Үтүө дьыала

Бу бырайыагы Болугур нэһилиэгин дьаһалтата САССР төрүттэммитэ 100 сылыгар уонна Дойдуга бэриниилээх буолуу сылыгар анаан олохтоох суолталаах уопсастыбаннай көҕүлээһин хайысхатынан олоххо киллэрбит. Болугур нэһилиэгин баһылыга Степан Кузьмин ыҥырыытын “Элмэ” ХЭУо дириэктэрэ Юрий Семенов, “Үтүө санаа спезнаһа” уопсастыбаннай хамсааһын салайааччыта Руслан Платонов, Амма улууһун дьаһалтатын баһылыга Николай Архипов өйөөбүттэр. Ону таһынан, субуотунньукка Болугур нэһилиэгин 40 эр дьоно көхтөөхтүк кыттыбыт.

Артур Таппыров

Артур Патриотович Таппыров “Болугур” ТХПК ыанньыксыта. Соҕотоҕун түөрт оҕону иитэ сылдьар. Оҕолор бары оскуола үөрэнээччилэрэ. Улахан кыыһа 12 саастаах, кыра уола – 4-тээх. Таппыровтар дьиэ кэргэн өр сыллар устата хаарбах туруктаах эргэ дьиэҕэ олорбуттар. Онон элбэх оҕолоох аҕа оҕолорун олорор усулуобуйаларын тупсараары, саҥа дьиэ-уот туттаары, харчы мунньуна сатаабыт да, үп-харчы боппуруоһа быһаарыллан испэтэх. Этэргэ дылы, ыанньыксыт хамнаһа төһө элбэх буолуой? Нэһиилэ күннээҕи аска-үөлгэ эрэ тиийэр буоллаҕа. Ону Болугур нэһилиэгин баһылыга Степан Николаевич Кузьмин элбэх оҕолоох аҕа кыһалҕатын таба көрөн, үтүө дьыаланы көҕүлээбит.

“Норуот күүһэ – көмүөл күүһэ”

Этиллибитин курдук, дьиэ норуот күүһүнэн тутулунна. Кулун тутар ыйтан Юрий Семенов дириэктэрдээх “Элма” ХЭУо дьиэ көҥдөйүн тутан саҕалаабыт. Субуотунньукка улуус баһылыга Николай Архипов, Болугур нэһилиэгин баһылыга Степан Кузьмин, “Үтүө санаа спезнаһа” өрөспүүбүлүкэтээҕи уопсастыбаннай хамсааһын салайааччыта Руслан Платонов уонна нэһилиэк эр дьоно кыттыыны ылбыттар.

– Дьиҥэр, бу дьиэ ааспыт сылга тыа хаһаайыстыбатын бырагырааматыгар киирсэн сакаас быһыытынан тутуллуохтааҕа. Ол гынан баран, бырагыраамаҕа үп-харчы кыаллыбакка киирбэккэ хаалбыта. Онтон Артур Таппыров соҕотох аҕа уонна хаһаайыстыбаҕа ыанньыксытынан үлэлиирин истэн баран, бэйэм тэрилтэм күүһүнэн тутан биэрэргэ санаммытым. Дьиэтин маһын чэпчэтиилээх сыананан хаһаайын бэйэтэ атыыласпыта. Салгыы Ленскэйтэн тиэйэн аҕалыытын бэйэбит уйуннубут. Маннык элбэх оҕолоох үлэһит дьоҥҥо көмөлөһүөххэ наада дии саныыбын, – диэн тутуу тэрилтэтин дириэктэрэ Юрий Семенов кэпсээтэ.

2017 сыллаахха “Үтүө санаа спезнаһа” диэн бүтүн өрөспүүбүлүкэтээҕи уопсастыбаннай эр дьон хамсааһына тэриллибитэ. Бу хамсааһын Амма улууһунааҕы салаатын салайааччыта, Болугур нэһилиэгин баһылыга Степан Кузьмин уустук олохтоох ыаллары хайаатар да өйүөххэ наада диэн этэр.

– Нэһилиэгим тэрилтэлэрин эр дьонугар ыҥырыы таһаарбытым. Манна Ил Түмэн дьокутаата Руслан Еремеевич Федотов субуотунньукка кэлбит дьону аһатар асчыт хамнаһын уйунабын диэн баҕа санаатын эппитэ. “Эксперт-телеком” тэрилтэ эмиэ көмөлөспүтэ. Ити курдук, бары ким туох кыахтааҕынан көмөлөөн, Артур Патриотовичка саҥа дьиэни тутан биэрдибит, – диэн Степан Николаевич үтүө дьыала туһунан кылгастык билиһиннэрдэ.

Бу үтүө дьыала СӨ Тыатын хаһаа­йыстыбатын министиэристибэтин олорор дьиэ тутуутун бырагырааматыгар киирэн силигин ситтэ диэн бэлиэтиэххэ наада. Саҥа тутуллубут дьиэ суумата 2 940 780 солк. Онно федеральнай уонна өрөспүүбүлүкэ бүддьүөттэриттэн 1 641 780 солк. көрүлүннэ. Бырагыраамаҕа кыттааччы 1 290 000 солк. бэйэтин үбүн-харчытын кыттыста.

