Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . -14 oC

Сүрүн сонуннар

Бүгүҥҥү сонуннар

Бэлиитикэ

Тутуу туһунан сытыы сэһэргэһии

Кулун тутар 19 күнүгэр Ил Түмэҥҥэ «Саха Өрөспүүбүлүкэтин Аартыкатыгар социальнай эбийиэктэри уонна чааһынай дьиэлэри тутуу боппуруостара» төгүрүк остуол буолан ааста.
21.03.24 18:51

Экэниэмикэ

Пилота суох пуойастар

Ааспыт нэдиэлэҕэ Судаарыстыбаннай Дуумаҕа «Арассыыйа тимир суоллара» АУо генеральнай дириэктэрэ, бырабылыанньа бэрэссэдээтэлэ Олег Белозеров хампаанньа үлэтин түмүгүн, инники былааннарын билиһиннэрдэ уонна дьокутааттар, фракциялар ыйытыктарыгар…
24.03.24 10:24

Уопсастыба

Терактан эмсэҕэлээбит дьону өйүүргэ сокуон барылын киллэрдилэр

Судаарыстыбаннай Дуумаҕа терактан эмсэҕэлээбит Арассыыйа олохтоохторун өйүүр туһунан сокуон барылын киллэрдилэр. Бу докумуону Судаарыстыбаннай Дуума бүддьүөккэ уонна нолуокка сис кэмитиэтин чилиэнэ Оксана Дмитриева көҕүлээтэ. Ол туһунан «Парламентская газета»…
27.03.24 09:39

Култуура

Дьааҥылар артыыстары тыыннаах тойугунан көрүстүлэр

"Артыыстар иhэллэр үhү",- диэн үтүө сурах дьааҥыларга өссө тохсунньу ыйга иhиллибитэ. Онон өр күүппүт артыыстарын көрсөөрү олохтоохтор кэлэр - барар күннэрин эрдэттэн аттаран, астарын-таҥастарын бэлэмнээбиттэрэ ыраатта. Болдьохтоох күн үүммүтүгэр күндү…
07.03.24 11:40

Түһүлгэ

Сааскы саарбах кэмҥэ

Аламай маҥан күн абыралын, үтүөкэн үрүҥ күн үтүөтүн билэргэ үүммүт күнү үөрэ - көтө, сүргэ көтөҕүллэ көрсөр дьоллоох түгэн, саҕаламмыт саҥа күнү айхаллыыр астык түгэн тосхойдо. Кубулҕаттаах кулун тутар ыйбыт кубулуҥ - дьибилиҥ буолар, күлэн иһэн дьэбин…
27.03.24 09:44

Тыа сирэ

Андрей Находкин: Дьон күннээҕи кыһалҕаны эрэ буолбакка, тыа сирин сайдыытыгар кэскиллээх этиилэри туруоруста

Ил Түмэн сиргэ сыһыаннаһыыга, айылҕа ресурсаларыгар уонна экологияҕа сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Андрей Находкин бу күннэргэ бэйэтин уоукургар - Мэҥэ-Хаҥалас улууһугар үлэлиир. Кини улуус баһылыга Дмитрий Тихоновы кытта улуус нэһилиэктэринэн сылдьан…
03.02.24 09:00

Дойдуга бэриниилээх буолуу сыла

Эһиил Пионерия төрүттэммитэ 100 сылын бэлиэтиэхпит

Бүгүн, алтынньы 1 күнүгэр, Москуба куоракка «Кыайыы» түмэлигэр Норуоттар икки ардыларынааҕы «СПО-ФДО» оҕолор уопсастыбаннай түмсүүлэрин сойууһун ассамблеята ыытылла турар. Арассыыйа эригийиэннэриттэн уонна СНГ дойдуларыттан кэлбит делегаттар сайдар саҕахтары…
01.10.21 23:59

