«Сөбүлэһэрбэр тиийэбин»
Дьокуускай куорат 33№-дээх оскуолатын бүтэрээри сылдьар Данил Лаврентьев билигин биир кэлим эксээмэннэргэ (ЕГЭ) бэлэмнэнэр. Мин эдэр киһиттэн олох улахан аартыгар атаарыллар күүтүүлээх күннэрэ-дьыллара хайдах ааһан иһэрин туһунан ыйыталастым. Данил санаатын үллэһиннэ: «Биһиги ыам ыйын 25 күнүгэр үөрэнэн бүппүппүт. Билигин биир кэлим эксээмэннэрбитигэр «Дискорт» приложение нөҥүө консультация ылабыт. Консультациябыт төһө хаачыстыбалаахтык ыытыллар диир буоллаххына, ол үөрэнээччиттэн бэйэтиттэн тутулуктаах. Приложение нөҥүө учууталбыт быһаарар, сорудахтары биэрэр. Кыһаллар киһи болҕомтолоохтук истэр, сурунар, сорудахтары сөпкө оҥоро сатыыр. Оттон кыһаллыбат киһи приложениеҕа киирэн баран, атынынан дьарыктаныан сөп. Онон билиини төһө ылара үөрэнээччиттэн бэйэтиттэн тутулуктаах. Биһиги бары эксээмэммитин этэҥҥэ туттаран үөрэххэ киириэхпитин баҕарабыт, ол иһин консультацияны бары ыла сатыыбыт. Мин санаабар, онлайн ньыманан билии ыларга интэриэстээх эрэ киһи үөрэниэн сөп».
Оттон мин Данилтан олохторугар биир чаҕылхай өйдөбүлүнэн хаалыахтаах түгэннэрин – тиһэх чуорааны уонна оскуоланы бүтэрэр баалы онлайн бэлиэтиир буолбуттарын истэн баран, туох санаалар киирбиттэрин туһунан ыйыттым. «Биллэн турар, хомойбутум. Тиһэх чуорааммытын инстаграмм ситим нөҥүө ыыппыттара, быһа эфиргэ тахсан эҕэрдэлээбиттэрэ, үөрэх туһунан көрдөрбүттэрэ. Сүрэхпитин үөрдэр өрө көтөҕүллүү суоҕа. Оттон выпустуур баал биһиэхэ буолбат. Ол туһунан эппиттэрэ. Бары хомойбуппут. Үөрэх дьыла саҕаланыаҕыттан хайдах бырааһынньыктыахтаахпыт туһунан оҥорон көрөрбүт. Бииргэ үөрэммит оҕолорбун кытары оскуоланы бүтэрбит кэммит наһаа үчүгэй өйдөбүл буолан хааларын курдук бэлиэтиэхпин баҕарбытым. Чэ, хайыахпытый, дойду үрдүнэн билигин маннык балаһыанньа турда. Сөбүлэһэрбитигэр тиийэбит, ирдэбили толорон дьиэбитигэр олоробут», — диэн Данил күлэр.
Данил нуучча тылын, математика, информатика эксээмэннэригэр бэлэмнэнэ сылдьар. Мин киниэхэ эксээмэннэрин үчүгэйдик туттаран үрдүк үөрэх кыһатыгар киирэригэр баҕарабын.
Эксээмэннэр ыытыллар күннэрэ
Ыам ыйын 21 күнүгэр, дойду бэрэсидьиэнэ Владимир Путин биир кэлим эксээмэн хайдах быһыылаахтык ыытылларын туһунан быһаарыы биэрбитэ. «Уустук балаһыанньаны учуоттаан биир кэлим эксээмэни бастаан олох да ыыппат туһунан этии киирбитэ. Ол эрээри, бу сыллар тухары ханнык да кыһалҕалар үөскээбиттэрин иһин, БКЭ ыытыллара уонна оҕолор билиилэрин көдьүүстээхтик сыаналыыр ньыманан буолбута. Коронавирус эпидемиятын куттала намтаан иһэринэн, биир кэлим эксээмэннэри бэс ыйын 29 күнүттэн саҕалыыр туһунан этэбин», — диэн Владимир Путин иһитиннэрбитэ.
