгас кэмнээх дастабырыанньа көтүрүллэр уонна кини 15 күн иһигэр Арассыыйаттан барыахтаах.  

Тыастаах-уустаах эрэкэлээмэни хааччахтааһын

Атырдьах ыйын 25 күнүттэн дьиэлэр сарайдарыгар уонна эркиннэригэр тыастаах-уустаах эрэкэлээмэни туруорары бобор туһунан сокуон олоххо киириэҕэ. Маннык эрэкэлээмэлэр дьон сынньалаҥын уйгуурдалларын туһунан үҥсүү элбэхтэ киирбит. Онон бу сокуону ыларга күһэллибиттэр. 

Нотариустар эбээһинэстэрэ элбээтэ

Атырдьах ыйын 25 күнүттэн юридическай сирэйдэр уонна урбаанньыттар регистрацияны ааспыттарын туһунан сайабылыанньаларыгар илии баттааһыннара дьиҥнээх буоларын сибидиэтэлистибэлээбит нотариустар бу докумуону уонна атын да докумуоннарын регистрацияны ааһыллыахтаах атын уорганнарга ыыталлара ирдэнэр буолбут. Бу үлэ электроннай ньыманан оҥоһуллар.

Омуктарга виза биэрии судургутуйбут

Атырдьах ыйын 25 күнүттэн омук сириттэн кэлбит туристарга сыл аҥаара болдьохтоох виза бэриллэр буолуоҕа.

Ону ылар туһуттан анал квалификациялаах гостиницалар биир кэлим испииһэктэригэр киирбит гостиницаҕа хос сакаастыахтаахтар, итиэннэ аналлаах реестргэ киирбит туристическай оператор ыҥырыы суругун ыытыахтаах.

Дьиэлэригэр саахсаланыахтарын сөп

Юстиция министиэристибэтэ ЗАГС уорганнарыгар ыал буолбуттарын туоһулуур регистрацияны холбоһор дьон дьиэлэригэр оҥороллоругар боломуочуйаны көҥүллээбит.

Атырдьах ыйыттан ЗАГС уорганын үлэһиттэрэ холбоһооччулар суолталаах биричиинэнэн ЗАГС дьиэтигэр сатаан кэлэн регистрацияламмат буоллахтарына, дьиэлэригэр эбэтэр  балыыһаҕа бу үөрүүлээх түгэннэрин ыытар буолуохтара.

Маныаха холбоһор дьон сайабылыанньаларыгар тоҕо сатаан судаарыстыбаннай уорган дьиэтигэр кэлэн регистрацияны ааспаттарын биричиинэтин ыйыахтаахтар. Төрүөтү сөптөөҕүнэн ылыннахтарына, ЗАГС уорганын үлэһитэ кэлэн, хаһан саахсалыан сөбүн биллэриэхтээх.

Өскөтүн ЗАГС уоргана аккаастаатаҕына, холбоһор дьоҥҥо ол туһунан суругунан биллэриэхтээх. Бу кумааҕыны суукка ааһыныахтарын сөп.

Дьиэҕэ эбэтэр эмтиир тэрилтэлэргэ ыал буолар туһунан регистрацияны ааһарга суолталаах биричиинэнэн буолаллар: оҕо күүтүү, оҕоломмут дьон, доруобуйаларыгар хааччахтаахтар, уһун кэмҥэ балыыһаҕа эмтэнээччилэр.