Устуоруйа

Устуоруйа

Стамбулга мунан хаалбыппар Таҥара көмөлөспүтэ

2000 сылларга дуоллар 24-25 солк. этэ, онон Сочига барардааҕар Турцияҕа сынньаммыт быдан чэпчэки буолара. Сылаас, ыраас муораҕа күөлэһийэ сөтүөлээн, үгүс-үтүмэн аквапаркаҕа хатааһылаан, бассейнҥа сөрүүкээн, рестораҥҥа төһөнү кыайаргынан ас арааһын амсайан,…
31.08.23 20:56

“Ил Түмэн” издательскай дьиэ атырдьах ыйын 4 күнүгэр дистанционнай ньыманан киэҥ ыҥырыылаах “төгүрүк остуол” ыытта. Тэрээһини “Ил Түмэн” издательскэй дьиэ генеральнай дириэктэрэ-эрэдээктэрэ, Ил Түмэн дьокутаата Мария Христофорова үүннээн-тэһииннээн ыытта. Кини кыттааччылары билиҥҥи кэмҥэ тыҥаан турар икки боппуруоһу ырытарга ыҥырда. Ол курдук, быйылгы үөрэх дьыла оскуолаларга уонна атын үөрэх кыһаларыгар хайдах быһыылаахтык барыахтааҕын уонна Covid-19 ыарыылаахтары эмтиир быраастар үөрэххэ киирэр оҕолорун өйүүр туһунан боппуруостарга кэпсэтии буолла.

“Ил Түмэн” издательскай дьиэ атырдьах ыйын 4 күнүгэр дистанционнай ньыманан киэҥ ыҥырыылаах “төгүрүк остуол” ыытта. Тэрээһини “Ил Түмэн” издательскэй дьиэ генеральнай дириэктэрэ-эрэдээктэрэ, Ил Түмэн дьокутаата Мария Христофорова үүннээн-тэһииннээн ыытта. Кини кыттааччылары билиҥҥи кэмҥэ тыҥаан турар икки боппуруоһу ырытарга ыҥырда. Ол курдук, быйылгы үөрэх дьыла оскуолаларга уонна атын үөрэх кыһаларыгар хайдах быһыылаахтык барыахтааҕын уонна Covid-19 ыарыылаахтары эмтиир быраастар үөрэххэ киирэр оҕолорун өйүүр туһунан боппуруостарга кэпсэтии буолла.

Балаҕан ыйын 1 күнүттэн оҕолор олоҕурбут ньыманан үөрэнэн саҕалыахтара

“Төгүрүк остуолга СӨ үөрэҕин уонна нау катын миниистирин солбуйааччылар, СӨ доруобуйаҕа харыстабылын миниистирин солбуйааччы, тустаах биэдэмэстибэлэр, орто үөрэх кыһаларын бэрэстэбиитэллэрэ, уопсастыбаннас кытыннылар. Мария Христофорова бэлиэтээбитинэн, уопсайа 45 киһи видеосибээһинэн ыытыллар “төгүрүк остуолга” кытынна.

Үөрэх миниистирин бастакы солбуйааччы Ирина Любимова балаҕан ый-ыттан үөрэх тэрилтэлэригэр үлэ хайдах саҕаланыахтааҕын туһунан иһитиннэрии оҥордо. Кини үөрэх дьыла үгэс буолбут ньыманан ыытыллыаҕа диэн эттэ. “Бастатан туран, “Ил Түмэн” хаһыат эрэдээксий-этэ билигин киһини эрэ барытын долгутар үөрэх дьыла хайдах саҕаланыаҕын туһунан боппуруоһу көтөҕөн, киэҥ ыҥырылаах “төгүрүк остуол” тэрийбиккитигэр махтанабын. Балаҕан ыйын 1 күнүттэн бары үөрэх тэрилтэлэригэр, ол эбэтэр оскуолаларга, оҕо саадтарыгар, үрдүк, орто анал үөрэх кыһаларыгар үөрэх үгэс быһыытынан саҕаланыаҕа. Билиҥҥитэ өрөспүүбүлүкэ муниципальнай тэриллиилэригэр эпидемиологическэй балаһыанньа кэтээн көрүү ыытыллар. Үөрэх биэдэмэстибэлэрин бэрэстэбиитэллээх анал хамыыһыйа тэрийдибит. Хамыыһыйа өрөспүүбүлүкэҕэ баар балаһыанньаны учуоттаан үөрэх ыытыллар хас да моделын бэлэмнээтэ. Ханныктарый? Тэрилтэҕэ кэлэн үөрэнии моделын, дистанционнай уонна “очной” ньыманы дьүөрэлээн үөрэнии моделын уонна балаһыанньа олус уустугурдаҕына – дистанционнай ньыманы.