БКЭ-ни үрдүк үөрэх кыһатыгар киириэн баҕалаах эрэ оҕолор туттарыахтара. Орто үөрэх аттестаттарын оскуоланы бүтэрээччилэр эксээмэн туттарбакка эрэ бары ылаллар. БКЭ түмүгүнэн докумуоннары выпускниктар хас да үрдүк үөрэх кыһатыгар биэриэхтэрин сөп. Үөрэх кыһатыгар ылыы атырдьах ыйыгар буолар. Суолталаах биричиинэнэн биир кэлим эксээмэни бэс ыйыгар, от ыйыгар сатаан туттарбатах выпускниктар атырдьах ыйыгар үөрэх кыһатыгар хаалбыт миэстэлэргэ БКЭ туттаран киириэхтэрин сөп. Оскуоланы бүтэрээччи 60% үрдүк үөрэх кыһатыгар босхо миэстэҕэ киирэн үөрэнэрин ситиһэр туһуттан, эбии бүддьүөт миэстэлэрин таһаарар сорук турар.
«Ураты балаһыанньаны учуоттаан маннык быһаарыыны ылынным. Бу этиилэр быстах кэмнээх буолаллар», — диэн Владимир Путин чуолкайдаабыта.
РФ Үөрэххэ уонна наукаҕа надзора быһаарбытынан, от ыйын 3 күнүгэр география, литература уонна информатика предметтэригэр эксээмэннэр буолаллар. Саамай маассабайдык туттарыллар предмеккэ – нуучча тылыгар эксээмэн икки түһүмэҕинэн, от ыйын 6 уонна 7 күннэригэр буолуоҕа. От ыйын 10 күнүгэр – математикаҕа, от ыйын 13 күнүгэр – историяҕа уонна физикаҕа, от ыйын 16 күнүгэр – обществознаниеҕа уонна химияҕа, от ыйын 20 күнүгэр – биологияҕа уонна омук тылыгар суругунан эксээмэннэр ыытыллыахтара. От ыйын 22 уонна 23 күннэригэр омук тылыгар тылынан эксээмэн туттарыахтара.
БКЭ туттарар пууннар харыстанар сириэстибэлэринэн хааччыллыахтара, эксээмэни туттарааччылар бэйэ-бэйэлэриттэн 1,5 м ыраах олоруохтара, аудиториялар дезинфекцияланыахтара диэн РФ үөрэхтээһиҥҥэ миниистирэ Сергей Кравцов иһитиннэрбитэ.
Үөрэх миэстэлэрин туһунан
Быйыл кулун тутар ыйтан устудьуоннары дьиэлэригэр ыыталаабыттара. Бу күннэргэ кинилэр дьиэлэриттэн олорон эксээмэннэрин туттараллар. Билигин үөрэх кыһаларын бүтэрээччилэр дипломнай үлэлэри көмүскүүр кэмнэрэ. Холобур, ХИФУ журналистикаҕа салаатын устудьуоннара дипломнарын барыллааһын көмүскээһиннэрэ zoom приложение нөҥүө ыытыллыбыт.
Оттон үөрэххэ ылыы үлэтэ (приемная комиссия) бэс ыйыттан саҕаланыаҕа. Өрөспүүбүлүкэҕэ быйыл оскуоланы 7948 оҕо бүтэрэр, онтон үрдүк үөрэх кыһатыгар 6364 оҕо туттарсаары былааннанар.
Быйыл ХИФУ уонна университет филиалларыгар 3943 босхо бүддьүөт миэстэтэ тахсыаҕа. Былырыыҥҥы сылы кытта тэҥнээтэххэ, бу көрдөрүү 11,8%-нан элбэх.
Үөрэххэ ылыыга киин хамыыһыйа салайааччыта Елизавета Ильина иһитиннэрбитинэн, орто үөрэххэ — 240, бакалавриакка уонна специалитекка – 2772, магистратураҕа – 727, аспирантураҕа – 50 уонна ординатураҕа 154 бүддьүөт миэстэлэрин анаабыттар. Мэдиссиинэ институтугар ордук элбэх бүддьүөт миэстэтин анаабыттар – 404 миэстэни федеральнай бүддьүөт үбүлүөҕэ. Естественнэй наукалар институттарыгар – 328, Математика уонна информатика институтугар 220 бүддьүөт миэстэлэрэ көрүллүбүттэр. Техническэй хайысхалаах идэлэри үөрэтэр бөлөххө саамай элбэх миэстэ анаммыт – 1141 миэстэ. Педагогическай идэлэри бэлэмнээһиҥҥэ 854 миэстэ көрүллүбүт.
