Ыам ыйын 1 күнүттэн. Хаачыстыбалаах аһылык сокуонунан сүрүннэниэҕэ.

Куттал суох буолуутун ирдэбиллэригэр сөп түбэһэр уонна киһи итиэннэ кэнэҕэски көлүөнэлэр эт-хаан өттүнэн уонна интеллектуальнай сайдыыларыгар, олохторугар усулуобуйалары үөскэтэр  күннээҕи аһылык доруобуйаҕа туһалааҕынан билиниллэр.

Эмиэ ити сокуонунан сөптөөх хаачыстыбалаах аһылыкка, гражданнар сорох категорияларын, ол иһигэр оҕолор, кырдьаҕас дьон, медицинскэй тэрилтэлэргэ сытар ыарыһахтар аһылыктарын тэрийиигэ ирдэбиллэр олохтоноллор. Үөрэх тэрилтэлэрэ Интернеккэ бэйэлэрин сайтарыгар оскуола оҕолоругар ананар аһылыкка, күннээҕи менюга тиийэ, иһитиннэриини таһаарар эбээһинэстэниэхтэрэ.

2020 сыл балаҕан ыйын 1 күнүттэн күүһүгэр киирэр сокуон нуорматын быһыытынан, начаалынай кылаас оҕолоро кырата күҥҥэ биирдэ оскуолаҕа босхо итии аһылыгы ылыахтаахтар. Ити системаҕа оскуолалар 2020 сыл балаҕан ыйын 1 күнүттэн 2023 сыл балаҕан ыйын 1 күнүгэр диэри түһүмэхтэринэн көһөллөрө былааннанар.

Ыам ыйын 5 күнүттэн. Байыаннай учуот быраабылаларын кэһии иһин ыстараап үрдүүр.

Онон байыаннай билиэттэрин сүтэрбит эбэтэр суох оҥорбут, медицинскэй хамыыһыйаҕа кэлбэтэх эбэтэр бэбиэскэни тутан баран кэлбэтэх гражданнарга 3 тыһ. солк. диэри ыстарааптар суоһууллар. Дуоһунастаах сирэйдэргэ эмиэ ыстарааптар улаатыахтара.

Байыаннай учуокка эбээһинэстэрин толорбот уонна медицинскэй чинчийииттэн куотунар Россия дьонугар ыстараап 500 солкуобайтан 3 тыһыынча солкуобайга диэри буолуоҕа (урут 300-1000 солк.). Байыаннай учуот докумуоннарын соруйан буорту оҥоруу эбэтэр сүтэрии иһин кэһээччи эмиэ 500 солкуобайтан 3 тыһыынча солкуобайга диэри ыстараабы төлүөҕэ.

Байыаннай комиссариатка байыаннай учуокка аан бастаан туруохтаах дьон испииһэгин биэрбэтэххэ ыстараап улаатар — 1 тыһыынчаттан 3 тыһыынча солкуобайга диэри, ону сэргэ бэбиэскэнэн ыҥырыы туһунан гражданнарга биллэрбэтэхтэринэ — 1 тыһыынчаттан 3 тыһыынчаҕа диэри. Эмиэ ити докумуонунан маннык сокуону кэһии иһин административнай эппиэтинэскэ тардыы болдьоҕо иккиттэн үс сылга диэри улаатыннарылынна.

Ыам ыйын 5 күнүттэн. Омук дойдуларыттан сылдьар дьон Россияттан тахсыбакка эрэ үлэҕэ патеннарын уһатыахтарын сөп.

Визаны ылыыны ирдээбэт бэрээдэгинэн Россияҕа киирбит итиэннэ патент төрүтүгэр үлэлиир омук дойдуларын дьоно РФ сириттэн-уотуттан тахсыбакка эрэ ону хат оҥорторор туһунан сайабылыанньаны хаста да биэриэхтэрин сөп.

Бу иннинэ патент атын дойду гражданиныгар 1 ыйтан 12 ыйга диэри бэриллэрэ уонна хаттаан биирдэ эрэ оҥорторуохха сөбө. Онон, кинилэр Россияттан тахсыбакка эрэ 2 сыл устатыгар үлэлиир кыахтаналлара. Ол эрээри маннык сыһыантан аккаастанарга быһаарыллыбыта. Ордук ити COVID-19 тарҕанар усулуобуйатыгар сытыытык турда. Саҥа быраабылаларынан Россияҕа ыарыы тарҕанар кутталын намтатар кыах үөскүөҕэ, ону сэргэ миграннар үлэлиир тэрилтэлэрэ кадрынан хааччыллыы кыһалҕатыттан босхолонуохтарын сөп.

Бүгүҥҥү күҥҥэ Россияҕа патеннарынан 1,6 мөлүйүөн кэриҥэ омук дьоно үлэлиир.

Ыам ыйын 5 күнүттэн. Олорор дьиэлэргэ арыгы иһэр бардар сабыллаллар.

Дьон олорор дьиэлэригэр уонна кинилэр аттыларыгар чугас сирдэргэ 20 кв. м кыра иэннээх саалалаах бардарга арыгыны атыылыыр бобуллар.