Биллэн турар, билигин бастакы сорукпутунан оҕолор, устудьуоннар уонна педкэлэктиип до-руобуйаларын харыстааһын буолар. Холобур, үөрэҕи тэрийии сүрүн көрүҥүнэн кылааска 15-тии оҕону үөрэтии буолар. Роспотребнадзор өттүттэн ирдэбил кытаанах. Оҕо саадтара урукку эрэсииминэн үлэлиэхтэрэ диэн билиҥҥитэ быһаардыбыт. Оттон оскуолаларга үөрэтии хайдах ыытыллара оҕо ахсааныттан тутулуктаах буолуоҕа. Холобур, элбэх оҕолоох оскуолалар үс симиэнэҕэ көһүөхтэрин сөп. Оччотугар уруок расписаниета, уруок быыһыгар сынньаныы бириэмэтэ уларыйыаҕа, учууталлар кылаастарга сүрүн уруоктары үөрэтиэхтэрэ, сорохторо дистанционнай ньыманан барыахтара. Билигин хамыыһыйа бэлэмнээбит үөрэҕи ыытыы моделларын тула дьүүллэһии бара турар.

Хас биирдии оскуола оҕотун ахсаанынан, дьиэтин усулуобуйатынан көрөн, үөрэх бырассыаһа хайдах барыахтааҕын туһунан ырытыы үлэтэ барар”, — диэн Ирина Любимова иһитиннэрдэ.

Оскуолаларга мэдиссиинэ үлэһитэ көрүллүбэтэ кыһалҕаны үөскэтэр

Балаҕан ыйыгар үөрэх хайдах ыытыл-лыахтааҕын туһунан боппуруоска сыһыаран Мария Христофорова өссө биир сытыы боппуруоһу туруорда. Ол курдук, кини оску-ола аайы эмп үлэһитэ баар буолуохтааҕын туһунан нормативнай докумуон тахсы-бытын бэлиэтээн туран, бу үлэ биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр хайдах ыытылларын ыйытта. Бу боппуруоска доруобуйа харыстабы-лын миниистирин солбуйааччы Алексей Яковлев быһаарыы биэрдэ. Кини билигин оскуолалары мэдиссиинэ үлэһиттэринэн хааччыйыы боппуруоһа уустугун бэлиэтээтэ.

“Оскуолаҕа үлэлиир мэдиссиинэ үлэһиттэрэ “Честный знак” тиһиккэ регистрацияны ааһа иликтэриттэн уустук үөскээтэ. Бу тиһиккэ бэлиэтэммит эрэ үөрэх кыһалара эминэн туһаналларыгар көҥүл бэриллэр”, — диэн эттэ. Маны таһынан Алексей Яковлев оскуо-лалары мэдиссиинэ үлэһиттэринэн хааччый-ыыга эмиэ хас да көрүҥ туһаныллыан сөбүн эттэ. Өскөтүн, оскуола ыстаатыгар эмп-томп үлэһитин тутар кыаҕа суох буоллаҕына, мэдиссиинэ үлэһитэ дистанционнай ньыманан үлэлиэн сөп. Маныаха телемэдиссиинэ ситимэ көдьүүстээҕин ыйда. Оскуолалар мэдиссиинэ үлэһиттэринэн хааччыллыыларын боппуруоһугар өрөспүүүлэһитин тутар уустугурбутун кэнниттэн 2015 сылтан оскуолалар тустаах тэрилтэни кыта-ры дуогабар түһэрсэн, мэдиссиинэ үлэһитэ анаммыт кэмҥэ оскуолаҕа кэлэн үлэлиир буолбута. Доруобуйа харыстабылын миниистирин солбуйааччы Алексей Аммосович “Честный знак” тиһиккэ регистрацияланыы булгуччулааҕын бэлиэтээбитигэр эбии этэр буоллахха, маннык. Биһиги министиэристибэбит оскуолаларга бу тиһиккэ регистрацияны ааһалларыгар сүбэнэн-аманан көмөлөһөргө бэлэм, бу үлэни тэрийиэхпит».