Быйыл ХИФУ-га 323 квоталаах миэстэҕэ тулаайахтар, инбэлииттэр, байыаннай дьайыылар бэтэрээннэрэ туттарсыахтарын сөп.
Дьокутаат санаата
Саха сирин үөрэҕин тиһигэ үрдүк бэлэмнээҕин көрдөрдө
Ил Түмэн үөрэххэ, наукаҕа, култуураҕа, көрдөрөр-иһитиннэрэр сириэстибэлэргэ уонна уопсастыбаннай тэрилтэлэр дьыалаларыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Феодосия Габышева:
— Быйыл кулун тутар ыйтан СӨ үөрэҕин тиһигэ дистанционнай үөрэххэ көспүтэ. Үөрэх бырассыаһын олох туруорбут ирдэбилигэр эппиэттиир курдук түргэнник уларытар соруктаммыппыт. Үгүс улуустарга Интернет табыгастаах буолуутун, үөрэнээччилэри электроннай техниканан хааччыйыы боппуруостара сытыытык турбуттара. Учууталлар информационнай технологияны баһылааһыҥҥа үрдүк бэлэмнээх, уопуттаах буоланнар уонна бэйэ-бэйэлэрин өйөөннөр дистанционнай үөрэххэ уустугу көрсүбэккэ көспүппүт.
“Экономика үрдүкү оскуолата” национальнай-чинчийэр институт 73 региоҥҥа 22,6 тыһ.учууталга ыйытынньык ыыппытын түмүгүнэн, Саха сирин учууталлара уонна үөрэнээччилэрэ саамай үрдүк техническэй хааччыллыылаахтара биллибит. “Интерфакс” Саха сирэ сайдыылааҕын көрдөрдө, учууталлар 61%-ра видеонан уруок ыыталлар диэн суруйбута. Ол эрээри, өйдүөх тустаахпыт, дистанционнай үөрэх хаһан да үгэс буолбут үөрэх тиһигин солбуйуо суоҕа. Ол туһунан дойду баһылыга Владимир Путин тоһоҕолоон бэлиэтээбитэ сөптөөх.
Биир кэлим эксээмэн хайдах ыытыллара уонна болдьохторо билиннилэр. Бэс ыйын 29-30 күннэригэр бастакы холонуу эксээмэннэр ыытыллыахтара. Экспердэр эксээмэннэр хайдах баралларын бэрэбиэркэлиэхтэрэ, ордук – оҕолор доруобуйаларыгар куттал суох буолуутун. БКЭ от ыйын 3 күнүттэн саҕаланан баран от ыйын 23 күнүгэр түмүктэниэҕэ, резервэ күннэри от ыйын 24-25 күннэригэр туруордулар. ХИФУ приемнай хампаанньата бэс ыйын 20 күнүттэн саҕаланыаҕа, дистанционнай ньыманан докумуоннары ылыахтара, докумуоннары ылыы бүтэһик күнэ БКЭ болдьоҕуттан тутулуктаныаҕа. Докумуоннары ХИФУ электроннай систиэмэтинэн “ХИФУ абитуриенын тус кабинета” диэнинэн ылыахтара.
Онон 2020 сыл сайына тиритиилээх-хорутуулаах буолара күүтүллэр. Биир кэлим эксээмэннэри үрдүк үөрэх кыһатыгар киириэн баҕалаах оҕолор туттараллар. Ол иһин БКЭ историятыгар аан маҥнай судаарыстыбаннай эксээмэннэри туттарбатах оҕолор контингеннара баар буолуоҕа. Ол эрэн биири өйдүөх тустаахпыт, биһиги сорукпут – хас биирдии үөрэнээччигэ, кини ханна олороруттан тутулуга суох, хаачыстыбалаах билиини биэрии, ол инниттэн дистанционнай ньыманан үөрэх ресурсалара күүстээх буолаллара ирдэнэр. Бу уустук кэмҥэ кэллиэгэлэрбин, төрөппүттэри уонна үөрэнээччилэри күүстээх санаанан олохпут туруорбут ирдэбилин холкутук ылыналларыгар ыҥырабын.
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