Аһылыгы хааччыйар саала иэнэ — бу инвентаризациялыыр уонна быраабы олохтуур докумуоннар төрүттэригэр быһаарыллар, бэлэм кулинарнай бородууксуйаны, кондитерскай оҥоһуктары уонна/эбэтэр атыыланар табаардары туһаныыга аналлаах хос кээмэйэ.

Быраабылалары кытаатыннарыан баҕалаах регионнарга ити көҥүллэнэр – маннык дьиэлэргэ арыгыны атыылааһыны толору бобууга тиийэ. Федерация субъектара итини тэҥэ маннык бардар уонна арыгыны иһэр сирдэр саамай кыра иэннэригэр ирдэбиллэри улаатыннарыахтарын сөп. Итинэн суобаһа суох предпринимателлэр арыгыны түүҥҥү кэмҥэ атыылыылларыгар сокуонтан туоруур хороонноро сабыллар буолла, оттон ыаллар кэмниэ кэнэҕэс бэйэлэрин олбуордарыгар тыастан-уустан уонна итирик хампаанньалартан босхолонуохтара.

Ыам ыйын 5 күнүттэн. Подваллары уонна чердактары сокуоннайа суох уларытыы иһин ыстарааптыахтара.

Элбэх вартиралаах дьиэлэргэ дьон олорор хосторун таһынан, киһи олорбот сирдэрин, ол иһигэр подваллары уонна подсобкалары сокуоннайа суох уларытыы иһин ыстарааптыыр буолуохтара. Маныаха гражданнары ааһан, дуоһунастаах уонна юридическай сирэйдэри кытта тардыахтара.

Дуоһунастаах сирэйдэргэ ыстараап кээмэйэ 4-5 тыһ. солк. буолуоҕа, юридическай сирэйдэргэ — 40-50 тыһ. солк. Гражданнарга уларыйбакка хаалар — 2-тэн 2,5 тыһ. солк. диэри. Олорор хостору эбэтэр онно баар оборудованиены буортулааһын, эбэтэр олорор хостору атын аналынан туһаныы иһин дуоһунастаах сирэйдэргэ 2-тэн 3 тыһ. солк. диэри ыстараап түһэр, юридическай сирэйдэргэ — 20 тыһыынчаттан 30 тыһ. солк. диэри. Гражданнарга ыстараап кээмэйэ уларыйбат — 1-1,5 тыһ. солк.

Ыам ыйын 5 күнүттэн. Регионнааҕы омбудсменнар сибидиэтэл иммунитетын ылаллар.

Федерация субъектарыгар киһи быраабыгар боломуочунайдар бэйэлэрин дуоһунастарынан эбэһээтэлистибэлэрин толоруунан сибээстээн кинилэргэ биллибит быһыы-майгы туһунан гражданскай дьыалаҕа сибидиэтэл көрдөрүүлэрин биэрииттэн аккаастанар быраабы ылыахтара.

Бу иннинэ итинник «сибидиэтэл иммунитета» РФ киһи бырааптарыгар боломуочунайыгар сыһыаннаан эрэ үлэлиирэ.

Итини таһынан, көмө көрдөөбүт гражданнартан билбит быһыыларын-майгыларын туһунан, федеральнай уонна регионнааҕы омбудсменнары кинилэр сөбүлэҥнэрэ суох сибидиэтэл быһыытынан доппуруостааһыны бобор туһунан нуорма Холуобунай-процессуальнай кодекска эбии киллэриллэр.

Ыам ыйын 5 күнүттэн. Иккис аан дойду сэриитэ түмүктэммитэ балаҕан ыйын 3 күнүгэр бэлиэтэниэҕэ.

Иккис аан дойду сэриитэ түмүктэммитэ балаҕан ыйын 2 күнүгэр буолбакка, балаҕан ыйын 3 күнүгэр бэлиэтэниэҕэ — бу дата Россияҕа Буойун албан аатын күнүнэн буолуоҕа. Манан история кырдьыга чөлүгэр түһэриллэр: ити күнү уларытар туһунан бэтэрээннэр тэрилтэлэрэ хаста да көрдөспүттэрэ.

1945 с. “Миссури” американскай линкорга капитуляция туһунан аактаҕа илии баттааһын кэнниттэн нөҥүө күнүгэр ССРС Үрдүкү Сэбиэтин Президиумун Ыйааҕа тахсыбыта, онно Японияны кыайыы бырааһынньыгынан, ол аата Иккис аан дойду сэриитин түмүктэниитинэн балаҕан ыйын 3 күнэ биллэриллибитэ. 1,8 мөлүйүөнтэн тахса киһи «Японияны кыайыы иһин» мэтээлинэн наҕараадаламмыта, мэтээл кэтэх өттүгэр «3 сентября 1945» диэн ыйыллыбыт.

Ыам ыйын 5 күнүттэн. Сорох тэрилтэлэр кадр электроннай докумуоннарын эргииригэр көһүөхтэрэ.