Тутааччылар дьиэни аҕыйах ый иһигэр дьэндэтэн кэбиспиттэр. Ол түмүгэр атырдьах ыйын 4 күнүгэр Таппыровтар саҥа дьиэлэрин күлүүһүн үөрүүлээх быһыыга-майгыга туппуттар.

Ил Дархан бэлэҕэ

Балаҕан ыйын 2 күнүгэр СӨ Ил Дархана Айсен Николаев Амма улууһугар үлэлээбитэ. Ити сырыытын кэмигэр Айсен Сергеевич Таппыровтар дьиэ кэргэн саҥа дьиэлэригэр ыалдьыттаабыта. Ил Дархан бу маннык хамсааһыҥҥа биир бөһүөлэк дьоно-сэргэтэ түмсэн, бэйэлэрин биир дойдулаахтарыгар дьиэ тутан биэрбиттэрэ өрөспүүбүлүкэҕэ үтүө холобур буоларын тоһоҕолоон эппитэ уонна саҥа дьиэлээхтэргэ өҥнөөх тэлэбиисэр бэлэхтээбитэ.

Кырдьык, билиҥҥи уустук кэмҥэ дьон-сэргэ түмүстэҕинэ, бэйэ-бэйэтин өйөстөҕүнэ уонна харыстаатаҕына эрэ социальнай уонна экэнэмиичэскэй ыарахаттары этэҥҥэ туоруон сөп. Этэргэ дылы, хаһан баҕарар үтүө үтүөнэн төлөнөр. Ол айылҕа сокуона. Өскөтүн бүгүн эн кимиэхэ эрэ көмөлөстөххүнэ, аныгыскы сырыыга эйиэхэ көмөлөһүөхтэрэ.

– Бу дьиэ тутуутугар төһүү күүһүнэн Юрий Робертович Семенов салайааччылаах “Элма” ХЭУо буолла. Юрий ийэтэ Болугуртан төрүттээх буолан, Болугуру бэйэтин дойдутун курдук истиҥник саныыр. Ол курдук, бу тэрилтэ бэйэтин суотугар дьиэ көҥдөйүн тутта. Тутууга олохтоох эр дьон, Дьокуускайтан “Үтүө санаа спезнаһа” уопсастыбаннай хамсааһын активистара уонна улуустан баҕалаахтар тахсаннар күүс-көмө буоллулар. Онон саас дьиэбит көҥдөйө бүппүтэ. Инньэ гынан Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтин олорор дьиэ тутуутун бырагырааматыгар киирсэр кыахтаммыта. Докумуонун оҥорон, бырагыраамаҕа хапсан, Артур Патриотович түөрт оҕотун кытта быйылгы сылы толору хааччыллыылаах сырдык дьиэҕэ көрсөр буолбуттарыттан олус үөрэбит. Манна бэлиэтээн эттэххэ, “Элма” ХЭУо бу курдук социальнай бырайыактарга салгыы үлэлэһэр баҕалаах. Биһиги кинилэргэ махталбыт улахан, – диэн баһылык Степан Николаевич бырайыак хайдах силигин сиппитин туһунан кэпсээтэ.

Истиҥ махтал

Артур Патриотович Таппыров үтүө дьыаланы көҕүлээбит нэһилиэгин баһылыгар, биир дойдулаахтарыгар уонна “Үтүө санаа спецнаһа” уопсастыбаннай хамсааһын кыттааччыларыгар махтала муҥура суох.

– Бэйэм “Болугур” хаһаайыстыбаҕа ыанньыксытынан үлэлээбитим быданнаата. Бастаан тырахтарыыстаабытым. Түөрт оҕолоохпун. Икки кыыс уонна икки уол. Кырам 4 саастаах. Саамай улаханым 6-с кылаас үөрэнээччитэ. Оҕолорбун кытта кыра эргэ уопсай дьиэҕэ симиллэн олорбуппут. Олорор усулуобуйабыт олус уустук этэ. Онон саҥа дьиэлэнэр ыра санаалаах этибит. Ону тутан биэрбит “Элма” ХЭУо тутааччы уолаттарыгар, биир дойдулаахтарбар, нэһилиэгим баһылыга Степан Николаевичка уонна бары күүс-көмө буолбут дьоҥҥо дириҥ махталбын этэбин, – диэн элбэх оҕолоох аҕа Артур Патриотович махталын биллэрдэ.

Үтүө холобур

Амма улууһун Болугуругар олоххо киирбит үтүө дьыала өрөспүүбүлүкэҕэ чахчы холобур буолар. Саха дьоно ити курдук бэйэ-бэйэбитигэр көмөлөһө уонна өйдөһө сырыттахпытына, модун күүс буолар кыахтаахпыт.