Саҥа үөрэх дьыла хайдах саҕаланыай?

—Быйыл үөрэх кыһалара балаҕан ый-ыттан үгэс ньыманан үөрэтэргэ бэлэм-нэнэллэр. Ол эрээри, өрөспүүбүлүкэҕэ эпидемиологическай балаһыанньа хайаан да учуоттаныаҕа. Маныаха хас биирдии оскуолаҕа анал хамыыһыйа бэлэмнээбит үөрэтии модела киириэн сөп. Оскуолаларга кытаанах санитарнай ирдэбил киириэҕэ. Сыстыганнаах ыарыыттан харыстыыр сириэстибэлэр баар буолуохтаахтар, мааскаларынан, бэрчээккэлэринэн хааччыллыылаах буолаллара ирдэнэр. Кылаастар салгыннара күҥҥэ хас да төгүл рециркуляторынан ыраастаныахтаахтар. Ол инниттэн оскуолалар маннык оборудованиенан хааччыллаллара ирдэнэр. —Оскуола мэдиссиинэ үлэһиттээх бу-оларыгар үлэ ыытыллар. Манна сүрүн балаһыанньаттан тахсар суолунан эмп үлэһитэ дистанционнай ньыманан үлэлиэн сөп.

f2f3aebe 96cf 4ccd a042 330f0965c8e8 1

Коронавирустан ыалдьыбыт дьону эмтээччилэр оҕолоругар өйөбүл баар буолуо дуо?

“Төгүрүк остуолга” көрүллүбүт иккис боппуруоһунан Covid-19 ыарыыны утары охсуһар мэдиссиинэ үлэһиттэрин үөрэххэ киирэр оҕолоругар өйөбүлүн туһунан кэпсэтии буолла. Бу боппуруоһу дьокутаат Мария Христофорова өссө саас көтөхпүтэ. Кини бу этиитин Дьокуускайдааҕы эмп-томп тэрилтэлэрин үлэһиттэрэ өйөөбүттэрэ. Дьокутаакка короновирустан ыалдьыбыт дьону эмтээһиҥҥэ быһаччы үлэлэһэ сылдьар дьонтон быйыл туттарсар оҕолор уонна идэлэринэн үөрэхтэрин салгыыр баҕалаах үлэһиттэртэн испииһэктэрэ киирбитэ. 120-тэн тахса абитуриент испииһэккэ киирбитит-тэн 62-тэ маннааҕы университекка туттарсар санаалаахтар. ХИФУ каадыр бэлиитикэтигэр проректоры солбуйааччы Михаил Федоров тус сыаллаах миэстэҕэ үөрэххэ ылыы туһунан кылгас иһитиннэрии оҥордо. “Өскөтүн, урут тус сыаллаах миэстэҕэ үөрэххэ ылыыга, дуогабар түһэрсиигэ университет быһаччы сыһыаннаах эбит буоллаҕына, билигин тустаах миэстэҕэ үөрэххэ киирии үлэни биэрээччиттэн тутулуктанар. Университет СӨ Доруобуйаҕа харыстабылын министиэристибэтин кытары бу боппуруоска бииргэ үлэлэһэр”, — диэн эттэ.