Саҥа саҕаланар эксперименинэн кэккэ хампаанньалар үлэһиттэрин докумуоннара электроннайга толору көһүөхтэрэ. Маннык үлэ  «сыһыаннаһыыларын» саҥа көрүҥэ 2021  сыл кулун тутар 31 күнүгэр диэри салҕаныаҕа.

Тэрилтэ салалтата бэйэтэ бигэргэппит үлэлэрин кэрискэтин кытта сибээстээх докумуоннарга эксперимент ыытыллыаҕа. Бу пилотнай бырайыакка үлэһиттэр да, үлэ биэрээччилэр да баҕаларынан кыттыахтара. Кумааҕы докумуоннартан аккаастаныахтарын иннинээҕи биир ыйтан хойутаабакка, үлэ биэрээччи эксперимени ыытар, ону сэргэ кинилэр онно кыттартан аккаастанар бырааптаахтарын туһунан үлэ биэрээччи суругунан үлэһиттэргэ биллэриэхтээх.  Кинилэр өссө биир эбээһинэстэрэ — үлэһиттэр тус дааннайдарыгар уонна үлэни кытта сибээстээх атын иһитиннэриигэ сокуоннайа суох тииһинииттэн, тохтотууттан, суох оҥорууттан, уларытыыттан, куоппуйалааһынтан, тарҕатыыттан уонна да атын сокуону кэһииттэн харыстааһыны хааччыйыы.

Тэрилтэлэр бэйэлэрин иһитиннэрэр системаларын, ону сэргэ “Работа в России” Бүтүн Россиятааҕы вакансия базатын иһитиннэрэр-ырытар систематын туһанан  үлэ сыһыаннаһыыларын таарыйар электроннай докумуоннары оҥоруохтарын сөп. Бу бырайыакка баан эйгэтигэр, ону кытта IT уонна телекоммуникация, эргиэн, консалтинг эйгэлэригэр үлэлиир 40-тан тахса хампаанньа кыттарга бэлэм.

Ыам ыйын 5 күнүттэн. Госфонда сыаннастарын чааһынай музейдарга көрүөххэ сөп.

Күндү металлар уонна таастар Судаарыстыбаннай фондаларын сыаннастарын чааһынай уонна региональнай музейдарга көрдөрүүгэ таһаарар көҥүллэнэр, ол эрээри онно анаммыт дьиэлэр куттал суох буолуутун бары наадалаах инженернэй-техническэй сириэстибэлэринэн хааччыллыах тустаахтар.

Бу иннинэ Госфонда сыаннастарын федеральнай бас билиигэ баар объектарга эрэ харайар көҥүллэнэрэ.

Маны таһынан

Ыам ыйын 1 күнүттэн. Итэҕэл тэрилтэлэригэр куттал суох буолуутун ирдэбиллэрин кэһии иһин ыстарааптыахтара.

Итэҕэл тэрилтэлэрин объектара уонна сирдэрэ терроризмтан көмүскэллээх буолууларыгар ирдэбиллэри кэһии иһин административнай эппиэтинэс көрүллэр. Гражданнарга ити иһин 3-5 тыһ. солк. ыстараап түһэриллиэҕэ; 

дуоһунастаах сирэйдэргэ — 30-тан 50 тыһ. солк. диэри. Юридическай сирэйдэр 50-тан 100 тыһ. солк. диэри харчыны төлүүргэ күһэллиэхтэрэ.

Ыам ыйын 7 күнүттэн. Аҕыйах ахсааннаах төрүт олохтоох норуоттары учуоттааһын тупсарыллыаҕа.

Россияҕа аҕыйах ахсааннаах олохтоох норуоттары учуоттааһын механизма киллэриллиэҕэ, ону национальностар дьыалаларыгар Федеральнай агентство ыытыаҕа.

Күүһүгэр киирэр сокуонунан аҕыйах ахсааннаах олохтоох норуоттар ахсааннарыгар киирэр дьон анал испииһэгэ оҥоһуллуоҕа. Гражданнары бу кэрискэҕэ кинилэр көҕүлээһиннэринэн уонна баҕаларынан киллэриэхтэрэ итиэннэ таһаарыахтара. Онуоха гражданнар бэйэлэрэ сайабылыанньа биэриэхтээхтэр, ону сэргэ судаарыстыбаннай былаас, олохтоох салайыныы уорганнара, РФ аҕыйах ахсааннаах олохтоох норуоттарын общиналара сибидиэнньэлэри түһэрэллэр.

Ыам ыйын 31 күнүттэн. Оҕолору тиэйии быраабылалара кытаатыннарыллаллар.

Ыам ыйын 31 күнүттэн оҕолору тиэйиигэ аналлаах автобустар ГЛОНАСС эбэтэр ГЛОНАСС/GPS спутник навигациятын аппаратуратынан хааччыллыах тустаахтар. Автобустарга, троллейбустарга уонна кутталлаах таһаҕастары тиэйэр таһаҕас массыыналарыгар эмиэ итинник ирдэбиллэр көрүллэллэр.

«Парламент хаһыатын» матырыйаалларыгар олоҕуран