Кини быйылгы үөрэх дьыла үрдүк эппиэ-тинэстээхтик саҕаланыахтааҕын бэлиэтээтэ. “Биһигиттэн ирдэбил улахан. Үс уопсайбыт обсерватор буолбуттара. Оҕолор олоролло-рун курдук үчүгэйдик бэлэмниэхтээхпит. Роспотребнадзор туруорбут ирдэбилинэн бары устудьуоннары харыстанар сириэстибэнэн хааччыйарбытыгар күҥҥэ 150-200 тыһ. солк. ирдэнэр диэн аахтыбыт. Быйыл устудьуоннар олорор корпустарыгар көҥүллүк киирэллэрин-тахсалларын хааччахтыыр туһунан боппуруоһу көрбүппүт”, — диэн эбэн эттэ. Тус сыаллаах көрүҥүнэн үөрэххэ ылыы туһунан СӨ үөрэҕин уонна наукатын мини-истирин солбуйааччы Михаил Присяжнай иһитиннэрдэ. 2021-2022 үөрэх дьылыгар уопсайа 908 тус сыаллаах миэстэ көрүллүбүт. Ол онтон ХИФУ-га 768 миэстэ, Арктическай судаарыстыбаннай агротехнологическай университекка – 104, Арктическай култуура уонна искусство институтугар – 33, Чурапчытааҕы физкультура уонна спорт институтугар – 3 миэстэлэр тыырыллыбыттар.

Маны таһынан, ХИФУ-га 700 бүддьүөт миэстэтэ көрүллүбүт. ХИФУ медицинскэй институтун дириэктэ-рэ Николай Гоголев РФ Доруобуйаҕа харыстабылын министиэристибэтин бирикээһинэн коронавируһунан ыалдьыбыттары эмтииргэ үлэлээбит ординатураҕа киирээччилэргэ эрэ 20 уонна волонтердаабыт абитуриеннарга 5 баал эбиллэрин туһунан эттэ. Хомойуох иһин, ыарыыны кытары охсуһа сылдьар эмп үлэһиттэрин оҕолоругар бу баал эбил-либэт. Ол иһин кини бу оҕолор тус сыаллаах миэстэҕэ туттарсалларыгар сүбэлээтэ.

Коронавирус ыарыыны кытта охсуһууга үлэлээбит Дьокуускай 3 №-дээх поликлини-катын сэбиэдиссэйэ Светлана Давыдова быйыл үөрэххэ туттарсар оҕолоох төрөппүт буоларынан, кыһалҕаны ис-иһиттэн билэр. “Ыарыыны утары үлэлиир мэдиссиинэ үлэһиттэрэ оскуоланы бүтэрэр оҕолоругар сөптөөх көмөнү оҥорботулар. Ол иһин БКЭ-ни даҕаны туттаралларыгар кыһалҕаламмыт буолуохтарын сөп. Атын оҕолору кытары күрэхтэһэн үөрэххэ киирэллэрэ уустук. ХИФУ салалтата быйыл биһиэхэ көмөлөһөн, өйүө дии санаабыппыт. Холобур, киин куораттарга үрдүк үөрэх кыһаларыгар миэстэ анаабыттар”, — диэтэ.

Үрдүкү салалта өттүттэн өйөбүл баар буолуоҕар эрэнэбит!

Ил Түмэн дьокутаата Мария Христофо-рова коронавирус ыарыы киинигэр үлэлиир дьон оҕолорун үөрэххэ киллэриигэ былаас өттүттэн өйөбүл баар буоларыгар салгыы үлэлэһэрин туһунан иһитиннэрдэ. Оттон ХИФУ үөрэххэ ылыы киин хамыыһыйатын са-лайааччыта Елизавета Ильина дьокутаат бэлэмнээн ыыппыт испииһэгин туппуттарын, ол онтон үгүстэрэ абитуриент тус кэбиниэтигэр регистрацияны ааспыттарын иһитиннэрдэ. Санатар буоллахха, үрдүк үөрэххэ ылыы хампаанньата атырдьах ыйын 18 күнүгэр, орто анал үөрэххэ ылыы атырдьах ыйын 25 күнүгэр (миэстэ баар буоллаҕына сэтинньи 25 күнүгэр диэри барар) түмүктэниэҕэ. Онон бу хайысханан салгыы үлэ ыытыллыаҕар эрэл баар.

  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Комментарии (0)

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением